Boeren vertrouwen de cijfers van het RIVM voor geen cent
Niemand weet precies hoeveel stikstof er in Nederland wordt uitgestoten, stelt de boerenstichting Mesdag Zuivelfonds. Die daagt het RIVM, dat zorgt voor de metingen, daarom voor de rechter.
Nederlandse boeren dreigen de dupe te worden van ondeugdelijke metingen van stikstof door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat stelt het Mesdag Zuivelfonds, een stichting die onderzoek in de melkveehouderij financiert. Met een juridische procedure wil de stichting het RIVM nu dwingen inzicht te geven in zijn methode om stikstof te meten.
In opdracht van de overheid brengt het RIVM in kaart hoeveel stikstof er in Nederland wordt uitgestoten en wat de bron ervan is. Volgens door het Mesdagfonds ingeschakelde wetenschappers gaan daarbij twee dingen mis. Ten eerste zou het RIVM de herkomst van de stikstof (bijvoorbeeld een veehouderij) niet kunnen aantonen. Ten tweede zou het instituut overgaan op schattingen als een van de ruim driehonderd meetstations in het land geen bruikbare meting heeft opgeleverd. Het Mesdagfonds vermoedt dat de stikstofuitstoot in Nederland hierdoor te hoog wordt ingeschat.
Juist deze week adviseerde de onderzoekscommissie onder leiding van oud-minister Remkes de regering om veehouders in de buurt van natuurgebieden uit te kopen, om zo te zorgen voor minder stikstofuitstoot. “De commissie en de politiek vragen grote offers van agrarische bedrijven”, zegt voorzitter Jan Cees Vogelaar van het Mesdagfonds. “Dan moet je ervan op aankunnen dat het model waarmee bedrijven worden afgerekend, klopt.”
‘Het RIVM werkt met publiek geld, daar hoort transparantie bij’
Het Mesdagfonds wil dat externe wetenschappers inzage krijgen in de werkwijze en de meetgegevens van het RIVM, zodat ze die kunnen reproduceren. Ondanks herhaaldelijke verzoeken geeft het RIVM die inzage tot nu toe niet. “Men vindt dat het geen meerwaarde heeft”, aldus Vogelaar. Het Mesdagfonds heeft een advocaat in de arm genomen die het RIVM heeft gesommeerd om voor het eind van de maand inzage te bieden. Doet het instituut dat niet, dan spant het fonds een rechtszaak aan. “Het RIVM werkt met publiek geld. Daar hoort transparantie bij.”
Bovendien heeft het Mesdagfonds de Universiteit van Amsterdam opdracht gegeven om een drie jaar durend onderzoek te beginnen naar het neerslaan van stikstof in natuurgebieden en na te gaan waar de stikstofuitstoot van veehouderijen precies terecht komt. Volgens Vogelaar is het namelijk mogelijk om bij stikstofdeeltjes te identificeren waar die vandaan komen. Dat de overheid het RIVM niet opdraagt dit te onderzoeken, is volgens hem een kwestie van geld. “Het kosten sloten met geld.” Hoeveel het onderzoek van het Mesdagfonds en de Universiteit van Amsterdam kost, zeg Vogelaar niet.
Op eerdere kritiek van het Mesdagfonds reageerde het RIVM door te zeggen dat zijn werkwijze onafhankelijk is en dat de feiten worden gepresenteerd zoals ze zijn. Ook doorstond de werkwijze van het instituut wetenschappelijke kwaliteitstoetsen. “Het Mesdagfonds is welkom om onze methode te komen bekijken”, zegt woordvoerder Harald Wychgel van het RIVM. “Dat wij niet onder onze motorkap zouden laten kijken, is onjuist.” Het Mesdagfonds zou eerdere afspraken voor een bezoek aan het RIVM op het laatste moment afgezegd hebben. Volgens Jan Cees Vogelaar heeft juist het RIVM die geplande bezoeken geannuleerd.
Vogelaar realiseert zich, zegt hij, dat een nieuw onderzoek ook kan aantonen dat de bijdrage van de Nederlandse veehouderij aan de stikstofuitstoot juist hóger blijkt te zijn dan het RIVM nu rapporteert. “Ook die kennis is van belang voor de agrarische sector. Dan ligt er een nog grotere taak voor ons.”
Van ‘positief’ tot ‘verstikkend beleid’
De adviezen van oud-minister Remkes konden rekenen op wisselende reacties.
Het Wereld Natuur Fonds vindt het ‘positief’ dat de commissie adviseert om volop in te zetten op natuur en natuurherstel. ‘De voorgestelde aanpak voor de veehouderij biedt goede kansen voor de noodzakelijke omslag naar een natuurvriendelijke landbouw’.
Greenpeace vindt dat het kabinet niet anders kan dan scherpe keuzes maken. ‘De enige structurele oplossing is het fors terugdringen van het aantal koeien, kippen en varkens in ons land. De tijd van peperdure technieken is voorbij. De Nederlandse landbouw, met miljoenen dieren op een klein oppervlak, gaat ver over de grenzen heen van wat de natuur en ons klimaat aankunnen’.
LTO Nederland, de boerenbelangenorganisatie, stelt dat boeren en tuinders, ondanks waarderende woorden voor hun bijdrage, weer worden geconfronteerd met ‘voorstellen voor verstikkend beleid’. ‘De commissie-Remkes biedt voor de korte termijn geen oplossingen voor de stikstofimpasse’.
LandschappenNL ziet het rapport van Remkes als ‘een uitgestoken hand’. ‘Alles met techniek willen oplossen, bijvoorbeeld nog meer luchtwassers, is een doodlopende weg. We willen juist een begaanbare weg voor boeren en andere ondernemers, in een gezonde leefomgeving.’
Lees ook:
Bouwsector teleurgesteld in advies commissie-Remkes
Bouwbedrijven hoopten dat de Commissie Remkes met een snelle oplossing kwam voor de impasse waarin ze verkeren. Maar de provincies zijn duidelijk: een kortetermijnoplossing voor de stikstofimpasse is er niet.
Remkes zet kabinet het mes op de keel met stikstofadvies
In niet mis te verstane bewoordingen heeft een adviescommissie onder leiding van oud-minister Johan Remkes het kabinet de les gelezen, analyseert Bart Zuidervaart, chef van de politieke redactie. Drastische maatregelen zijn nodig om de uitstoot van stikstof te verlagen, zoals een lagere maximumsnelheid en minder vee. Maar wat betekent het voor bijvoorbeeld vliegveld Lelystad en de verbouwing van het Binnenhof?
Hoe werd Nederland op milieugebied het vieste jongetje van de klas? Een reconstructie
Nederland leek de Europese natuurbeschermingsregels maar hinderlijk te vinden, analyseert Emiel Hakkenes, redacteur duurzaamheid & natuur. De uitgedokterde oplossing blijkt in strijd met de Europese wet. Hoe kon het zover komen? Een reconstructie.