nieuws
Rijnmond Staat Stil bij honderd jaar Gay in Rotterdam
6 september 2019, 18:46 • 4 minuten leestijd
Roze zaterdag, de Gay Pride, regenboogvlaggen, homohuwelijken: iconen van het open en tolerante Nederland. Maar dat is niet altijd zo geweest. Bromsnor en de wet waren hinderpalen op een lange weg die homoseksuelen hebben moeten gaan.
Aad Koster(72) dook specifiek voor Rotterdam in de geschiedenis van de gay-scene. Het is te zien op de tentoonstelling Out in Rotterdam in Dig It Up, aan de Schiedamsedijk in Rotterdam.
Zijn verhaal begint in februari 1919, honderd jaar geleden dus. Op een -voor Rotterdamse homo's- historische plek. Die niemand kent. Koster:"Aan de Westersingel 116 zat een bar, Café Albion, en dat was de eerste gelegenheid waar homoseksuelen elkaar konden ontmoeten."
De achtergrond was als volgt. De Nederlandse wet was veranderd: artikel 248bis. De minimumleeftijd voor seksuele contacten voor homoseksuelen werd vastgesteld op 21, voor hetero's 16. Die rechtsongelijkheid leidde tot protesten en de oprichting van een soort actiegroep: het Nederlandsch Wetenschappelijk Humanitair Komitee(NWHK).
'Speciale groep'
De afdeling Rotterdam kwam dus samen in Café Albion. In de uitnodiging staat: "Ik heet u allen welkom op deze eerste bijeenkomst van een speciale groep der onzen in de maatschappij." Het woord homoseksuelen werd nog vermeden.
Aad Koster: "Er werden voordrachten gehouden, lezingen, zang, declamaties. Eindelijk konden homoseksuele mannen elkaar gewoon ontmoeten." Maar niet voor lang. "In september 1919 greep de zedenpolitie in: er waren jongens van onder de 21 aanwezig. En dat mocht niet vanwege 248bis."
Het vermaledijde artikel werd pas in de jaren zeventig afgeschaft. Het geeft aan dat de geesten lange tijd nog niet rijp waren voor de acceptatie van homoseksualiteit. Neem de APV (Algemene Plaatselijke Verordening) van 1959 in Rotterdam. Artikel 52b: "Het is verboden zich in een openbare waterplaats langer dan 5 minuten op te houden."
Aad Koster:"Ik heb met oude dienders gesproken, die zeiden dat het bijna een sport was om met het horloge bij zo'n pisbak te gaan staan en dan na vijf minuten binnen te gaan. Dan stonden daar mannen met de broek op de knieën en die werden ingerekend."
Homojongerenvereniging Apollo, Rotterdam 1969 (Foto Stadsarchief)
Successtory's zijn er ook genoeg. Over het Gay Palace aan de Schiedamsesingel en de oudste homobar daar vlak naast, de Cosmo Bar. Het gevelbord van de gesloten Cosmo Bar is onlangs verwijderd en aan Museum Rotterdam gegeven. Tijdelijk hangt hij bij Dig It Up.
Aad Koster heeft heel wat uurtjes doorgebracht in de Cosmo Bar. "Van hangen aan de bar tot friemelen in het donker in de kelder." Pim Fortuyn kwam er regelmatig. "Hij was natuurlijk een opvallende figuur. Vlak voor zijn dood kwam ik hem nog tegen en zei hij 'ik word minister-president'. Het is bekend dat hij op Marokkaanse en Turkse jongens viel en die kwamen daar ook. De barman was Surinaams en daardoor was de klandizie heel divers."
Zijn eigen coming out was pas op latere leeftijd. "Dat heeft onder meer te maken met het katholieke gezin waarin ik opgroeide. Mijn vader vond homoseksualiteit een degeneratie. Hij is vrij jong gestorven en ik heb het hem nooit verteld dat ik homoseksueel ben."
Steniging
Hoe is het na honderd jaar, anno 2019, met de acceptatie van homoseksuelen? Koster: "Positief is dat grote bedrijven als Shell of de Hema met regenboogvlaggen komen in commercials. Aan de andere kant was er de Nashville-verklaring en hebben we te maken met oproepen tot steniging vanuit de islam. Hand-in-hand op straat, het roept nog altijd negatieve reacties op."
Koster benadrukt dat laatdunkende opmerkingen, zoals Johan Derksen die bijvoorbeeld heeft gemaakt, grote invloed kunnen hebben op jongens of meisjes die moeite hebben uit de kast te komen. "Ik zat in 1967 in mijn slaapkamer naar een bakelieten radio te luisteren en hoorde een tekst van Gerard Reve: 1 op de 20 jongens valt op een jongen, 1 op de 20 meisjes op een meisje. Dat heeft mij toen zo geholpen, omdat ik wist: ik ben niet alleen."
Het interview met Aad Koster is te beluisteren door bovenaan op de blauwe tegel te klikken.
De tentoonstelling 'Out in Rotterdam' is nog tot 29 september te zien.
De tentoonstelling 'Out in Rotterdam' is nog tot 29 september te zien.
