Sjiitische moslims voelen echte rouw als ze de moord op imam Hussein veertien eeuwen geleden herdenken

Met elk vers dat voorganger Waiel Alkhateeb reciteert vanaf de metershoge houten preekstoel, klinkt de snik in zijn stem dieper en zwaarder. Stilletjes laten de donker geklede aanwezigen zijn woorden op hen indringen.

In de moskeezaal op een industrieterrein, in de Schilderswijk in Den Haag, zijn de muren vanaf het systeemplafond tot aan de grond behangen met zwarte rouwkleden. Voor de gelegenheid: alles staat deze zaterdagmiddag in het teken van asjoera, de heilige dag die sjiitische moslims vandaag en morgen in Nederland houden.

‘Vrede zij met u, Hussein’

Asjoera is de herdenking van de dood van imam Hussein, de kleinzoon van de Profeet Mohammed en een van de eerste sjiitische imams. Ter voorbereiding daarop zijn uit heel het land gelovigen naar Den Haag gekomen voor een weekend van bezinning en rouw, georganiseerd door de Ahlalbait Jongeren Organisatie (AJO).

De zaal is opgedeeld in een mannen- en vrouwengedeelte, en alle vrouwen dragen een hoofddoek. Een van de jonge vrouwen die in de organisatie zit, geeft een hoofddoek cadeau aan iedereen die er normaal gezien geen draagt. “Maar hij hoeft niet strak, hoor.”

Halverwege de viering vraagt Alkhateeb of de zaal zijn recitatie wil herhalen, “voor de Profeet”. Maar er klinkt slechts een bedeesd gemompel. Alkhateeb, grappend: “Je zou zeggen dat het bijna bedtijd is, ik hoor jullie bijna niet.” Dan stijgt er een welluidend geluid op: “Vrede zij met u, Hussein”. 

In de lezing is te horen dat een goede moslim “zijn hamburger en frietjes deelt met een zwerver, ook als je de hele dag nog niet gegeten hebt”. En dat “wie gelooft in de onderdrukking van de vrouw een zonde begaat”. Zijn vermanende woorden gaan vloeiend over in treurliederen, waarin de dood van imam Hussein en de zijnen wordt bezongen. 

Dan gaat een jonge vrouw rond met een doos tissues. Een voor een buigen de vrouwen hun hoofden, en vegen ze tranen van hun gezichten. Even later klinkt een gezamenlijk weeklagen: “Met deze gebroken harten richten wij ons tot Allah.” 

Hart reinigen

Tijdens de pauze vertelt Fatima Abasi (35), een werkzoekend maatschappelijk werkster uit een Vlaams dorp, dat ze het ook niet droog hield. “Ik ken die verhalen zo goed, en daardoor hou ik ook van de personen over wie het gaat, zoals Hussein. Als je dat verhaal hoort, dan komen de tranen vanzelf naar boven.”

Iemand doet de lichten uit. Licht aarzelend stappen de mannen naar voren, dichter naar het projectiescherm, zodat ze de teksten kunnen lezen die daarop staan vermeld. Ze zetten zacht en klaaglijk een lied in, en zwaaien daarbij steeds een arm in de lucht en laten vervolgens de rechterhand op hun borst vallen. De een doet het heel voorzichtig, de ander met flinke kracht. Er ontstaat zo, door het simultane borstkloppen, een ritme dat het gezang vergezelt.

Als de tl-lampen weer aanknippen, maakt Mujtaba al Hadi (27), apotheker uit Sliedrecht en lid van de activiteitencommissie van AJO, zich los van de groep. “Ik voel echte rouw, ja. Maar met dat gevoel doe ik vervolgens ook iets. Ze zeggen toch dat tranen het hart reinigen? Zo probeer ik het treuren en borstkloppen te gebruiken, om mezelf te ontdoen van arrogantie bijvoorbeeld, en van negatieve energie.”

Bij vieringen in het buitenland gaat het ritueel soms gepaard met zelfkastijding, maar daar houdt de organisatie zich verre van. Zoiets is niet de bedoeling. “Nee, en we hoeven dat bezoekers hier niet eens uit te leggen”, zegt Mujtaba. “Het is ook niet dat je een betere moslim bent als je harder op je borst slaat. Het is geen religieuze plicht, het is een culturele uiting. Hoe het precies is ontstaan, is niet helemaal duidelijk – vermoedelijk omdat rouwen uit je hart komt.”

Huilende mannen

Voorganger Waiel Alkhateeb (36), in het dagelijks leven kno-arts uit Hillegom, komt erbij staan om zijn lezing toe te lichten. Achter hem is zijn zoontje aan het ravotten over de oosterse tapijten, waarmee de vloeren zijn bedekt. Dan neemt hij een aanloop en laat een karatetrap landen op het dijbeen van zijn vader, die er even door uit balans raakt maar stoïcijns doorpraat. Het gaat om de wijsheden die uit de islamitische geschiedenis te halen zijn voor vandaag, zegt hij. “Bijvoorbeeld dat je onrechtvaardigheid niet moet accepteren.”

Waarom de mannen vanmiddag in tegenstelling tot de vrouwen bijna niet huilden? Mujtaba weet het niet, zegt hij. “Ik hoorde wel hier en daar een snikgeluid. Maar ik ben ook wel bij mannenbijeenkomsten geweest, nou dan hoor je allemaal huilende mannen.”

In een eerdere versie van dit artikel stond dat asjoera maandag is. Dat klopt niet, de herdenking wordt dinsdag gehouden. 

Lees ook:

De Tien Geboden met Shirin Musa
Shirin Musa vertikt het om naar Mekka te gaan: ‘Ik eer God al elke dag.’

Bloeden voor imam Hoessein
Het controversiële islamitische zelfkastijdingsritueel Asjoera luidt het begin in van veertig rouwdagen om de dood van de kleinzoon van de profeet Mohammed. ’Ik wil voelen wat hij voelde, lijden zoals hij leed, zijn pijn tot mij nemen.‘