Ouderen hebben te veel inspraak in een wereld die ze nog kort bewonen (nrc.nl)

Ouderen hebben te veel inspraak in een wereld die ze nog kort bewonen

Jongeren zijn slecht vertegenwoordigd in de politiek en de stem van de ouderen weegt steeds zwaarder. Verander het politieke systeem, schrijft Philip Huff.

Deze maand word ik vijfendertig. Een oudere vriend zei: „Heel goed. Dan kun je niet langer de jongerenkaart spelen; je zult je volwassen moeten gaan opstellen.” In dezelfde week presenteerde de Sociaal-Economische Raad (SER) een rapport dat waarschuwt dat jongeren als ik minder snel zelfstandig worden dan voorheen. Millennials, geboren in de jaren ’80 en ’90, krijgen tegenwoordig gemiddeld op hun zevenentwintigste een vast contract. Dat is een jaar later dan tien jaar geleden. In 2018 ging een kwart van alle woningen naar starters, vier jaar eerder was dit de helft. Vier op de tien millennials verwacht geen huis te kunnen kopen, een aantal dat hoger ligt dan het Europese gemiddelde. Bovendien bouwt slechts eenderde een pensioen op. Het is het gevolg van de economische realiteit van afschaffing van de studiebeurs, de opkomst van flexbanen en een steeds krapper wordende woningmarkt, onder meer door slecht politiek beleid.
„Deze mensen leven een uitgesteld leven”, aldus SER-voorzitter Mariëtte Hamer. Zij pleit voor een ‘generatietoets’ bij nieuwe wetten. Voor het leenstelsel zou je volgens Hamer niet alleen moeten kijken naar de effecten op het onderwijs, maar ook naar de impact op de rest van de levens van jongeren. Wat betekent het voor het krijgen van een baan, en voor je psychische gestel dat je een schuld opbouwt? Zo’n generatietoets is geen slecht idee. We kunnen rustig zeggen dat op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, pensioenopbouw en huisvesting de kabinetten-Rutte de afgelopen negen jaar niet echt gericht zijn geweest op jongeren. Vorige week publiceerde het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) Armoede in kaart 2019. Kinderen en negentig-plussers, de jongsten en de oudsten dus, bleken in Nederland betrekkelijk vaak arm te zijn. En de mensen tussen de 65 en de 75, de babyboomers, hebben het het best voor elkaar. Dat heeft voor een deel te maken met de AOW, maar vooral ook met hun goed opgebouwde pensioenen.
Lees ook: Rutte III moet op weg naar de volgende verkiezingen stilstand zien te voorkomen

Een beschamend hoog aantal kinderen groeit op in armoede, heeft een hoge studieschuld, geen huisvesting en geen vooruitzicht op een vaste baan of pensioen. Je zou er als millennial somber van worden, als je niet iets anders aan je hoofd had: de catastrofale klimaatinstorting die ons te wachten staat, de afname van de biodiversiteit of de stijgende ongelijkheid en de verwoestende nasleep van het kolonialisme en de massamigratie die door het laatste op gang is gekomen. Sinds 1945 zijn er wereldwijd niet meer zo veel mensen op drift als nu. Rond het midden van deze eeuw is eenderde van de planeet zowel woestijn als het huis van anderhalf miljard mensen. De Nederlandse zeespiegel stijgt de komende eeuw naar alle waarschijnlijkheid met een halve meter; het zal 600 miljoen euro per jaar extra kosten om onze kusten te ‘verdedigen’. De meeste vijftigplussers zullen van deze sociaal-economische- en klimaatuitdagingen geen last hebben – die zijn dan al dood.

Een generatietoets voor nieuwe wetten is dus een begin, maar het is niet genoeg. Volksvertegenwoordigers moeten jonger. In de Tweede Kamer is de gemiddelde leeftijd 47 jaar; de VVD, met drieëndertig Kamerleden de grootste partij, heeft maar twee – mannelijke – Kamerleden onder de 35; de PVV, twintig zetels, doet het met drie millennials – twee mannen en een vrouw – maar iets beter; er zijn single-issue-partijen voor dieren en ouderen, maar niet voor jongeren. Terwijl zij nog het langste in deze wereld leven en de minste verantwoordelijkheid voor de bestaande problemen dragen, hebben jongeren de minste politieke inspraak, én ze delen ook nog eens het minst in de welvaart die ons kapitalisme oplevert.

