Het bedrijf Mogu ontwerpt verschillende vormen van het materiaal waar we in de toekomst huizen mee zouden kunnen bouwen © Officina Corpuscoli

Universiteit Utrecht bouwt mee aan eerste huis gemaakt van schimmel

De Universiteit Utrecht ontvangt een aardige pot subsidie om onderzoek te doen naar schimmelarchitectuur. Bakstenen op basis van schimmel zijn duurzamer en zouden in de toekomst zichzelf kunnen repareren of aanpassen aan de omgeving.

Stefan ten Teije 11-09-19, 12:33 Laatste update: 11-09-19, 13:02

Stip op de horizon: huizen die in allerlei vormen tot stand komen zonder dat er cement of ook maar een spijker nodig is, volledig gebouwd door schimmels. De muren worden elektrisch geladen. Ze voelen en communiceren met de omgeving. Als het koud wordt, ‘besluiten’ de muren zelf beter te isoleren. Dan is schimmel in huis ineens zo gek nog niet. En deze schimmel stinkt niet.

Zover is het echter nog lang niet. Om de mogelijkheden te onderzoeken in het zogeheten Fungar-project wordt 2,85 miljoen euro vrijgemaakt vanuit een Europees fonds genaamd Horizon 2020. Daarvan gaat 720.000 euro naar de Universiteit Utrecht. De rest gaat naar universiteiten in Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Italië, met wie de UU samenwerkt in het onderzoek.

,,We willen bouwmaterialen maken zonder uitstoot van broeikasgassen”, vertelt bioloog Han Wösten, die samen met Marc Baldus het project vanuit Utrecht leidt. ,,De bouwindustrie is enorm vervuilend. Het maken van beton en cement kost veel energie en grondstoffen. Verder is de helft van al het afval op stortplaatsen bouwafval. Schimmels kunnen een grote rol spelen in het maken van duurzaam bouwmateriaal.”

Huis bouwen

Nu al zijn de schimmelbakstenen aardig doorontwikkeld. Het bedrijf Mogu is bezig de uitvinding naar de markt te brengen. ,,Ik schat in dat het nog vijf jaar duurt voordat het eerste simpele huis volledig van schimmel kan worden gebouwd”, zegt Wösten. ,,Het mooie is dat we in Nederland 300 miljoen kilo champignons per jaar kweken van stro en paardenmest. In feite wordt daarbij dezelfde techniek gebruikt, dus de infrastructuur bestaat al om dit te industrialiseren.”

Ik schat in dat het nog vijf jaar duurt voordat het eerste simpele huis volledig van schimmel kan worden gebouwd
Han Wösten, hoogleraar microbiologie

Die techniek werkt zo: ,,Schimmels zijn specialisten in het afbreken van plantaardig materiaal. Daarbij wordt een netwerk van draadjes gebruikt, die je misschien kent uit de compostbak. In een compostbak valt alles weer uit elkaar omdat er vele verschillende schimmels in zitten die niet samenwerken of elkaar zelfs aanvallen. Wij stoppen stro in een mal, bijvoorbeeld in de vorm van een baksteen, en voegen slechts één schimmelsoort toe. Dan vormen die draadjes een soort kluwen van touw die alle stro samenbinden en hierdoor ontstaat een vaste vorm.” Naast bakstenen is er nu al isolatiemateriaal van schimmel en er zijn schimmelvloeren.

In onderstaande video is te zien hoe van schimmelbakstenen een toren is gemaakt, een kunstproject dat de geesten rijp moet maken voor het eerste huis van schimmel:

Elektrisch geladen muren

De schimmelplaten zijn ook geschikt als isolatiemateriaal of kan dienen als vloer © Officina Corpuscoli

De hoogleraar microbiologie klinkt opgewekt over de volgende missie die z’n team aangaat. ,,Wij zijn altijd met de toekomst bezig, niet met hoe deze baksteen uiteindelijk een huis moet worden. En de toekomst is dat die schimmeldraadjes geleidend worden gemaakt zodat de schimmeldraden kleine elektriciteitsdraden worden, waardoor we elektrische circuits in bouwmateriaal kunnen integreren.”

Wat voor voordeel dat heeft? Er zijn geen snoeren meer nodig voor het aansluiten van een lamp. Al moet er wel een beschermende coating over de muur heen om te voorkomen dat je een elektrische schok krijgt als je de muur aanraakt. En die bescherming is ook belangrijk om te voorkomen dat huizen al composteren terwijl er nog iemand in woont. ,,Maar heel anders dan hoe dat bij hout gaat, is het niet”, zegt Wösten. ,,Dat moet je ook beschermen zodat het niet gaat rotten.”

Afbreekbaar

Huizen en andere gebouwen zouden biologisch afbreekbaar worden en dat is veel milieuvriendelijker, bepleit Han Wösten. ,,Het mooie van schimmels is dat je ze in iedere vorm kunt laten groeien. Een huis bouwen zou kunnen door een mal te maken van bamboe en biologisch afbreekbaar plastic. Het duurt maar enkele weken tot de schimmels tussen dat plastic groeien tot stevig materiaal.”

Wösten denkt ook al wat verder in de toekomst. ,,Als we de slag naar elektrisch geladen muren kunnen maken, zou het materiaal ook zichzelf kunnen repareren en reageren op temperatuur. Als het warm is, wordt het poreus, als het koud is, werkt het materiaal isolerend. Door de schimmel niet af te doden, kan een eventueel gat weer dichtgroeien en heb je dus zelfreparerend materiaal. Het klinkt futuristisch, maar door te werken aan extremen, komen allerlei toepassingen dichterbij.”

Wat betreft het uiterlijk: schilderen kan zeker. Stucen zou ook zeker moeten kunnen. ,,Je hoeft in ieder geval niet eerst alle naden af te plakken. Die zijn er immers niet als je een gebouw uit één deel groeit”, besluit Wösten.