Ten eerste is aardgas, net als aardolie en steenkool, een fossiele brandstof. Bij verbranding daarvan komt CO2 in de atmosfeer, wat een opwarmend effect heeft. Maar bij de verbranding van andere fossiele brandstoffen, vooral steenkool, komt mé´ér CO2 vrij. Je zou het dus ook relatief kunnen bekijken: steenkool is klimaatbelastender dan aardgas.
Aardgas als tussenstap op weg naar duurzame energie
In het verleden werd aardgas daarom weleens omschreven als een 'transitiebrandstof'. Op weg naar een duurzame energievoorziening zou er juist éxtra in moeten worden geïnvesteerd, om zo het zwaarst vervuilende steenkool te vervangen. Dan gaat de vervuiling iets omlaag, en is er meer tijd om pas in een latere toekomst over te schakelen op duurzame energie.
Voor Nederland gaat die vlieger niet echt op: gas was in ons land tientallen jaren geleden al heel belangrijk, terwijl er bijvoorbeeld in 2015 en 2016 nog nieuwe kolencentrales zijn bijgebouwd. En belangrijker: steenkool en aardgas hebben een andere rol in de energievoorziening. Steenkool wordt vooral gebruikt voor de productie van elektriciteit, aardgas vooral voor verwarming.
Nu kunnen kolencentrales worden vervangen door gascentrales - waar Nederland ook een groot aantal van heeft - maar juist voor die elektriciteitsvoorziening bestaan ook duurzame alternatieven.
Als aardgas lekt, is het zeer klimaatbelastend
Bovendien laten nieuwe berekeningen zien dat de klimaatbelasting van aardgas niet eens zoveel lager is dan die van steenkool. Dat komt doordat bij winning en transport een deel van het aardgas onverbrand weglekt. En daarbij komt een veel krachtiger broeikasgas in de atmosfeer: methaan.
In Nederland lekt bijvoorbeeld methaan uit oude, niet goed afgesloten boorputten. In Drenthe zelfs al meer dan vijftig jaar, ontdekten onderzoekers van de Universiteit Utrecht vorig jaar. En ook uit gasleidingen en woningen in steden lekt meer methaan dan eerder gedacht, ontdekten Amerikaanse onderzoekers afgelopen zomer.
Als deze lekkages in totaal meer dan 5 procent bedragen, is aardgas zelfs klimaatbelastender dan steenkool - meegewogen dat uit steenkoolmijnen óók methaan lekt.
Russisch gas importeren is geen verbetering
Aardgas is dus net als steenkool en aardolie simpelweg een klimaatbelastende energiebron. Maar dan nog is het klimaat er niet zomaar bij gebaat om een gaskraan dicht te draaien en vervolgens netjes te verzegelen.
Ook dan hangt het ervan af wat je ervoor terug krijgt. De gasconsumptie is wat dat betreft eigenlijk belangrijker dan de productie. Dit verbruik kan omlaag door verspilling aan te pakken, bijvoorbeeld met isolatie, en op zoek te gaan naar andere warmtebronnen, zoals warmtepompen voor woningen of kassen met aardwarmte.
Maar als Nederland het Groningse gas vervangt door gasimport uit Rusland en ons totale gasgebruik blijft gelijk, schiet het klimaat er niks mee op. Integendeel: volgens een rapport van TNO uit 2018 zijn methaanlekkages door de gasindustrie in het buitenland groter dan in Nederland.
Wereldwijd moet helft gas in de grond blijven
Toch kun je zeggen dat Nederland uiteindelijk een goed voorbeeld geeft door de productie te stoppen voor het gasveld helemaal leeg is. Dat komt doordat de totale voorraad fossiele brandstoffen in de wereld veel groter is dan wat er in de atmosfeer nog bij kan aan broeikasgassen, zonder afgesproken temperatuurgrenzen te overschrijden.
Om de opwarming onder de internationaal afgesproken 2 graden te houden, moet volgens een in 2015 in Nature gepubliceerd onderzoek 80 procent van de bekende steenkoolvoorraden en ongeveer de helft van het aardgas in de grond blijven. De zoektocht naar nog meer nieuwe voorraden kolen, olie en gas is vanuit klimaatperspectief daarom weinig zinvol.
Hoeveel blijft er in Groningen dan uiteindelijk in de grond? Nu resteert iets minder dan 20 procent, becijferde het CBS. Maar, zo spreken Groningers uit ervaring, de winning is nog niet voorbij. Minister Wiebes heeft gezegd dat het in 2022 stopt - tenzij we een echt koude winter krijgen. Die kans neemt weliswaar af, maar is natuurlijk niet nul.