Toch is ook verjonging van de volksvertegenwoordiging niet genoeg: bij een evenredige vertegenwoordiging naar de leeftijdsopbouw in de maatschappij, blijven jongeren een kleine fractie. Het aandeel ouderen neemt immers toe, tot meer dan een kwart 65-plussers rond 2060. En van de waarschijnlijk 18,5 miljoen inwoners in 2060, zullen er bijna vijf miljoen 65 jaar of ouder zijn, anderhalf miljoen meer dan nu. Het is dus zaak het politieke systeem ingrijpend te veranderen. En zolang het belang van ouderen net zo zwaar weegt als dat van jongeren, zal dat niet gebeuren. Een mogelijke oplossing is het stemrecht aan te passen. Oudere stemmers hebben nu te veel inspraak op de ontwikkelingen in een wereld die ze korter zullen bewonen.

De cognitieve capaciteiten van ouderen worden bovendien minder. Dat is een grotere reden tot zorg dan dat het een voedingsbodem voor grapjes is. Oude stemmers zijn slechte, niet-rationele, stemmers. Een Amerikaanse studie uit 2014 toonde aan dat ouderen minder rationeel zijn dan jongeren. En alle voornoemde problemen vereisen rationele oplossingen, geen populistische. Dit heeft politieke en dus reële gevolgen, niet alleen sociaal-economisch maar ook ecologisch. Een oplossing kan zijn ouderen beter te informeren, maar omdat mensen sentimentele, koppige, verliesmijdende wezens zijn, is een andere oplossing wellicht functioneler: een leeftijdsgebonden stemgewicht.

De Engelse historicus en politicoloog David Runciman kwam met het voorstel om 6-jarigen stemrecht te geven. Zo’n aanpak kan rigoureus lijken, maar werpt de vraag op waarom we pas op ons achttiende mogen stemmen. Waarom stoppen we niet, ik zeg maar wat, bij 86, de levensverwachting van nu 65-jarige vrouwen? Een ander voorstel is om elk 6-jarig kind een stemgewicht van tachtig te geven, dat elk jaar eentje minder zwaar wordt (7 jaar oud, 79 stemmen; 8 jaar oud, 78 stemmen; als je 35 wordt heb je nog een stemgewicht van 51). Zo ontstaat een verband tussen je stemgewicht en het aantal jaren dat je nog in deze wereld mee mag, en word je gedwongen rationeler en verantwoordelijker over je politieke keuze na te denken.

Het is veel gemakkelijker voor afschaffing van de basisbeurs, voor het openhouden van kolencentrales en voor de verkoop van woningen aan beleggers te zijn, als de gevolgen van een verhoogde studieschuld, CO2-uitstoot of een corrupte woningmarkt niet op jouw spreekwoordelijke bordje komen. Naarmate je ouder wordt, moet je politieke stem dus niet meer, maar minder gewicht krijgen. Dat horen ouderen misschien niet graag, maar het is wel een mogelijkheid om de Nederlandse democratie en samenleving rechtvaardiger te maken – een democratie en samenleving veelal beheerst door, inderdaad, steeds-ouder-wordende eigenheimers als ik.

Jongeren snappen nog te weinig van de wereld ...

Het is best wel merkwaardig dat mensen onder de 18 geen stemrecht hebben.
Maar oude fossielen van 80 wel!

Het is arbitrair, maar 70 plussers zouden geen stemrecht meer moeten hebben.
En 16-17 jarigen wel.

Ja, hoor. Zesjarigen stemrecht geven... Sowieso hebben veel jongeren niets met politiek, het opkomstpercentage van stemgerechtigde jongeren is vrij laag. Iemand van 75 kan misschien nog 20 tot 30 jaar mee, dus lijkt mij niets om hun stemrecht af te pakken.

* Verwijderd door de redactie *

* Verwijderd door de redactie *

* Verwijderd door de redactie *

@7 Geen idee. Waarom dan?

* Verwijderd door de redactie *

* Verwijderd door de redactie *

@10 Oh, misverstand. In het artikel staat een voorstel van iemand om zesjarigen stemrecht te geven... mijn opmerking daarover was sarcastisch (ben het er dus niet mee eens), Achttien jaar is een prima minimum leeftijd en een maximum leeftijd hoeft er niet te zijn, mits nog redelijk bij verstand

er behoort een zelfstandige keuze gemaakt te worden,
jongere zijn te beinvloedbaar o.a door hun ouders e.d in hun omgeving.
we horen nu ook beinvloedingen op scholen kinderen zijn daar niet genoeg weerbaar tegen.

