Levensbeschouwelijke vakken in officieel onderwijs noodzakelijk om radicalisering tegen te gaan

Open VLD en N-VA hebben een voorstel op tafel gelegd bij de Vlaamse regeringsonderhandelingen om de uren godsdienst of levensbeschouwelijke vakken in het secundair onderwijs te halveren, van twee naar één uur per week. Centrum Islamonderwijs legt uit waarom 2 uur levensbeschouwelijke vakken noodzakelijk is in het officiële onderwijs. "Op deze manier worden moslimleerlingen onderwezen op een manier waarbij ze leren om hun geloof altijd te verzoenen met universele mensenrechten en de waarden van de verlichting."

opinie
Centrum Islamonderwijs
Erkende instantie voor het organiseren van islamonderwijs in Vlaanderen.

De school dient een weerspiegeling te zijn van de maatschappij. In onze steden ontmoeten we mensen met een andere levensbeschouwelijke achtergrond en op straat zien we kerken, moskeeën, synagogen, huizen van de mens, enzovoort. Dit maakt ons nieuwsgierig naar de manier waarop mensen met een ander en verschillend levensbeschouwelijk achtergrond denken en kijken naar het leven. We vragen ons ook af wat er gebeurt in hun levensbeschouwelijke huizen.

Veel moslimouders vinden het belangrijk dat hun kinderen zich op school in hun eigen levensbeschouwing zouden kunnen verdiepen. Doordat een groot aantal moslimouders kinderen hebben die naar een Katholieke school gaan blijven zij op hun honger zitten wat betreft onderwijs in de islamitische godsdienst, want daar krijgen zij les in de Katholieke godsdienst.

Velen zijn verplicht om hun kinderen naar een school in de moskee te brengen, wat niet altijd gemakkelijk is omdat de lessen in het weekend doorgaan. Ook over de kwaliteit van de lessen zijn sommigen niet zo tevreden, vanwege het feit dat er geen les wordt gegeven vanuit een duidelijke visie en een gestructureerd leerplan. Van thuis uit proberen sommige ouders hun kinderen op te voeden en te onderwijzen in de islamitische godsdienst, maar het is niet evident omdat zij na het werk en de drukte van het leven daar niet steeds de tijd en energie voor vinden.

Veel ouders hebben niet de nodige informatie om complexe levensbeschouwelijke vragen van hun kinderen op een accurate manier te beantwoorden

Ik kan mij ook voorstellen dat veel ouders niet de nodige kennis hebben om hun kinderen les te geven in hun levensbeschouwing en daarom dit het liefst overlaten aan een professional. Moslimouders proberen hun kinderen een islamitische opvoeding te geven, maar velen hebben niet de nodige informatie om complexe levensbeschouwelijke vragen van hun kinderen op een accurate manier te beantwoorden of over sommige thema’s met hun kinderen in dialoog te gaan.

Thema’s gerelateerd aan euthanasie, abortus, de evolutietheorie, orgaandonatie, enzovoort, zijn voor de doorsnee ouder geen eenvoudige onderwerpen om daarover met hun kinderen in gesprek te gaan. Voor leerkrachten Islam in het algemeen zijn dit ook geen gemakkelijke gespreksonderwerpen, maar zij krijgen wel de kans om zich via pedagogische studiedagen hierin te verdiepen en na te scholen. Deze kans hebben vele ouders niet; en in de moskee worden sommige thema’s gemeden, soms uit onwetendheid, een ander keer  om spanningen te vermijden.

Levensbeschouwing hoort thuis op school

Niet alleen ouders met een islamitische achtergrond vinden trouwens de lessen levensbeschouwelijke vakken (LBV) belangrijk, maar ook ouders met een ander levensbeschouwelijke achtergrond zijn van die mening. Dit is gebleken uit een onlinebevraging die plaats heeft gevonden in februari-maart 2018, bij ouders van leerlingen die les volgen in officieel gesubsidieerde scholen in Vlaanderen en openbare scholen in Nederland. Uit deze bevraging kwam naar voren dat een zeer grote meerderheid van de bevraagde ouders (91,3 procent) vindt dat levensbeschouwing thuishoort op school. De meeste ouders (65,1 procent) vinden het prima dat er twee uur levensbeschouwing onderwezen wordt.

