Geef ouderen wat ze is beloofd

Vorige week berichtte NRC dat steeds meer ouderen langer moeten wachten op een plek in een verpleeghuis, of op hulp van de wijkverpleging (Route naar verpleeghuis zit verstopt, 12/9). Te veel ouderen wonen thuis, terwijl dat eigenlijk niet meer gaat. Dit heeft grote gevolgen. Ouderen met een zwakke gezondheid belanden bijvoorbeeld in het ziekenhuis door valpartijen. Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport, CDA) heeft veel ideeën om hier wat aan te doen, maar we zien in de praktijk te weinig verbetering. Sterker, de wachtlijsten voor verpleeghuizen zijn sinds zijn aantreden met 56 procent gestegen. Een crisis in de ouderenzorg is nabij.

Wat is er aan de hand? Mensen hebben de wens langer thuis te wonen. Daarnaast moet iedereen toegang blijven houden tot goede zorg, ook komende generaties. Daarom is de zorg voor ouderen een aantal jaren geleden anders ingericht. De zorg komt aan huis en er wordt gekeken wat iemand zelf nog kan met behulp van een eventuele mantelzorger. Alleen bij zware zorgbehoeften is een plek in een verpleeghuis mogelijk. Veel verzorgingshuizen zijn gesloten in Nederland.

Ook D66 steunde deze plannen. De belofte was namelijk dat via de nieuwe ‘Wet maatschappelijke ondersteuning’ en de ‘Zorgverzekeringswet’ mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Helaas constateren we nu dat tijdige ondersteuning te vaak achterwege blijft. Zelfs het regelen van een beugel voor in de badkamer is soms een grote uitdaging.

Bovendien blijkt er vaak geen plek beschikbaar in een verpleeghuis als het thuis niet meer gaat. Dat was wel de bedoeling. Terwijl minister De Jonge juist ruim twee miljard euro heeft uitgetrokken voor deze verpleeghuizen, blijven de wachtlijsten groeien. We moeten dus constateren dat beide beloftes nog niet zijn nagekomen.

Moeten de verzorgingshuizen terugkeren? Wij denken van niet

Moeten de verzorgingshuizen dan maar terugkeren? Wij denken van niet. Als je ouderen vraagt wat ze het liefst willen, zeggen de meesten dat ze gewoon thuis willen blijven wonen. Toch is er een groep ouderen die zegt terug te verlangen naar het voormalige verzorgingshuis. Als je doorvraagt, blijkt dat ouderen zich thuis niet veilig voelen. Ze zijn bang om te vallen of vrezen dat de belasting voor de mantelzorger te groot is. Het terugverlangen lijkt voort te komen uit een gebrek aan voorzieningen in huis.

Lees ook aandacht voor ouderen

We weten dat de vergrijzing tot 2040 blijft oplopen. We weten ook dat de gemiddelde leeftijd van mantelzorgers op dit moment zeventig jaar is en dat er in de toekomst steeds minder zorgprofessionals zijn voor onze ouderen. Daarom moet de ouderenzorg nu verbeterd worden.

Als je merkt dat beleid in de praktijk niet uitpakt zoals je het voor ogen had, dan moet je het lef hebben dat te erkennen, om vervolgens met verbeteringen te komen. Dat geldt voor ons, een partij als D66, betrokken zorginstellingen, en zeker ook voor minister De Jonge.

Check hoe het met oudere én mantelzorger gaat

Het is duidelijk dat er meer verpleeghuisplekken moeten komen. De minister moet onnodige ziekenhuisbezoeken van ouderen proberen te voorkomen. Check hoe het gaat met de oudere en de mantelzorger en controleer of extra zorg en ondersteuning nodig is. Daarbij moeten nieuwe vormen van zorgaanbod, zoals het ‘Volledig Pakket Thuis’ (zorgpakket waarbij mensen met veel behoefte aan zorg thuis kunnen blijven wonen) meer bekendheid krijgen bij zorgprofessionals en zorgleveranciers. Verder moeten woningen onder begeleiding van gemeenten en woningbouwcorporaties tijdig worden aangepast.

En laten we vooral de vrijwilligers niet vergeten. Zij zijn een belangrijke aanvulling op professionele ouderenzorg en verdienen meer aandacht van de minister. Er bestaan mooie voorbeelden van vitale ouderen die zorgafhankelijke leeftijdsgenoten helpen. De minister kan dit stimuleren, zodat deze voorbeelden in heel Nederland gemeengoed worden.

Tenslotte pleiten wij voor meer zogenoemde ‘geclusterde woonvormen’: zelfstandige woningen of appartementen waar ouderen hun netwerk, ondersteuning en zorg dichtbij huis hebben. Veel ouderen ervaren dit als een prettige manier van wonen, maar deze beloofde woningen komen lastig van de grond.

Ouderen, maar ook mantelzorgers, hulpdiensten en zorgpersoneel moeten steeds langer wachten. Het systeem raakt verstopt en het is belangrijk dat de minister dit erkent. In de resterende kabinetsperiode zal hij zijn schouders eronder moeten zetten om een naderende crisis af te wenden.