Rwanda gaat vluchtelingen uit Libië evacueren
Rwanda wil, met steun van de Europese Unie, helpen bij de evacuatie en opvang van vluchtelingen uit detentiecentra in Libië. Brussel lijkt daar wel voor te voelen.
Harde toezeggingen zijn er nog niet uit Brussel, maar alles wijst erop dat de Europese Unie Rwanda gaat ondersteunen bij de evacuatie en opvang van vluchtelingen uit detentiecentra in Libië.
Het plan komt uit de koker van Rwanda zelf, dat bijna twee jaar geleden al opperde te helpen bij de evacuatie van vluchtelingen die vast zijn komen te zitten in het chaotische Libië. Kigali heeft nu samen met de Afrikaanse Unie en VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR een concreet plan opgesteld; de komende weken zullen zij zo’n vijfhonderd mensen vanuit Libië overbrengen naar een centrum iets buiten de Rwandese hoofdstad.
Daar zal worden bekeken of ze in aanmerking komen voor hervestiging in een ander land, terug kunnen naar hun land van oorsprong of in Rwanda kunnen blijven, legt UNHCR-woordvoerder Charlie Yaxley uit. “Het gaat om de kwetsbaarste groep. Kinderen die zijn gescheiden van hun ouders, slachtoffers van marteling of seksueel geweld, maar ook gehandicapten en mensen die dringend medische hulp nodig hebben.” Ze zitten net als duizenden anderen in overvolle detentiecentra onder erbarmelijke omstandigheden. Hoeveel gevaar ze lopen werd in juli duidelijk toen een detentiecentrum in Tripoli werd gebombardeerd en 44 mensen werden gedood.
Soortgelijke operatie in Niger
Het Rwandese initiatief komt in navolging van een soortgelijke operatie in Niger. Dat land heeft met hulp van de UNHCR sinds 2017 al 2900 vluchtelingen uit Libië tijdelijk opgenomen. Een aantal Europese landen (ook Nederland), de Verenigde Staten en Canada hadden van tevoren toegezegd een deel van de vluchtelingen van Niger ‘over te nemen’.
Maar dat proces verloopt langzamer dan verwacht, zegt Camille le Coz, onderzoeker bij het Migration Policy Institute in Brussel. “Evacuatie vanuit Libië is niet simpel, bovendien komen de EU-landen maar langzaam in actie bij het hervestigen van mensen. Niger heeft nu aangegeven niet meer mensen op te willen nemen.”
Of dat straks in Rwanda soepeler zal verlopen, is nog maar de vraag. Afspraken met de EU voor hervestiging van de mensen die daar de komende weken zullen arriveren, liggen er vooralsnog niet, zegt Yaxley. Toch verwacht hij dat Brussel net als andere donoren over de brug zal komen, ook met financiële steun. “Al wil ik benadrukken dat in het algemeen het aantal plekken dat staten aanbieden voor hervestiging extreem beperkt is.”
Het aanbod van Rwanda zou er niet zijn gekomen als Brussel niet al op een of andere manier steun heeft uitgesproken, denkt Le Coz. Volgens de migratie-expert zou het veel logischer zijn als Europese landen rechtstreeks deze groep uit Libië zouden opnemen. Zo ligt Rwanda niet in de buurt van Libië. “Waarom zou je mensen die al kwetsbaar zijn eerst voor maanden naar zo’n centrum brengen?” Daarbij vraagt ze zich af hoe goed het relatief kleine Rwanda – dat al 150.000 vluchtelingen binnen zijn grenzen opvangt – voor hen kan zorgen. De rechten die ze op papier hebben, worden lang niet altijd in praktijk gebracht.
Nog steeds mensenrechtenschendingen in Rwanda
Bovendien brengt de samenwerking met Kigali risico’s met zich mee, waarschuwt Le Coz. “Het zal lastiger worden voor de EU om zich tegen Rwanda uit te spreken over mensenrechtenschendingen.” Vorig jaar concludeerde de EU zelf nog in een rapport dat er in het land nog altijd sprake is van ‘serieuze schendingen van burgerlijke en politieke rechten’.
Eerdere deals tussen Brussel en andere landen met als doel migratie naar Europa te beperken hebben die kwetsbaarheid volgens Le Coz al aangetoond. De EU maakte niet alleen afspraken met Niger, maar ook met Turkije en Libië zelf. In dat laatste land ondersteunt ze de kustwacht om boten met vluchtelingen en migranten tegen te houden naar Europa willen oversteken. “Die samenwerking laat duidelijk zien dat Europa het belangrijker vindt de migratie te beperken dan democratisering of broodnodige hervormingen in Libië te stimuleren.”
Lees ook:
Meer landen moeten helpen bij de evacuatie van vluchtelingen uit Libië, zeggen de VN. Ook Nederland
Italië heeft donderdag een groep van 149 mensen opgenomen die in detentiecentra in Libië tussen de gevechten vastzaten. Meer Europese landen moeten helpen bij de evacuatie, zeggen de Verenigde Naties, ook Nederland.