Het afzettingsonderzoek draait om een telefoongesprek dat Trump op 25 juli had met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Een klokkenluider - waarschijnlijk een medewerker van een Amerikaanse inlichtingendienst - diende een klacht in over dat gesprek.
Trump vroeg Zelensky een onderzoek in te stellen naar een van zijn rivalen, de Democratische presidentskandidaat Joe Biden. Als vicepresident onder Trumps voorganger Barack Obama was Biden in 2016 betrokken bij internationale pogingen om een van corruptie verdachte Oekraïense aanklager te laten ontslaan.
Volgens Trump deed Biden dat omdat de aanklager in kwestie onderzoek deed naar het Oekraïense gasbedrijf Burisma, waar Bidens zoon Hunter in dienst was als consultant.
Er zijn geen bewijzen dat Biden heeft geprobeerd zijn zoon uit de wind te houden. De wens voor het ontslag van de aanklager werd onder meer gedeeld door de EU. Het gasbedrijf werd inderdaad onderzocht door het Oekraïense Openbaar Ministerie, maar dat onderzoek leverde geen aanklachten op. Ook zijn er geen aanwijzingen dat Hunter Biden ooit onderwerp van onderzoek was. Toch blijft Trump volhouden dat de Bidens corrupt zijn en onderzocht moeten worden.
Belastend verslag van telefoongesprek
Uit de klacht van de klokkenluider bleek bovendien dat medewerkers van het Witte Huis hadden geprobeerd het telefoongesprek geheim te houden.
Die onthulling noopte het Witte Huis ertoe een transcript van het gesprek tussen Trump en Zelensky openbaar te maken. Het ging niet om een letterlijke weergave, maar om een verslag op basis van aantekeningen die tijdens het gesprek werden gemaakt. Dat verslag ondersteunde het beeld dat Trump zijn ambt had gebruikt in een poging belastende informatie over een politieke rivaal te verzamelen.
De Democraten, die een meerderheid hebben in het Huis van Afgevaardigden, besloten een afzettingsonderzoek tegen Trump te starten.
Zo'n onderzoek is de eerste stap om een president voortijdig uit het zadel te wippen. Als het Huis na het onderzoek in meerderheid besluit dat er genoeg grond is voor impeachment (afzetting, red.), volgt een proces in de Senaat.
Pijnlijke sms'jes
De recent opgestapte speciale gezant voor Oekraïne, Kurt Volker, werd op donderdag 3 oktober een dag lang achter gesloten deuren ondervraagd door de verschillende Huiscomités die zijn belast met het afzettingsonderzoek.
Aan het einde van de dag maakten de Democraten een serie door Volker overhandigde sms'jes tussen Amerikaanse diplomaten en Oekraïense regeringsfunctionarissen openbaar. De uitwisselingen versterken de indruk dat Trump zijn invloed als president had misbruikt.
Trumps persoonlijke advocaat, Rudy Giuliani, bleek bovendien lang te hebben geijverd om Oekraïners tot een onderzoek naar Biden te bewegen. Twee Oekraïense medewerkers van Giuliani werden afgelopen week opgepakt toen ze op het punt stonden de VS te verlaten. Ze worden onder meer beschuldigd van sjoemelen met politieke donaties.
Genegeerde dagvaardingen
Het Huis van Afgevaardigden vaardigde in de week dat de sms'jes naar buiten werden gebracht een aantal dagvaardingen uit, onder meer tegen minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, die toegaf te hebben meegeluisterd tijdens het telefoongesprek met Zelinsky. Ook Giuliani en vicepresident Mike Pence kregen zo'n dwingende oproep.
Pompeo liet weten niet van plan te zijn zijn opwachting in het Huis te maken om te getuigen.
Het afzettingsonderzoek draait om een telefoongesprek tussen Trump en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. De politiek onervaren Zelensky staat voor een lastige opgave: de oorlog met Rusland in Oost-Oekraïne tot een einde brengen. Hulp van de VS is daarbij essentieel. (Foto: Reuters)
Trump: 'Ik heb niets verkeerds gedaan'
Trump ontkent dat er iets mis was met zijn verzoek aan de Oekraïense president. Er was geen sprake van een quid pro quo ('voor wat, hoort wat', red.), zegt hij. Zijn wens om de rol van Biden in Oekraïne te laten onderzoeken zou zijn voortgekomen uit een oprecht verlangen om corruptie te bestrijden.
