Belgische moslims bestuderen salafisme in Saudi-Arabië

De Islamitische Universiteit van Medina leverde volgens de eigen website al 61 Belgische alumni. Een peulenschil van de duizenden mannen – vrouwen zijn er niet toegelaten – van over de hele wereld die al afstudeerden aan de universiteit, die zich expliciet richt op een internationaal publiek. Ze volgen er les aan een van de vijf faculteiten, gespecialiseerd in verschillende domeinen van de islamitische leer. 

De school werd in 1961 opgericht met een duidelijk missionair doel: de internationale verspreiding van het salafisme, een fundamentalistische strekking van de islam die de voorbije decennia sterk aan invloed won en vooral vanuit Saudi-Arabië verspreid werd. Het predikt een zuivere vorm van de islam, met strikte religieuze wetten. Afgestudeerden exporteren het strenge salafisme naar hun thuisland.

Fundamentalisme

Dat baart de Nederlandse veiligheidsdiensten zorgen. In zijn recentste rapport waarschuwt de Nederlandse instantie Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid voor de invloed die het Saudische fundamentalisme via de school uitoefent op de islam. De lessen zijn er uitsluitend gericht op de overdracht van het salafisme, klinkt het. Wie er wil studeren wordt bovendien financieel gesteund door de Saudische overheid, met studiebeurzen, maandelijks onderhoudsgeld en geld voor de reis naar Saudi-Arabië.

Ook Belgen gaan er nog steeds les volgen, zo blijkt uit namenlijsten op de website van de universiteit. Minstens een handvol Belgische moslims kreeg in december goedkeuring om de studies aan te vatten. Het OCAD, het Belgisch Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, bevestigt dat Belgen met een Saudische beurs er studeren en volgt de situatie op. “Dit is een fenomeen dat we in de gaten moeten houden”, klinkt het. Enkele jaren geleden waarschuwde het OCAD er overigens al voor.

‘Doctrinaire studies’

Dat Belgen naar Medina trekken om er in het salafisme geschoold te worden, is geen nieuwe evolutie, zegt Johan Leman, voormalig directeur van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. Al in de jaren 90 zag hij Belgische moslims vertrekken. “Ik ken mensen die toen hun studies stopgezet hebben en terugkwamen omdat ze de opleiding te doctrinair vonden. Wie niet afhaakt, komt uiteindelijk terug als salafi. Maar niet iedere student wordt daarna een radicale fundamentalist: vele moslims evolueren weer naar een opener geloof.”

Toch staat Leman erg kritisch tegenover de Saudische greep op de islam. Al in 1989 wees hij erop dat het Saudisch gedachtegoed te veel gewicht kreeg. Sindsdien lijkt er weinig veranderd. Staatsveiligheid waarschuwde vorig jaar nog voor de groeiende invloed van salafisme in ons land. “Dit kan op termijn tot maatschappelijke problemen leiden omdat het gaat om een islamitische leer die vijandig staat tegenover een aantal westerse en democratische waarden.”

Bovendien wordt het salafisme al geruime tijd in verband gebracht met het gewelddadig jihadisme, en daardoor ook met islamitische terreur. Volgens politicoloog Rik Coolsaet (UGent) is er evenwel “geen direct bewijs dat het ene uit het andere voortvloeit”. Hij wijst erop dat veel IS-aanhangers niet via moslimfundamentalisme in het terrorisme zijn gerold. “Ze reduceren de islam tot slogans die enkel hun gedrag moeten rechtvaardigen.”

Ondanks de internationale zorgen om de invloed van Saudi-Arabië, noemde Staatsveiligheid het salafisme vorig jaar nog “een marginaal fenomeen”. Slechts enkele duizenden moslims in België worden tot de strekking gerekend, een fractie van de totale moslimbevolking. “Enkele honderden daarvan steunen openlijk of in gesloten kring de jihadistische groeperingen en hun daden.”