* Verwijderd door de redactie *

@6 Dat ontnemen volgens wijze dwaas is dan ook op jou van toepassing, niet dat iemand dat erg zal vinden!

* Verwijderd door de redactie *

Volgens de schrijver van het artikel zijn ouderen dom, lastig en niet rationeel.
Hij vindt dat bij het ouder worden het stemrecht/stemgewicht moet worden afgebouwd.
Een 6-jarige (!) heeft het maximale stemrecht/stemgewicht, dat moet worden afgebouwd tot nul bij het bereiken van de 86-jarige leeftijd.
Het zou zo leiden tot een rechtvaardiger samenleving.

Het klinkt een beetje als weg met de ouderen, ze zijn alleen maar tot last.
De oorzaak van de huidige problemen zijn de oudere mensen, zonder ouderen zou het een stuk beter gaan.
Laat ik duidelijk zijn, ik vind het een beschamend ondoordacht artikel dat een reclameboodschap lijkt voor de pil van Drion.

@3 Onder de 18 moeten ze gewoon doen wat er thuis gezegd wordt. Klaar.

"'Het is veel makkelijker voor afschaffing van de basisbeurs te zijn als de gevolgen niet op jouw spreekwoordelijke bordje komen.'"

Zo is het ook makkelijker voor bevriezing van de pensioenen te zijn als de gevolgen daarvan nog vele jaren in het verschiet liggen.

De geschiktheid om te stemmen is niet afhankelijk van leeftijd, maar van kennis van zaken en belangstelling daarvoor.

Wat mij betreft zou men, om in aanmerking te komen voor stemrecht, een examen af moeten leggen aangaande de gevoerde politiek van de deelnemende politieke partijen en dat examen ook met een voldoende af moeten sluiten.

Iets zegt mij dat er, ook bij de jongeren, maar weinig animo hiervoor zou zijn.

Hoezo ouderen hebben teveel inspraak? Jongeren kunnen een 30- partij oprichten die voor hun belangen opkomt. Dat is democratie. Waar ik wel voorstander van zou zijn is een democratie toets.
Doe eerst maar eens een toets waarmee je aantoont democratische principes te begrijpen en te ondersteunen. Leeftijdsgrens is altijd arbitrair, maar vanaf 18 ben je voor de wet volwassen en mag je verwachten dat iemand een volwassen beslissing kan nemen. Stemmen is daar een van.

@19 marijnissen therry yesse rob allemaal piep jong

Jongeren zijn makkelijk te beïnvloeden, daarvoor worden ze beschermd. En daarom mogen ze ook geen stemrecht hebben.

Je kunt beter kijken of iemand er een beetje verstand van heeft dan naar leeftijd.
Deze kop hierboven is leeftijdsdiscriminatie.

We wegen de inspraak met 18 het grootst en doen er voor elk jaar 1,75% vanaf. Eens kijken of jongeren het dan nog een goed idee vinden. De werkelijkheid is natuurlijk, dat de ervaring van de ouderen veel groter is en dientegevolge hun inspraak ook groter. Verder organiseren ze zich, terwijl jongeren actie willen voeren via internet.

* Verwijderd door de redactie *

@1 Was dat niet het regime van Pol Pot waarbij de kinderen de baas waren en intellectuelen (mensen met een bril) werden vermoord?

Een reactie waar advertenties in zitten? Dat heb ik nog nooit gezien.

Een feutus zou ook inspraak moeten krijgen, bijv. of ie geaborteerd wil worden of niet.

@27 met klop signalen?

Het is beter zo. Ook voor de jongeren zelf. Zij zijn nog niet opgewassen tegen de slangenkuil die den Haag heet. Laat ze eerst ervaring opdoen als lid van de ondernemersraad of politieke partij bijvoorbeeld. Ik begrijp wel dat jongeren gemakkelijker te kneden zijn da 50+ers. Dat zouden ze in Brussel maar al te graag zien. Je ziet studenten bijvoorbeeld van boven de 20 jaar,zuipen, vuil op straat gooien en zijn niet in staat om hun fiets op een fatsoenlijke manier te stallen waar het hoort. Laat de kinderen maar even spelen tot ze echt volwassen zijn.