Ja, winter is in aantocht, maar of het de koudste in 100 jaar wordt...?

Van wie komt die claim?

Van Libelle Nieuws. Het blad gaat niet over één nacht ijs: ‘Midden oktober zou het volgens Russische weerexperts in grote delen van Europa al goed koud kunnen zijn. Wetenschappers van Nasa bevestigen deze voorspelling.’

En, klopt het?

Het artikel verwijst naar een stuk op de Duitstalige site Sputniknews, een nieuwskanaal onder Russische regie. Daar heeft men het weer van een Russische website met pulpnieuws, Planetanovosti.com, waar het nieuws over de koudste winter prijkt tussen berichten zoals ‘Buitenaardse ring gevonden in het graf van Toetanchamon’ en ‘Wetenschappers hebben ontdekt hoelang een persoon na de dood bij bewustzijn blijft.’

Het blijkt hier te gaan om een voorspelling van ‘de beroemde Britse klimatoloog James Madden’, aldus Planetanovosti. De planeet zou ‘in een nieuwe klimaatcyclus komen’, met als gevolg ‘dat de komende winter de koudste zal zijn in honderd jaar, in heel Europa’. Verwacht veel sneeuw, ook in Azië. In Ierland zou het in september al gaan vriezen. En voor oktober voorziet Madden onder meer kou en forse stormen.

Dat is, uiteraard, discutabel. James Madden is een particuliere weerhobbyist die in 2010 even het Britse regionale nieuws haalde omdat hij correct had voorspeld dat de winter van dat jaar uitzonderlijk streng zou zijn. Sindsdien haalt Madden elk najaar de Britse boulevardbladen, steevast met de voorspelling dat de komende winter zeer koud zal worden.

Daardoor is hij een min of meer publieke figuur geworden, afgekraakt door weerkundigen en bespot door nepaccounts op sociale media die de draak steken met zijn eeuwige verhaal over strenge winters. In 2014 voorzag Madden de koudste winter in een eeuw voor Ierland, in 2015 voorspelde hij een ijstijd, vorig jaar voorzag hij ‘verlammende sneeuwval en ijsstormen’. In werkelijkheid was de winter van 2014-2015 ‘relatief rustig’, was de winter het jaar daarop de warmste sinds de 17de eeuw en de afgelopen winter warmer dan gemiddeld en opvallend droog.

Ironisch genoeg hield Madden zich dit jaar nog op de vlakte: na het huidige kalme weer zal er ‘zich iets meer veranderlijks en koels ontwikkelen’, noteerde hij deze week op zijn Facebookpagina. Op vragen van de Volkskrant reageerde Madden niet.

En de Nasa-voorspelling? Die blijkt te verwijzen naar een persbericht waarin Nasa-wetenschappers zeggen dat ze de komende jaren een relatief rustige actieve fase van de zonnecyclus verwachten. Die cyclus werkt echter nauwelijks door in het aardse weer van alledag. Bovendien gaat de zon ook volgens de Nasa zelf de komende jaren wel degelijk weer een actieve fase in.

Bij het KNMI laat senioronderzoeker Geert Jan van Oldenborgh desgevraagd weten zich niet te wagen aan al te vroege voorspellingen. De laatste tijd vinden onderzoekers weliswaar voorzichtige aanwijzingen dat de luchtstromen boven de Atlantische Oceaan enigszins voorspellend zijn voor de winter in Groot-Brittannië. Maar erg betrouwbaar is het allemaal niet, en het Europese vasteland wordt doorgaans geregeerd door andere patronen dan die op zee. ‘Vandaar dat ik graag zeg: ik weet niet wat voor winter het wordt. En daarmee weet ik meer dan mensen die wél weten wat voor winter het wordt.’ 

‘De grote lijn’, zegt Van Oldenborgh, ‘is dat winters bij ons gemiddeld wat warmer worden en dat vooral de koudste winterdagen warmer uitvallen, omdat de noordoostenwind minder ijskoud wordt door de opwarming van de polen.’ Een andere trend is dat we iets meer westenwind krijgen, wat de kou eveneens tempert.

Van Oldenborgh wijst op een grapje dat collega’s van hem eens uithaalden: ‘Ze voorspelden op Twitter dat de Britse boulevardkrant Daily Express begin oktober de koudste winter ooit zou voorspellen. Die voorspelling kwam heel goed uit.’

Dus, klopt het?

Houd de schaatsen nog even in het vet: dat de komende winter de koudste zou worden in honderd jaar, is nepnieuws van een Russische clickbaitsite. Eerdere voorspellingen van ijskoude winters kwamen bovendien steevast niet uit. Al is daarmee uiteraard niet gezegd dat we een kwakkelwinter krijgen: dat weet niemand.