Bij de demonstratie van maandag, op de Stadhouderskade nabij het Rijksmuseum, heerste een gemoedelijke sfeer, meent een NU.nl verslaggever die ter plekke was. "De klimaatactivisten zagen de politie niet als vijand, maar wilden hen ook bewust maken van klimaatverandering. Ze riepen leuzen als 'Police, we love you, we do this for your children'."
De gemeente had de demonstratie niet op die plek toegestaan: de Stadhouderskade is een belangrijke verkeersader, waar onder andere hulpdiensten gebruik van maken. De politie haalde daarom de demonstranten, die arm in arm op de weg lagen, uit elkaar.
In totaal werden bij de bezetting van de Stadhouderskade bijna 90 demonstranten aangehouden, bij de bezetting bij ABN AMRO op dinsdag 45. Een van de advocaten van Extinction Rebellion, Willem Jebbink, zegt in een reactie op de aanhoudingen dat 'zijn cliënten het recht hadden om te demonstreren en dat ze gebruik mochten maken van hun demonstratierecht'.
'Iedereen heeft het recht om te demonstreren'
Berend Roorda, specialist demonstratierecht bij de Rijksuniversiteit Groningen, benoemt dat in Nederland iedereen het recht heeft om te demonstreren. "Het recht om te demonstreren is namelijk opgenomen in onze Grondwet. Als er sprake is van een meningsuiting in het openbaar met minimaal twee personen, dan is er sprake van een demonstratie die de burgemeester niet zomaar mag beperken of verbieden."
Volgens de demonstratiewet mag de burgemeester een demonstratie beperken of verbieden wanneer er sprake is van gevaar voor gezondheid, een gevaar voor het verkeer en/of als wanordelijkheden moeten worden voorkomen of bestreden. De demonstratie werd daarom niet toegestaan op de Stadhouderskade.
Toch verschenen er maandagochtend demonstranten van Extinction Rebellion bij de Stadhouderskade. "Als jij een weg blokkeert, dan kan dat een strafbaar feit opleveren, ook als je dat doet tijdens een demonstratie. Bij Extinction Rebellion kiezen ze heel bewust voor dit soort burgerlijke ongehoorzaamheid: iets doen wat juridisch gezien niet mag, maar moreel wel is te rechtvaardigen", meent Roorda.
Demonstranten waren in overtreding
Hoewel de politie meerdere keren aan de demonstranten vroeg of ze wilden vertrekken, bleven ze bij de Stadhouderskade. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema vaardigde daarom een noodbevel uit om de demonstratie te beëindigen. Demonstranten die nog steeds weigerden te vertrekken, werden in bussen naar afgelegen plekken buiten de stad verplaatst.
Volgens Roorda waren de activisten inderdaad in overtreding toen ze weigerden de plek te verlaten. "In zulke gevallen mag de politie de activisten aanhouden."
Dat zegt ook de politie van Amsterdam in een reactie aan NU.nl. "Ons optreden was erop gericht om het demonstratierecht te beschermen en te faciliteren, maar tegelijkertijd ook op het voorkomen en het zo nodig beëindigen van strafbare feiten en het langdurig stilleggen van het normale leven in de stad."
De demonstranten zijn aangehouden op grond van het overtreden van de demonstratiewet. Voor deze aanhouding mogen ze maximaal zes uur worden vastgehouden. Extinction Rebellion meldt op hun website dat demonstranten langer werden vastgehouden dan deze zes uur. Advocaat Jebbink bevestigt dit: "Dit is in sommige gevallen met enkele uren overtreden."
Hoe het nu verder gaat met de aangehouden demonstranten, kan advocaat Jebbink nog niet zeggen. "Daar gaat het OM over. Het zou kunnen dat ze een strafbeschikking krijgen, maar het kan ook zijn dat ze worden gedagvaard voor de kantonrechter. Dan ligt de beslissing over de straf bij de officier van justitie."