Opvoeden: Jouw kind pest andere kinderen. Wat doe je dan?
Anna van den Breemer schrijft elke week over een alledaags opvoedkundig probleem waarvoor ze een oplossing zoekt. Deze week: wat te doen als je kind andere kinderen pest.
Het is de nachtmerrie van iedere ouder: je kind wordt gepest. Maar wat als jouw kind degene is die anderen het leven zuur maakt? Als vader of moeder van ‘de dader’ kun je op aanzienlijk minder sympathie rekenen vanuit de omgeving en ga je al snel twijfelen of je steken hebt laten vallen in de opvoeding. Wat doe je als je kind pest?
Wat zeggen de deskundigen?
Ongeveer 10 procent van de basisschoolleerlingen zegt af en toe te pesten. In het voortgezet onderwijs is dat 9 procent. Jongens pesten vaker dan meisjes.
Pesten wordt vaak ingezet als middel om populariteit te vergaren. En het pijnlijke is dat het vaak nog werkt ook, zo blijkt uit het promotieonderzoek van gedragswetenschapper Loes Pouwels aan de Radboud Universiteit: vooral op de middelbare school wordt pestgedrag beloond met populariteit, en een slachtoffer verdedigen juist niet. ‘Populair zijn is iets anders dan aardig gevonden worden. Niet alle pesters worden aardig gevonden, maar ze hebben wel aanzien en het meeste te zeggen in een groep’, aldus Pouwels.
‘Een kind pest nooit alleen. Pesten is een groepsproces’, zegt Mieke van Stigt, auteur van het boek Alles over pesten. ‘Er zijn altijd medestanders. Kinderen die de pester aanmoedigen doordat ze bijvoorbeeld gaan lachen, kinderen die niet ingrijpen omdat ze bang zijn het volgende slachtoffer te zijn.’ Het is om die reden te simpel om één dader verantwoordelijk te maken voor het pestprobleem in een klas. Vaak is de sfeer in de groep niet goed. ‘Pesten gebeurt in een situatie waarin dat gedrag lonend is, bijvoorbeeld omdat de pester een hogere sociale status krijgt.’
Pesten vindt vaak plaats in het geniep, tijdens de pauze of gym. ‘Maar je kunt als ouder tussendoor ook signalen oppikken, tijdens het brengen en halen, of thuis’, meent Van Stigt. ‘Als jouw kind een ander kind uitlacht, of als het thuis met vrienden nare opmerkingen maakt over een ander kind, kun je direct zeggen: dit is niet oké. Praat met je kind over wat er aan de hand is, maar stel wel grenzen aan zulk gedrag.’
Wat kun je als ouder nog meer doen?
Erken het probleem. ‘Soms hebben ouders de neiging het pestgedrag van hun kind te ontkennen, vaak uit schaamte omdat ze denken iets in de opvoeding verkeerd te hebben gedaan’, zegt kinder- en jeugdtherapeut Liane Crouwel. ‘Dat is begrijpelijk, maar zo help je je kind niet.’
Zie het probleem voor wat het is: je kind laat onhandig gedrag zien en heeft hulp nodig om te leren hoe het anders kan. Die zienswijze is heel wat luchtiger dan: mijn kind is een slecht mens. ‘Ik ben ervan overtuigd: een gelukkig kind pest niet’, zegt Crouwel. ‘Je moet dus op zoek naar de oorzaak.’
Hoe pak je dat aan? De vraag ‘waarom doe je dat nou?’ kun je beter vermijden. ‘Kinderen weten vaak het antwoord zelf ook niet’, zegt Crouwel. ‘Deze formulering werkt vaak beter: ‘Wat maakt nou dat je zijn/haar kleren verstopt bij gym?’ Zo ontdek je de trigger van het pesten. Je kind antwoordt wellicht: ‘Ik doe dat omdat ik denk dat andere kinderen het grappig vinden.’ Jij kunt vervolgens informeren: ‘Kun je er ook op een andere manier voor zorgen dat je klasgenoten jou leuk vinden?’ Kijk met je kind hoe hij dit kan aanpakken. Probeer daarbij uit de emotie te blijven. Lukt dat niet, zoek dan hulp.’
‘Je wilt kinderen leren dat het gaat om de impact van gedrag en niet alleen de intentie’, zegt Carrie Goldman, auteur van het boek Bullied: What Every Parent, Teacher and Kid Needs To Know About Ending the Cycle of Fear. ‘Het was misschien niet de bedoeling van je kind om onaardig te zijn, maar daar gaat het niet om. Het is de verantwoordelijkheid van ouders om dat verschil duidelijk te maken.’