Om eikenprocessierupsen te bestrijden, worden massaal nestkasten voor koolmezen gekocht. Winkels zien een enorme toename. Volgens deskundigen is het goed nieuws, al zeggen die ook dat er véél meer moet gebeuren in de strijd tegen de rupsen. "Koolmezen zijn niet de redder van alles."
De Vogelbescherming zegt dat de vogelhuisjes in hun winkel in Zeist al twee weken zijn uitverkocht. Ook de Intratuin ziet een enorme toename. "De verkoop is dit jaar met 83 procent gestegen", zegt Rob Hanken van de winkelketen.
Ook natuurwebshop Vivara ziet een stijging. Ranzijn zegt dat de voorraden bijna op zijn en dat ook de leverancier geen huisjes meer heeft.
80 procent minder rupsen
Het is bekend dat veel vogels de eikenprocessierups op hun menu hebben staan. En het werkt echt om de natuurlijke vijand van de rups in te schakelen, zien ze in het Drentse Wapserveen. Daar werden op een proeflocatie 80 procent minder nesten van de rupsen aangetroffen.
Entomoloog Silvia Hellingman vindt het goed dat de rupsen op een natuurlijke manier worden bestreden. "Beter in de buik van een vogel of een kever dan in een stofzuiger." Maar ze waarschuwt dat we niet moeten denken dat het allemaal zo simpel is. "Er komt veel meer bij kijken dan alleen wat vogelhuisjes ophangen."
In Wapserveen was de proef mede zo succesvol omdat er ook allerlei insecten werden aangetrokken, zoals sluipwespen en gaasvliegen. Sluipwespen leggen hun eitjes in het lichaam van een rups, waarna de wespenlarf de rups stukje bij beetje opeet. Ook de larven van gaasvliegen eten jonge eikenprocessierupsen.
Maar vogels zijn dus ook erg handig. Voor wie een vogelhuisje heeft gekocht: bedenk goed waar je 'm ophangt, adviseert Hellingman. Het liefst in een goede beschutte omgeving waar genoeg voedsel en drinken is, zeker ook in de winter. Een vogelhuisje ophangen langs een drukke weg, zonder voedsel of water in de buurt, dat heeft weinig zin, zegt ze.
Vroeg stadium
Hellingman vertelt verder dat eikenprocessierupsen veel eerder uit de eieren komen dan andere rupsen. De kunst is dus om de koolmezen er in een vroeg stadium al bij te hebben.
Dat zegt ook hoogleraar Kees van Oers, die al twintig jaar de persoonlijkheid van koolmezen onderzoekt. Overigens merkt hij op dat koolmezen eigenlijk meer voorkeur hebben voor groene rupsen. "Bij gebrek aan groene rupsen zullen koolmezen op zoek gaan naar voedsel en eten ze ook eikenprocessierupsen."
De nestkastjes hebben dus wel effect, maar we moeten niet overdrijven, zegt Oers. "Koolmezen zijn niet de redder van alles."
Beide deskundigen benadrukken dat alles draait om biodiversiteit en een goed werkend ecosysteem. Dus: niet opeens vol inzetten op één soort vogel. Maar op veel meer soorten vogels en insecten. "Pimpelmezen eten de rupsen ook. Spreeuwen eten ze ook graag. En onderschat ook het winterkoninkje niet, die eet graag de eitjes op", zegt entomoloog Hellingman.
De overlast van de eikenprocessierups was eind juni groot in Nederland. Koorts, uitslag en enorme jeuk: veel mensen hadden er last van.
De brandhaartjes van de rups komen met weerhaakjes op de huid van mensen. Als deze haakjes breken, geven ze een eiwit af. Het gaat om een lichaamsvreemde stof. Als je lichaam hierop reageert, krijg je jeuk.