In de meeste moskeeën in Vlaanderen begrijpt de imam helaas geen Nederlands en is er ook een culturele kloof tussen de imam en de jongeren. 

Een groot aantal moslimjongeren blijven op hun honger zitten als zij op zoek gaan naar antwoorden op levensbeschouwelijke vragen. Veel ouders hebben niet de nodige kennis om in dialoog te gaan met hun kinderen over existentiële vragen en hopen dat hun kinderen en jongeren in de moskeeën geholpen zullen worden.

In de meeste moskeeën in Vlaanderen begrijpt de imam helaas geen Nederlands en is er ook een culturele kloof tussen de imam en de jongeren. Dit komt omdat de imam is opgegroeid in zijn land van herkomst en hierdoor weinig kennis heeft over de cultuur in Vlaanderen. Doordat de imam niet bij machte is om antwoorden te geven op levensbeschouwelijke en religieuze vragen, zullen de jongeren zich genoodzaakt voelen om informatie te zoeken op het internet.

Gevaar van het internet

Hier zijn veel gevaren aan verbonden omdat veel websites door wahabitische en salafitische moslims worden beheerd, die helemaal geen rekening houden met de context van openbaring van religieuze teksten en hierdoor een zeer letterlijke lezing erop nahouden. Dit zorgt voor een extreme interpretatie van de Islam. Dit is een belangrijke reden waarom Islam op school dient gegeven te worden.

Hierover zegt imam Khalid Benhaddou: "Zelf ben ik voorstander van het in standhouden van levensbeschouwelijke vakken. De islamitische godsdienst zoals die vandaag wordt onderwezen, vormt een belangrijke toetssteen voor jongeren die anders alleen het internet als bron zouden hebben. Het platform dat hen vandaag wordt aangeboden via hun islamleerkracht is de enige buffer tegen die stroom aan informatie, die radicalisering in de hand werkt."

Identiteitsontwikkeling

Hieruit kunnen we concluderen dat de lessen islamitische godsdienst als taak hebben om de leerlingen te begeleiden in hun (positieve) identiteitsontwikkeling, om hun godsdienst en levensbeschouwing te begrijpen in het licht van een moderne samenleving en maatschappij die zichzelf constant ontwikkelt en evolueert op een zeer snelle manier.

Op deze manier worden moslimleerlingen onderwezen op een manier waarbij ze leren om hun geloof altijd te verzoenen met universele mensenrechten en de waarden van de verlichting.

Het is belangrijk dat er gefocust wordt op universele waarden, waarbij mensen een diverse culturele-, godsdienstige- en levensbeschouwelijke achtergrond hebben, maar een eenheid vormen in het verspreiden en bewaken van universele waarden zoals het recht op leven, vrijheid, vrije meningsuiting, solidariteit, enzovoort.

Leerlingen worden gevormd om zelfvertrouwen te hebben, stevig in hun schoenen te staan wat betreft hun intellectuele- en morele ontwikkeling, en tegelijkertijd vastbesloten om op een positieve manier te participeren aan onze maatschappij. 

In het islamonderwijs is er de grote uitdaging en kans om onze kinderen en jongeren inzichten aan te reiken zodat zij een onderscheid kunnen maken tussen geloof en cultuur, tussen wat essentieel is in hun geloof en wat bijzaak is. Op deze manier worden moslimleerlingen onderwezen op een manier waarbij ze leren om hun geloof altijd te verzoenen met universele mensenrechten en de waarden van de verlichting.

Erkenning van cultuur en geloof

Leerlingen met een islamitische achtergrond voelen het feit dat zij het vak Islam op school kunnen volgen ook aan als een erkenning van hun cultuur en geloof. Het feit dat Islam op school wordt onderwezen door een leerkracht die moslim is, die het vak vanuit een binnenperspectief benadert en doceert, is voor de leerlingen enorm belangrijk.

In tijden van polarisatie en radicalisering schept dit enorme kansen en opportuniteiten om een cultuur van verdraagzaamheid en respect voor diversiteit te verspreiden.

