Ook regeringsleiders geven groen licht voor Brexitdeal

Nadat de Britse premier Boris Johnson de gelegenheid had gekregen zijn 27 collega’s toe te spreken, hadden zij ruim een uur nodig om groen licht te geven. Veel leiders, onder wie premier Mark Rutte, spraken zich al positief uit over het akkoord waar de afgelopen dagen koortsachtig over was onderhandeld. EU-onderhandelaar Michel Barnier werd bedankt voor zijn ‘onvermoeibare inspanningen’.

,,Het is een akkoord op het niveau van de onderhandelaars, tussen Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en de Britse premier Boris Johnson”, zei Barnier vandaag in een persconferentie die volgde op de bekendmaking van het eerdere principe-akkoord. ,,Het is een tekst die juridische zekerheid geeft, maar ook belangrijk is voor de burgers, die altijd onze prioriteit zijn geweest. De onzekerheid heeft te lang geduurd. Nu zullen hun rechten gewaarborgd zijn.”

Om de deal door het Lagerhuis te krijgen, heeft de Britse premier nog wel de steun nodig van de Noord-Ierse DUP. De DUP blijft er in een verklaring bij dat de nieuwe brexitdeal, net als eerdere, ‘de eenheid van het Verenigd koninkrijk ondermijnt’ en niet gunstig is voor de economie in het Britse deel van Ierland (Noord-Ierland) als gevolg van allerlei douaneregelingen.

De partij geeft vooralsnog aan niet te zullen instemmen met deze deal. En dat is slecht nieuws voor Johnson, die het akkoord zaterdag moet verdedigen in het Britse parlement. De premier heeft er sowieso al geen meerderheid meer en zonder de tien parlementsleden van de DUP al helemaal niet. Ook baseren veel harde brexiteers uit Johnsons eigen Conservatieve partij hun standpunt op dat van de Noord-Ierse Unionisten. Tegenover EU-onderhandelaar Barnier heeft Johnson gezegd erop te vertrouwen voor deze deal een meerderheid in het Lagerhuis te krijgen.

De Ierse minister van Buitenlandse Zaken Simon Coveney prijst de overeenkomst wel, omdat die ‘de meest wezenlijke belangen van de Ieren dient’. De Schotse partij SNP steunt de nieuwe deal niet. ,,Schotland stemde niet voor een brexit in welke vorm dan ook en SNP-parlementariërs zullen dat ook niet doen”, stelt de Schotse leider Nicola Sturgeon in een verklaring.  De politica stuurt aan op een nieuw referendum over de afscheiding van Schotland van de rest van het Verenigd Koninkrijk. Dat bestaat verder uit Wales, Noord-Ierland en Engeland, dat veruit de meeste inwoners telt. De Schotten stemden bij een eerder onafhankelijkheidsreferendum in 2014 nog tegen afscheiding.

De brexitstuurgroep van het Europees Parlement reageert met enig wantrouwen. Brexitcoördinator en Europarlementariër Guy Verhofstadt sluit niet uit dat de Britten de schuld zullen afschuiven op de EU als de deal uiteindelijk geen goedkeuring krijgt.

De reacties op de deal die er nu ligt, lijken op een déjà vu. De vorige Britse premier, Theresa May, kwam eerder dit jaar met een vergelijkbare deal terug en die werd toen afgewezen door de Noord-Ieren en een deel van de Conservatieve Partij. 

Het Britse zakenleven begroet de deal in elk geval. De Britse pond reageerde met een flinke stijging ten opzichte van de dollar. Reacties van luisteraars op de Britse radio zijn enthousiast. Ze zeggen te hopen dat ‘de politici nu hun verantwoordelijkheid nemen’, aldus een van hen. Dat laatste kan nog een probleem worden. Binnen de Conservatieve Partij zijn er ook nog steeds Eurosceptici die liever zonder deal vertrekken. Waarnemers vermoeden dat premier Johnson een bulldozer speelt. Als hij en de EU het eens zijn, wie wil er nu dan nog dwarsliggen, zo lijkt de tactiek.

Wat is het verschil met de deal van May? Anders dan in het eerdere akkoord tussen de Europese Unie en May zijn er nu wijzigingen aangebracht in het ‘protocol over Noord-Ierland/Ierland’, schrijft voorzitter van de Europese Commissie Juncker in zijn aanbevelingsbrief aan Europees president Donald Tusk. Ook is de politieke verklaring over de toekomstige relaties tussen het VK en de EU gewijzigd.

Jeremy Corbyn, de leider van de grootste Britse oppositiepartij Labour, ziet grotere verschillen met de deal van May. Hij meldde vrijwel direct na de bekendmaking dat hij het akkoord onaanvaardbaar vindt. ,,Het ziet ernaar uit dat de premier een deal heeft onderhandeld die zelfs nóg slechter is dan die van Theresa May en die op een overweldigende manier werd verworpen”, zei hij. ,,Deze uitverkoop zal het land niet samenbrengen en zou verworpen moeten worden.”

Bovendien wil Labour samen met de andere oppositiepartijen een eigen meerderheid vinden om het akkoord te onderwerpen aan een tweede referendum. ,,De beste manier om de brexit te regelen is door de mensen een definitieve stem te geven in een volksraadpleging”, aldus Corbyn. Als de oppositie daar zaterdag in slaagt, is de datum van 31 oktober waarschijnlijk niet meer haalbaar.

Douanetechnisch ligt er een overeenkomst, maar nu moet Johnson het nog wel door het Lagerhuis trekken, reageert Hans Maessen, de Nederlandse douaneadviseur van de Britse brexithardliners. ,,Deze deal is bijzonder, zoiets bestaat nog niet. Het is een beetje geïnspireerd op wat premier May destijds heeft voorgesteld. Dat werd door de EU in eerste instantie afgewezen als ‘magical thinking’, maar daar blijkt dus nu wel iets mogelijk te zijn.’’

De deal houdt in dat als je goederen het eiland Ierland binnenbrengt, je moet zeggen of het voor het Ierse deel of voor het Noord-Ierse deel bestemd is. Om geen onderscheid te maken in de tarieven moet Noord-Ierland dezelfde tarieven als de EU volgen. ,,Het bindt Noord-Ierland behoorlijk vast aan de EU daarom is het voor de DUP zo moeilijk te accepteren”, aldus Maessen.

,,Stel: je importeert kleding uit China, dus van buiten de EU. Daar betaal je 12 procent invoerrecht op. Als je de kleding in Dublin binnenbrengt, betaal je 12 procent. Als je zegt: het is voor Noord-Ierland, dan betaal je ook 12 procent, alleen zijn de opbrengsten dan voor Noord-Ierland. Als ik diezelfde goederen in Londen wil invoeren is het Engelse invoertarief van toepassing. Breng ik ze daarna naar Noord-Ierland moet ik weer dat Europese invoerrecht van 12 betalen. Dat zal nog wat administratieve rompslomp brengen. Belangrijker is dat er dus een duidelijke scheiding komt tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk en daar is de DUP altijd tegen geweest.”

Dat de Noord-Ieren over vier jaar per referendum over de regeling kunnen stemmen (zo doorgaan of niet) is volgens Maessen een concessie van de EU.

De brexit heeft ook invloed op de Nederlandse economie. Bekijk hieronder een fragment uit de troonrede van dit jaar hierover: