Waar komt het oer-Rotterdamse woord 'gers' vandaan?

Het RTV Rijnmondprogramma De Zoekmachine speurde naar de oorsprong van het oer-Rotterdamse woord.

In de jaren '80 van de vorige eeuw werd het veel gebruikt door Rotterdamse jongeren, vertelt Wouter van Lieburg, een van de initiatiefnemers van Gers! Magazine. Die glossy zag in 2012 het levenslicht.

Volgens mede-oprichter Edwin Veekens als tegenreactie op de sfeer van negativiteit die destijds in Rotterdam hing: "We zeiden toen: Laten we al die toffe dingen die er in de stad zijn, want dat zijn er echt heel veel, laten we die nou eens in een magazine stoppen. Laten we al die mensen eens laten zien hoe tof die stad is." De titel Gers! was toen snel verzonnen.

Natuurlijk is het woord ook te vinden in het Rotterdams Woordenboek, op dezelfde bladzijde als bijvoorbeeld 'gallemiese' of 'gassie'. Erik van Loon, samensteller van het woordenboek kent uiteraard de betekenis: gaaf/mooi/leuk/geweldig/tof/heel goed. Maar de oorsprong van het woord weet Van Loon niet.

Maar liefst 1485 woorden staan er in het Rotterdams Woordenboek, maar volgens dialectoloog Marc Oostendorp is 'gers' echt het méést Rotterdamse woord. Van Oostendorp is verbonden aan het Meertens Instituut en heeft zich verdiept in het Rotterdams. "Andere Rotterdamse woorden, zoals bijvoorbeeld 'kroten' (rode bieten) worden in een groter gebied gebruikt. Maar 'gers' is altijd Rotterdams gebleven."

De dialectoloog moet helaas het antwoord schuldig blijven op de vraag waar het woord vandaan komt. "Zo'n woord komt ineens ergens op, iemand gebruikt dat. Anderen nemen het over, bijvoorbeeld omdat het populair persoon is. En dan explodeert dat ineens."

Dat de oorsprong van een woord niet precies geduid kan worden is volgens Van Oostendorp overigens niet uitzonderlijk. "Het woord 'fiets' bijvoorbeeld, een heel gewoon Nederlands woord dat nog niet zo oud is, daar weten we het ook niet van."

Van Oostendorp is er wel zeker van dat het niet uit het Jiddisch komt, zoals soms wordt beweerd. "Dat heb ik nagezocht, er bestaat gelukkig een uitgebreid Jiddisch woordenboek. Maar daar heb ik niks in gevonden dat ook maar iets te maken zou kunnen hebben met het woord 'gers'."

Niet zo gers dus, dat De Zoekmachine geen antwoord heeft gevonden op de vraag. "Maar een zoektocht is nooit mislukt", zegt Van Oostendorp. "Misschien staat er nu wel iemand op die zegt: 'Ik hoorde bij dat allereerste groepje dat 'gers' gebruikte en dit is de reden dat we dat woord hadden gekozen!'"