Op deze manier voelen zij zich gewaardeerd in hun levensbeschouwelijke identiteit. Als zij hun leerkracht Islam zien communiceren en samenwerken met andere leerkrachten levensbeschouwelijke- of algemene vakken, dan leren zij dat cultuur of godsdienst geen obstakel mag zijn om samen te werken en te leven met andersgelovigen. In tijden van polarisatie en radicalisering schept dit enorme kansen en opportuniteiten om een cultuur van verdraagzaamheid en respect voor diversiteit te verspreiden in de samenleving.

Scholen bevinden zich midden in de samenleving en hebben de verantwoordelijkheid om de samenleving mee leefbaar te maken en te houden. Ook onderwerpen die niet direct schools van aard zijn, komen de klas binnen en kunnen gespreksonderwerp worden. Thema’s gerelateerd aan politieke onrust in sommige landen, terrorisme, globalisering en media stoppen niet aan de schoolpoort. Kinderen en jongeren komen naar de school met zeer veel vragen in hun hoofden. Hier is een belangrijke taak weggelegd voor leerkrachten om een antwoord op deze vragen te formuleren. De lessen levensbeschouwelijke vakken lenen zich perfect hiertoe om een dialoog te voeren over deze heikele kwesties.

Thema’s gerelateerd aan politieke onrust in sommige landen, terrorisme, globalisering en media stoppen niet aan de schoolpoort. 

Leerkrachten LBV zijn nu verplicht om zes uur per schooljaar, vanaf het eerste jaar lager onderwijs tot en met het zesde jaar secundair onderwijs, te werken aan projecten met als doel het realiseren van interlevensbeschouwelijke competenties. Dit creëert mooie kansen om leerlingen met een diverse culturele- en levensbeschouwelijke achtergrond in dialoog te leren gaan over allerhande thema’s en schouder aan schouder zich maatschappelijk hiervoor in te zetten. Dit zal onze kinderen en jongeren op een zeer constructieve manier leren functioneren en participeren aan een maatschappij die superdivers is wat betreft cultuur en levensbeschouwing. 

Sterk opgeleide islamleerkrachten

Het islamonderwijs heeft een belangrijke taak en verantwoordelijkheid om de kinderen en jongeren die Islam volgen te begeleiden in heel dit proces. Hiervoor hebben wij sterk opgeleide islamleerkrachten nodig. De laatste jaren is het aantal hogescholen dat Islam aanbiedt in hun lerarenopleiding sterk toegenomen. Zowel in Antwerpen, Brussel, Vlaams-Brabant, als Oost-Vlaanderen zijn er hogescholen die islamleerkrachten opleiden. Daarnaast wordt in KU Leuven ook de master in Islamitische theologie en godsdienstwetenschappen georganiseerd. Ongetwijfeld zal dit de kwaliteit van het islamonderwijs verhogen.

We hebben een unieke kans om via de leerkrachten levensbeschouwelijke vakken onze kinderen en jongeren te begeleiden in hun levensbeschouwelijke identiteitsontwikkeling via het onderwijs in officieel gesubsidieerde scholen in Vlaanderen. Leerlingen worden levensbeschouwelijk geletterd in hun eigen levensbeschouwing en krijgen de kans om in dialoog te gaan met leerlingen die een andere levensbeschouwelijke overtuiging hebben, waardoor men ook inzichten, kennis en vaardigheden aangereikt krijgt over andere erkende (en niet-erkende) levensbeschouwingen in Vlaanderen.

We hebben een unieke kans om via de leerkrachten levensbeschouwelijke vakken onze kinderen en jongeren te begeleiden in hun levensbeschouwelijke identiteitsontwikkeling via het onderwijs in officieel gesubsidieerde scholen in Vlaanderen. 

Deze aspecten zullen een belangrijke rol spelen in het vormen van toekomstige burgers met een diverse levensbeschouwelijke achtergrond die elkaar beter kennen en waarderen, waardoor de sociale cohesie in Vlaanderen bevorderd en versterkt wordt.

Hopelijk gaan we de kansen die we nu hebben in het Vlaams onderwijs ten volle (blijven) benutten en verder optimaliseren door het inzetten op kwalitatief sterk gevormde leerkrachten levensbeschouwelijke vakken die participeren aan het vormen van verdraagzame, constructief kritische burgers, die in staat zijn om samen te leven in een levensbeschouwelijk diverse maatschappij en verenigd zijn door gemeenschappelijke universele waarden die zij met zijn allen als fundamenteel beschouwen.

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen