Opeens ligt Poelenburg in het oog van de storm

Urenlang was het kalm rond de Vomar. Aan het samenscholingsverbod hield jong noch oud zich echt: het was te warm om binnen te zitten. Maar nu is de sfeer plotseling omgeslagen. De agenten gaan het plein leegkammen. "Voorwaarts!" schreeuwt de middelste. Nieuwsgierig kijken omwonenden toe, haast alsof er een show wordt gegeven. Ze hangen over de balkons van hun galerijflatjes, ze staan op het gras tussen kleine eengezinswoningen. Af en toe rennen agenten in op een groep wegstuivende jongeren.

Dit zijn ze niet gewend in Poelenburg. Ook voor sommige agenten lijkt het concept 'ferm optreden' iets nieuws. Aarzelend lopen ze met hun wapenstok op de jongeren af en vragen hun naar huis te gaan. Een potige diender in het midden laat zien hoe het moet: je zet een kwaad gezicht, je brult, je pakt het tuig rücksichtslos bij de nek, hup, opzouten. Oké, die komt van buiten Zaandam, stellen enkele omstanders vast.

Landelijk nieuws
De wapenstokken komen in het kielzog van de camera's. De 8300 inwoners van Poelenburg, waarvan een op de vijf van Turkse komaf, bevonden zich de afgelopen week midden in de orkaan die landelijk nieuws heet. Het oog van de storm was een pleintje met een supermarkt, een stomerij en een tandarts. Een groep van met name Turkse jongeren, sinds eind juli gefilmd door de 19-jarige vlogger Ismail Ilgun die zelf in een andere buurt woont, intimideerde mensen op het plein. En ze zetten het allemaal zélf op YouTube.

Er moest iets gebeuren, daarover zijn de Poelenburgenaren het wel eens. De populariteit van Ilguns vlog trok meer en meer meelopers, ook van buiten de buurt. Er hingen al drie jaar jongens bij de Vomar, sinds het begin van de zomer gaat hun gedrag van kwaad tot erger. Dat moest stoppen. Maar de massale politie-inzet van de afgelopen dagen zet ook kwaad bloed. Wijkbewoners vinden het moeilijk te verkroppen dat er nu zó veel aandacht is voor Poelenburg.

Voor een 43-jarige Turkse man - zijn naam heeft hij, net als veel buurtgenoten, liever niet in de krant -voelt het alsof iederéén in de wijk tot vijand is bestempeld. Zelf had hij ook last van ze. "Maar waarom pakten ze die vlogger niet gewoon aan het begin op? Als je een vlek hebt, moet je die meteen uitvegen. Het lijkt wel alsof iedereen in Nederland tegen Turkse mensen is. Zou het komen door de aankomende verkiezingen?"

Tekst gaat verder onder de foto

Schilderswijk
Hij verwoordt een gevoel dat breder leeft in de wijk. Door de spanningen na de mislukte coup in Turkije liggen Turken in Nederland al de hele zomer onder het vergrootglas. Nu is er de overlast in Poelenburg en in de beeldvorming lijkt alles bij elkaar te horen. De angst van inwoners is dat Turken de Marokkanen als nationaal probleem achterna gaan, en dat Poelenburg een soort tweede Schilderswijk wordt: een wijk die symbool staat voor mislukte integratie.

Dat premier Mark Rutte de Poelenburgse vloggers 'tuig van de richel' noemde, kort nadat hij tegen Turkse jongeren in Rotterdam 'pleur op' had gezegd, nemen ze hem dan ook kwalijk. Rutte legde later uit dat hij met zijn uitspraak de mensen 'die wel deugen' in de wijk een hart onder de riem wilde steken. Zij lijken dat zelf anders te ervaren.

Neem Necdet Degerlier (63). De kleine, vriendelijke Turkse man, in 1973 naar Nederland gekomen om in de metaalindustrie te werken, woont al twaalf jaar pal naast de Vomar. Dat de overlast in de wijk aan een gefaalde integratie van Turken wordt geweten, doet hem pijn, zegt hij. "Ik vind Rutte's uitspraken een beetje afschuwelijk. Er is een mooi Nederlands gezegde: maak van een mug geen olifant."

Eigen plek
Het probleem is dat de politie al die tijd niks deed, en de gemeente ook niet, zegt hij. "Die jongens missen een eigen plek. Dat heb ik al eerder bij de gemeente gesignaleerd, hoor." Degerlier klinkt opmerkelijk mild voor een man die zelf ook een steen door zijn ruit kreeg. Hij staat in zijn achtertuintje en wijst naar een ijzeren rolluik voor het raam van zijn huiskamer. Die heeft hij na dat incident laten zetten.

Aan de politie had hij niet veel. "Het gebeurde om acht uur 's avonds. Ik belde meteen. Weet je hoe laat ze kwamen? Twaalf uur 's nachts. Buren hebben dezelfde ervaring. Meestal komen ze niet. Misschien dat ze een beetje bang waren. Ik heb gezien hoe agenten proberen heel aardig tegen ze te doen, met schouderklopjes en zo. Alsof het vrienden zijn. En nu komen opeens dagelijks heel veel politieauto's. Opééns. Mijn buren zeggen: 'Tja, meneer Degerlier, de media hè'."

Dat de autoriteiten hun gezag deze week dan toch deden gelden, is voor bewoners ook een opluchting. "Dat hadden ze eerder moeten doen", zegt een autochtone vrouw van in de vijftig instemmend. Ze woont al 21 jaar in de wijk. "Het ging goed met de wijk, ze hadden alles opgeknapt. Heel jammer."

Haar woede richt zich op Ismail Ilgun en zijn vrienden, maar ook zij stoort zich aan de 'buitensporige' media-aandacht. "Het gaat uiteindelijk om vijf à zes raddraaiers. Als die vlogger er niet was geweest, was dit allemaal niet gebeurd. Ik woon hier lang genoeg om te weten dat er genoeg Turkse ouders zijn die hun kinderen goed opvoeden. Die jongens krijgen te veel aandacht, dát is het probleem. Als jij zo'n ventje bent wil je toch ook met je kop op tv?"

Tekst gaat verder onder de foto.

Gevechtje
Een van die ventjes is de 13-jarige Ahmed. De vmbo'er staat op de hoek bij de Vomar. Hij vindt alle ophef onterecht. "Er was één gevechtje met een fietser en zij maken er meteen meervoud van", zegt hij, een blikje vertrappend onder zijn voet. "Het was altijd al zo hier. Normaal."

Hij hoopt vurig dat Ilgun verdergaat met zijn vlog. De 14-jarigen Ali en Jappar naast hem ook. Waarom zijn ze fan? Vanwege de 'goeie grappen'. De 'mooie auto's en zo'. "Je kent ze. En je mag er zelf ook in."

Rappers
Wat ze vooral cool vinden is dat er 'bekende mensen' in de vlog komen. Ilgun zet Zaandam op de kaart; rappers uit het hele land reizen af naar Poelenburg. Enthousiast roepen ze de namen van hun helden op Instagram en YouTube. Skooby072 en Rambo uit Alkmaar - hun favoriet -, YousToub uit Amsterdam, Prankster 'van het platteland', Zeekoning en Kippie Kopstoot 'uit Rotterdam of Den Haag of zo'. "Als de vlog doorgaat komen Anu-D en Mula B ook!"

Veel haat of woede tegen Hollanders lijken de drie niet te hebben. Ali zit in 3 havo en zegt zich niet buitengesloten te voelen. Ze vinden Ilguns vlogs gewoon leuk. Zijn taal. Zijn overdreven bekakte 'r'. Zijn leus 'keen keld' "Dat is gewoon het motto hier", zegt Ali lachend. Natuurlijk hangen ze niet met Ilgun en diens vrienden, daar zijn ze te jong voor. Ze zien hen meer als grotere broers. "Ze voeden ons op."

De volledige namen van de geciteerde personen zijn bij de redactie bekend.