De president wekte verbijstering bij de Democraten, maar ook bij zijn eigen Republikeinse Partij, toen hij op 3 oktober tijdens een persconferentie zei dat niet alleen Oekraïne een onderzoek naar de Bidens moet instellen, maar ook China dat moet doen.
Trump heeft met ongekende woede gereageerd op het afzettingsonderzoek. Hij beschuldigt de Democraten ervan een staatsgreep te willen plegen om de uitkomst van de verkiezingen van 2016 die hem in het zadel brachten ongedaan te maken. Het onderzoek is "bullshit", schreef hij op Twitter.
Witte Huis verklaart Huis van Afgevaardigden de oorlog
Door Democraten geleide comités in het Huis begonnen de afgelopen week met het uitvaardigen van nieuwe dagvaardingen aan het Pentagon en het begrotingsbureau van de regering.
De parlementariërs willen informatie hebben over het besluit om bijna 400 miljoen dollar aan militaire hulp aan Oekraïne te bevriezen, dat kort voor het gewraakte telefoongesprek tussen Trump en Zelinsky werd genomen.
Ambassadeur Gordon Sondland, werd dinsdag verwacht in het Huis van Afgevaardigden. Verschillende commissies wilden hem horen over zijn rol in het Oekraïne-schandaal. Enkele uren voordat hij zou verschijnen maakte het ministerie van Buitenlandse Zaken bekend hem opdracht te hebben gegeven weg te blijven.
Als er nog vragen bestonden over de bereidheid van de regering-Trump mee te werken aan het onderzoek, dan liet het Witte Huis de parlementariërs niet lang in spanning. Advocaat Pat Cipollone stuurde later op dinsdag een oorlogsverklaring naar de Democraten in het Huis.
"Uw acties, die zonder precedent zijn, laten de president geen andere keuze", schreef Cipollone in een brief. "Om zijn plichten te vervullen aan het Amerikaanse volk, de grondwet, de uitvoerende macht en alle toekomstige presidenten, kunnen president Trump en zijn regering onder deze omstandigheden niet deelnemen aan uw partijdige en ongrondwettige onderzoek."
Sondland liet vrijdag overigens weten volgende week toch te zullen verschijnen in het Huis, ondanks het verbod uit het Witte Huis. De documenten die de parlementariërs van hem willen hebben kan hij echter niet meenemen, aldus zijn advocaat.
Juristen niet onder de indruk van brief uit Witte Huis
De claim van het Witte Huis dat het afzettingsonderzoek indruist tegen de Amerikaanse Grondwet wordt door juristen naar het rijk der fabelen verwezen. In de Amerikaanse grondwet staat slechts dat het Huis van Afgevaardigden de bevoegdheid heeft een president af te zetten, zonder te specificeren hoe dat precies moet gebeuren.
Bovendien kloppen de beschuldiging van Trump dat de Democraten zich niet aan de regels rond een afzettingsonderzoek houden niet. De president lijkt zich te baseren op aspecten van de impeachment van president Richard Nixon in de jaren zeventig, maar de voorschriften van het Congres zijn sindsdien aangepast.
De brief moet vooral worden gezien als een politieke stap, want de argumenten die erin worden aangevoerd hebben geen juridische waarde, zei Harvard-professor Jack Goldsmith tegen The New York Times.
De Democratische spreker van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, betitelde de weigering van het Witte Huis om mee te werken aan het afzettingsonderzoek dinsdag als "machtsmisbruik". De Democraten stellen dat Trumps gedrag het mogelijk maakt om een aantijging van belemmering van de rechtsgang toe te voegen aan de beschuldigingen tegen hem.
Hoe het conflict tussen het Witte Huis en het Huis van Afgevaardigden zal worden beslecht, is nog onduidelijk. Als Trump blijft vasthouden aan zijn weigering om mee te werken, kan het Congres dat bij de rechter aanvechten. Ook heeft het parlement de macht om weigerende getuigen te arresteren.
NUjij: Uitgelichte reacties