Boris Johnson verliest regie over brexit: parlement grijpt de macht

De commentaren in de Britse kranten zijn niet mals voor premier Boris Johnson. The Guardian spreekt van een vernedering. The Independent schrijft dat Johnson de controle heeft verloren.

De Conservatieve Partij heeft 21 rebellerende parlementsleden uit de partij gezet. Deze Tories steunden de motie die de weg vrijmaakte voor een stemming over een voorstel dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de EU stapt. Mede daardoor verloor premier Boris Johnson de cruciale stemming.

Onder de verbannen leden zitten de vroegere minister Philip Hammond en Nicholas Soames, de kleinzoon van Winston Churchill.

21 parlementsleden van de Conservatieve Partij stemden samen met de oppositie voor de motie om de regie tijdelijk bij het parlement te leggen. 

Boris Johnson wil verkiezingen. Maar komen die er ook? Onze correspondent Suse van Kleef legt uit: 

Als Johnson vandaag om nieuwe verkiezingen vraagt, dan moet twee-derde van het parlement voorstemmen. Normaliter is dat geen probleem: de regeringspartij stemt mee met de premier, en de oppositie wil natuurlijk ook maar wat graag verkiezingen zodat ze aan de macht kunnen komen. Maar zoals alles in het brexit-proces ligt het nu gecompliceerder: veel oppositie-parlementariërs willen eerst hun No Deal-brexitwetgeving door zowel het Lager- als het Hogerhuis hebben voordat ze instemmen met nieuwe verkiezingen. Jeremy Corbyn zei gisteravond dat Labour alleen met vervroegde verkiezingen in zal stemmen dat geregeld is. Anders niet. 

En ook binnen de conservatieve fractie zijn er twijfels over verkiezingen en de timing ervan.De temperatuur in het Britse Lagerhuis bereikte gisteren vrijwel direct na het openingsgebed een kookpunt, toen duidelijk werd dat Philip Lee de Conservatieve Partij de rug toekeerde en overliep naar de Liberaal Democraten. Hij deed dat op vrij dramatische wijze door tijdens de openingsspeech van premier Johnson de vloer van het Lagerhuis over te steken en plaats te nemen op de oppositiebankjes naast de leider van de LibDems. ,,Deze conservatieve regering streeft op een agressieve en gewetenloze wijze een schadelijke brexit na”, schreef Lee in zijn vernietigende verklaring over de reden van zijn overstap. Door het vertrek van Lee heeft de regering van Boris Johnson nu geen werkbare meerderheid meer in het parlement.

Het zijn bizarre, buitengewoon koortsachtige dagen in Westminster: onverwachte gebeurtenissen volgen elkaar in rap tempo op en de crisis verdiept zich met de dag. De Britse politiek is momenteel totaal onvoorspelbaar: wat er morgen gebeurt weet niemand, laat staan hoe het er aan het eind van de week voorstaat. “A week is a long time in politics”, zei oud-premier Harold Wilson tijdens een verkiezingscampagne begin jaren ‘60. Die woorden kloppen nu meer dan ooit.

Eerste reactie Boris Johnson: ,,De gevolgen van deze stemming betekenen dat het parlement op het punt staat elke mogelijke deal met Brussel te verpesten. Dat betekent meer getreuzel, meer vertraging en meer verwarring. Het betekent ook dat de EU mag besluiten hoe lang dit land lid van de EU blijft."

De premier bevestigt, zoals verwacht, dat hij een motie zal indienen om verkiezingen te houden. ,,Corbyn (leider Labour, red.) wacht al 2 jaar op verkiezingen. Hij zal ze krijgen.'' En: ,,Als ik naar Brussel ga, ga ik voor een deal. Ik geloof dat ik een deal kan bereiken."

De Britse premier Boris Johnson heeft vanavond een gevoelige nederlaag geleden in het Lagerhuis. Daar maakten parlementariërs de weg vrij voor een stemming over een voorstel dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de EU stapt.

