Direct naar artikelinhoud
ColumnJoost Zaat

TV-presentatoren weten niks van wetenschap en van gezondheid

TV-presentatoren weten niks van wetenschap en van gezondheid

‘Hé, mag Peter vasten? Hij heeft op de tv Antoinette Hertsenberg gezien, die zei dat je door vasten veel gezonder wordt’, vraagt mijn praktijkondersteuner. Peter heeft  al jaren diabetes. Toen hij sportte, ging het prima en hoefde hij geen medicijnen te gebruiken. Nu heeft hij weer een zittend beroep en gaan zijn bloedsuikerwaarden omhoog. Ik zucht, weer een tv-persoonlijkheid die van alles roept met kreten als ‘spectaculaire resultaten bij tumoren’. Een paar weken geleden was er een journaalpresentator die huisartsen sukkels vindt omdat ze geen PSA, een test om prostaatkanker op te sporen, willen prikken, terwijl zo’n eenmalige test de kans op sterven niet verlaagt.

Gezondheidsprogramma’s zijn van alle tijden. In mijn kast staat Het Gulden Vrouwenboek – wat iedere vrouw van de geneeskunde moet weten uit 1902. Daar staat een hoop onzin in, maar het stukje over voeding klopt: ‘Een wetenschappelijke voedingsleer moet boven alle gebruiken en persoonlijke gewoonten staan…’ De redactie van het jubelprogramma Dokters van Morgen denkt daar anders over. Die onderwierp zich aan een vastenprogramma van een voedingswetenschapper, die zich volgens de uitzending heeft gespecialiseerd in verschillende methodes van vasten. Ik heb zijn publicaties opgezocht, maar geen enkele van de elf die ik kon vinden gaat over vasten. Hij schreef een proefschrift over het prikkelbare darmsyndroom. Nu kun je natuurlijk ergens veel van weten zonder zelf onderzoek te doen, maar de indeling in vijf soorten mensen zodat je weet of je twee dagen per week of juist 16 uur per dag moet vasten voor ‘het beste resultaat’, lijkt me toch op drijfzand te berusten. De ‘doctor’ schreef een boek en heeft een adviesbureau over leefstijl en afvallen, maar die belangen vermeldt het tv-programma niet.

Een andere ‘deskundige’ was een Amerikaans/Italiaanse onderzoeker die tot de top van de wetenschap zou behoren. Ik vond zijn drie publicaties over interventieonderzoek met vasten: een methodologisch rammelend
onderzoek onder 100 gezonde mensen die drie maanden vasten, waarna de onderzoekers concluderen dat
veroudering minder snel gaat. De twee andere onderzoeken gingen over vastende muizen: een over 66 muisjes met MS, en een ander over een onduidelijk aantal muizen op middelbare leeftijd die langer zouden leven dan hun etende buren. Zijn volgens het tv-programma lopende onderzoek over kanker is geen gerandomiseerde trial
met een controlegroep en staat ook niet in het internationale Clinical Trial register. In het genoemde Nederlandse onderzoek over vasten bij chemotherapie zaten niet meer dan dertien vrouwen en dat zegt niks over langer of beter leven.

Het bewijs dat vasten helpt bij kanker is er niet. Fijn voor Antoinette dat ze zich beter voelt na zes weken vasten en fijn voor de journaallezer dat het goed gaat, maar met resultaten van wetenschap heeft het niks te maken.

Die jubelstukjes zijn niet meer dan onrustig vermaak. Dokters en patiënten van morgen snakken naar minder geloof en naar meer echte wetenschap. Daar kunnen tv-redacties bij helpen maar alleen als ze eerst een cursus ‘wetenschap lezen’ zouden volgen. Ik bied me aan.

Deze maand verschenen bij Uitgeverij Podium: De praktijk van een huisarts, de gebundelde columns van onze schrijvende huisarts Joost Zaat.