"Het lijkt erop dat het Nederlands buitenlandbeleid, als het gaat om de terugkeer van Nederlandse Syriëstrijders, bepaald wordt door die ene rode knop tijdens dat verkiezingsdebat", zei GroenLinks-leider Jesse Klaver.
Hij verwees naar het verkiezingsdebat in 2015 waarin premier Rutte de stelling innam dat Nederlandse jihadisten die naar Irak en Syrië afreizen beter daar kunnen sneuvelen dan terugkeren.
Het kabinet weigert Nederlandse uitreizigers op te halen, maar vier jaar na het verkiezingsdebat staat de geopolitieke situatie in de regio volledig op zijn kop: de Amerikanen zijn vertrokken, de Turken zijn het noordoosten van Syrië binnengevallen en de Koerden hebben zich gewend tot het Syrische leger van Bashar Al Assad dat met de steun van de Russen bezig is aan een opmars.
Naast de zorgen die de Kamer heeft over de humanitaire gevolgen van het conflict, vrezen partijen als D66, GroenLinks, PvdA en SP dat de beveiliging van de Koerdische gevangenkampen in Syrië nu onder druk komt te staan.
Volgens de laatste cijfers van de AIVD zitten er momenteel 55 volwassene Nederlandse uitreizigers en negentig Nederlandse kinderen (onder de leeftijd van achttien jaar) in de gevangenissen.
Ruim zevenhonderd IS'ers ontsnapt uit kamp
Afgelopen zondag ontsnapten ruim zevenhonderd IS'ers uit een kamp in Ain Issa. Daar zaten geen Nederlanders tussen, verzekerde het kabinet, maar de vraag wat Nederland met de Syriëgangers die nog wel vastzitten moet doen, klinkt steeds luider. "Het is niet ondenkbaar dat Nederlandse uitreizigers terugkeren", waarschuwde D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.
Volgens Sjoerdsma staat het kabinet voor de ongemakkelijke keuze om de Syriëgangers uit het oog te verliezen, met als risico dat zij ongezien terugkeren en mogelijk een aanslag plegen, of om ze begeleid naar Nederland te krijgen om ze te berechten.
De D66'er ziet ook dat het momenteel niet mogelijk is om de Nederlandse uitreizigers in Syrië op te halen, maar vraagt met Klaver of het kabinet voorbereiding wil treffen voor het moment dat er wel tot actie kan worden overgegaan. Klaver: "Het is naïef om te denken dat we die mensen daar kunnen houden."
Verdeeldheid over ophalen van Syriëgangers
Het al dan niet ophalen en in Nederland berechten, verdeelt de coalitie al geruime tijd. VVD en CDA zien daar niets in en pleitten voor berechting in de regio waar de misdaden zijn gepleegd. Maar door de veranderde geopolitieke situatie in Syrië is berechting ver weg, stelt D66.
Ook de ChristenUnie wil dat het kabinet onderzoekt hoe Nederlandse IS'ers kunnen worden teruggehaald. Joel Voordewind: "Ik zie geen plan B. Wat doen we als ze vrijkomen?"
Premier Rutte is echter niet van plan het kabinetsbeleid te wijzigen. Hij stelde dat de verantwoordelijkheid over de gevangenenkampen nu in handen van Turkije ligt. Daarnaast is Nederland "voorbereid op terugkeerders", aldus Rutte. Zo is er voldoende detentiecapaciteit en liggen er ook plannen voor kinderen klaar.
Premier naar Brussel voor EU-top
De premier vertrekt donderdag naar Brussel voor een tweedaagse EU-top. De Kamer riep de premier op om een nieuwe poging te doen om tot scherpere sancties voor Turkije te komen.
Vorige week riep een meerderheid van de Kamer al op tot gerichte financiële sancties en een wapenembargo, maar maandag kwamen de EU-lidstaten niet verder dan een veroordeling van de inval en een aanscherping van het wapenexportbeleid ten opzichte van Turkije.
Rutte toonde zich ontvankelijk voor de oproep om een nieuwe poging te wagen. "Ik zou een scherper wapenembargo willen. Ik zal me daarvoor inspannen", aldus de premier, die direct de verwachtingen temperde.
Hij benadrukte dat alle lidstaten het met elkaar eens moeten worden en dat het al een hele klus was om alle landen achter een veroordeling van de inval te krijgen. "Ik ben niet positief, maar ik ga mijn best doen."
NUjij: Uitgelichte reacties