De parlementariërs stemden met 328 voor en  301 stemmen tegen een motie waarmee ze de parlementaire agenda kapen, zodat ze later over hun eigen plan kunnen stemmen. Meerdere Conservatieven, zeker 20, stemden tegen de regering van Johnson en dat gaan zij woensdag waarschijnlijk weer doen. Johnson heeft al bekendgemaakt dat deze parlementariërs niet meer voor de Conservatieve Partij in het parlement mogen zitten.

Het voorstel kon dinsdag, de dag na het zomerreces, nog niet in stemming worden gebracht. Dat komt omdat de regering van Johnson vergaande controle heeft over wat wordt besproken in het parlement.

Die cruciale stemming vindt woensdag plaats. Premier Johnson heeft al duidelijk gemaakt sowieso geen uitstel van de brexit te willen. Dat betekent dat met de stemming van dinsdag ook vervroegde verkiezingen dichterbij zijn gekomen, al kunnen die alleen met steun van de oppositie worden gehouden.

Na het overstappen van parlementslid Philip Lee van de Conservatieven naar de Lib Dems is Johnson zijn meerderheid kwijt. Voor het uitschrijven van verkiezingen is een twee derde meerderheid in het Lagerhuis nodig.

Boris Johnson verliest historische stemming en heeft eerste grote nederlaag als premier te pakken. Het Lagerhuis neemt vanaf nu tijdelijk de regie van de regering over. Morgen vindt debat plaats over motie om een 'no deal'-brexit bij wet te verbieden. 

Aantal stemmen voor overname regie: 328

Aantal stemmen tegen overname: 301

Dit betekent dat Johnson voorstel indient om zo snel mogelijk verkiezingen te houden. Hij hoopt zo een grote meerderheid te krijgen in het Lagerhuis om alsnog zijn brexit-agenda door te voeren. De vraag is alleen of hij een 2/3 meerderheid achter zich krijgt die zijn verkiezingsvoorstel steunt. 

De MP's gaan naar de stemlobby's om te besluiten of het Lagerhuis de parlementaire agenda voor woensdag zal overnemen van de regering. Bij een 'ja' zal er woensdag een debat plaatsvinden over een motie om een 'no deal'-brexit bij wet te verbieden.

Parlementsleden van alle partijen maken hun bekende statements over deal of geen deal en de bijbehorende voor- en nadelen.  Dit zal doorgaan tot 23.00 uur, dan komt er een verplicht einde aan het debat en volgt stemming over het tijdelijk overnemen van de Lagerhuisagenda door het parlement. 

Eigenlijk mogen MP's geen foto's van elkaar maken in het parlement, maar deze pose van Jacob Rees-Mogg (fractievoorzitter van de Conservatieven) was voor Anna Turley (Labour) te verleidelijk. Ze verwijt Rees-Mogg een arrogante houding. Vanuit de oppositiebankjes wordt hem gevraagd rechtop te gaan zitten. 

Het moment dat Johnson zijn meerderheid in het Lagerhuis kwijt is. Vastgelegd door Sky News.

De gezaghebbende Britse zender Channel 4 News heeft vandaag onderzoek gedaan in Brussel. Uit dit onderzoek blijkt dat er nog steeds geen nieuw brexit-plan is ingediend door de regering van Boris Johnson. De Britse hoofdonderhandelaar is maar twee keer in de week in Brussel waar hij praat, maar volgens Channel 4 niet onderhandelt. Het onderhandelingsteam is gereduceerd tot een kwart. Verschillende onderhandelaars zitten in Londen en zouden niet aan een brexit werken. 

Voor wie de weg kwijt is in het Britse politieke doolhof, nog even een korte uitleg. Hamvraag van vandaag: Kan het parlement de macht grijpen in het brexit-proces? 

In samenwerking met een groep rebellerende conservatieven dienden de oppositiepartijen een verzoek in de Lagerhuisagenda tijdelijk over te nemen zodat ze woensdag een wet kunnen indienen om een No Deal-brexit te blokkeren. Over dat verzoek wordt vanavond laat gestemd. De algemene verwachting is dat de oppositie en muitende conservatieven er met de winst vandoor gaan en ze morgen hun wet kunnen indienen die een No Deal-brexit  op 31 oktober moet voorkomen. Het wetsvoorstel verplicht de Britse premier om de EU uitstel van brexit te vragen als er geen deal ligt voor de deadline. Mocht de regering van Boris Johnson tegen verwachting in de stemming wel winnen, dan is de opstand in het parlement in de kiem gesmoord en is het blokkeren van een No Deal-brexit op 31 oktober zeer lastig geworden.

