"Als we boos zijn over iets, waarom slaan we dan met onze vuist tegen de muur, breken we een glas in duizend stukken of snauwen we tegen mensen die dat niet verdiend hebben?", vraagt Pontus Leander zich hardop af. Als psycholoog aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) onderzoekt hij wat mensen drijft tot deze vorm van agressie, geweld tegen mensen of dingen die je niets misdaan hebben.
"Het lijkt onpraktisch, iets dat helemaal geen functie heeft. Maar ik denk dat het een soort strategie is om aan onszelf te bewijzen dat we invloed hebben op onze omgeving."
Volgens Leander heeft ieder mens een inherente drang om zijn omgeving op de een of andere manier te beïnvloeden. We willen dat onze acties het gewenste effect hebben, en dat we dingen voor elkaar krijgen zoals we die hadden bedoeld. Dat gevoel krijgen we als we bepaalde doelen bereiken, bijvoorbeeld op ons werk of in relaties.
Maar we kunnen het ook door iets heel anders krijgen, bijvoorbeeld als het lukt om een mooie kast te timmeren. "We willen ons competent voelen en het idee hebben dat ons bestaan ertoe doet." Dat is een heel basaal verlangen, zegt Leander.
'Voordelen van agressie vaak van korte duur'
Wanneer de weg naar ons doel wordt geblokkeerd, of als ons gedrag niet het juiste effect heeft, raken we gefrustreerd. Dat is volgens Leander het moment dat je gaat zoeken naar iets wat wel lukt. Het toetakelen van een voorwerp bijvoorbeeld. Dat is een effectieve manier om te bewijzen dat je heus wel invloed hebt op je omgeving - al is het alleen maar aan jezelf.
Het is jouw doel om die keukendeur zo'n harde trap te geven dat hij rammelend dichtslaat. Als dat lukt, geeft dat een bevredigend gevoel. Jouw actie heeft namelijk het gewenste effect. Het bevredigende gevoel van zo'n trapsessie krijg je overigens alleen als het ook echt je doel was om dat te doen. Geef je een voorwerp per ongeluk een mep, dan voelt het minder lekker.
Helaas zal het bevredigende gevoel niet lang duren. "De voordelen van agressie zijn vaak van korte duur", zegt Leander. Een meubelstuk slaan, daar schiet je op de lange termijn niks mee op. Het bevredigende gevoel maakt daarom vrijwel direct plaats voor een gevoel van spijt. In tekenfilms zien we altijd hoe de slechterik trots is op zijn gewelddadige uitspattingen, maar in werkelijkheid hebben mensen er vrijwel altijd spijt van."
Het bevredigende gevoel van een trapsessie krijg je alleen als het ook echt je doel was om dat te doen. Geef je een voorwerp per ongeluk een mep, dan voelt het minder lekker. (Foto: Getty Images)
Kickboksles kan helpen bij langdurige problemen
Als het stukslaan van een meubelstuk even een goed gevoel geeft, zou een vechtsport dan kunnen helpen als je het langere tijd moeilijk hebt? Dat is goed mogelijk, zegt Leander, maar niet per se vanwege het vechten. "Mensen beschouwen vechtsport vaak als een uiting van geweld."
Maar dat is niet helemaal terecht. "Het eerste dat je bij een vechtsport leert, is controle behouden, het tonen van je bekwaamheid en het opbouwen van zelfvertrouwen." Het geweld is meer een manier om te laten zien hoeveel controle je hebt over je eigen lichaam. Een kickboksles kan voor mensen een uitlaatklep zijn, omdat het een gevoel geeft van controle en competentie. Het kan je ook helpen omgaan met langdurige problemen, zoals liefdesverdriet of een aanhoudende ruzie met je baas, omdat je steeds weer kan terugvallen op iets waar je goed in bent en daar iets positiefs uithaalt.
Volgens Leander kun je dat overigens op veel manieren doen, ook met een andere sport of hobby. Leander: "De truc is om iets te vinden waarmee het je lukt om een doel te bereiken. Daar hoeft geen klap, stomp of duw aan te pas te komen."