Als Johnson verliest, dan kan deze nederlaag zelfs leiden tot vervroegde verkiezingen op 14 oktober. Maar om verkiezingen uit te schrijven, is een twee derde meerderheid nodig en het is nog maar de vraag of Johnson die krijgt. 

Kortom:  het zijn bizarre, buitengewoon koortsachtige dagen in Westminster. 

De Conservatieve fractievoorzitter Jacob Rees-Mogg is lang aan het woord geweest en vindt dat de motie 'een opzettelijke poging is om het grondwerk voor een tweede referendum te leggen of te voorkomen dat we uit de EU treden.' Het draait allemaal om het frustreren van de brexit, zegt hij, en daarmee zou het parlement een gevaarlijk precedent scheppen en de wil van de Britten negeren. 

Boris Johnson schopt zo goed als zeker de kleinzoon van zijn held Winston Churchill uit de Conservatieve Partij.  MP Sir Nicholas Soames heeft vanavond gezegd dat hij de zogeheten rebellen steunt en dat er meer tijd nodig is om de brexit voor te bereiden. Soames wil niet dat het parlement buitenspel wordt gezet en zal met pijn in het hart tegen de regering stemmen. 

Johnson heeft eerder gemeld alle Tories die tegen de regering stemmen (of hun stem niet uitbrengen) uit de partij worden gezet. 

Sir Nicholas (71) is de zoon van Lady Soames, het jongste kind van Winston Churchill. 

Het Nederlandse kabinet is bereid de portemonnee te trekken om een keurpunt voor levend vee uit Groot-Brittannië in een ferryhaven mogelijk te maken. Zo'n inspectiepost is nodig als er een harde brexit zou komen. De Britten verlaten de Europese Unie op 31 oktober is het plan.

Het bedrijfsleven moet zorgen voor een keurpunt waar de medewerkers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) het Britse vee kunnen controleren. Tot dusver is er geen overeenstemming bereikt, al is er wel een aanvraag ingediend. Maar het ministerie van Landbouw wil helpen.

Zolang het past binnen de Europese regels voor staatssteun wil Landbouw helpen "door onder strikte voorwaarden een subsidie te verstrekken voor de inrichting van een inspectiepost en een garantiestelling op het verlies op een eventuele grondpositie". Dat schrijft minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) aan de Tweede Kamer.

De sector krijgt een keurpunt lastig rond omdat er weinig levend vee uit Groot-Brittannië via de havens ons land binnenkomt. Ook is er volgens Blok onzekerheid over de beschikbaarheid van alternatieve routes om vee vanuit Groot-Brittannië naar de EU te brengen.

Verschillende bronnen rond de regering gaan ervan uit dat de stemming dinsdagavond in het nadeel van de regering uitpakt en ook dat de motie tegen een no-deal brexit woensdag wordt aangenomen. In dat geval wil premier Boris Johnson nieuwe verkiezingen uitschrijven, die in oktober moeten worden gehouden. Daar is echter een twee derde meerderheid in het Lagerhuis voor nodig en die heeft de premier niet.

Oliver Letwin en ook Labour-leider Corbyn melden dat het de laatste kans is voor het parlement om te voorkomen dat het VK zonder deal uit de EU stapt. ,,We moeten nu iets doen, anders is het te laat'', aldus Corbyn. 

Volgens Letwin acts Johnson like someone standing on one side of a canyon shouting to people on the other side that, if they do not do as he says, he will jump off. Ofwel: de premier staat aan de ene kant van een afgrond en roept naar de mensen aan de andere kant dat ze zijn eisen moeten inwilligen, omdat hij zichzelf anders in het ravijn zal werpen.

Corbyn: ,,Deze regering heeft maar één doel: No deal. Maakt niet uit hoe en wie er ook de dupe van worden. Daarom moeten we vandaag handelen. We moeten stoppen met het spelen van Russisch roulette met ons land. No deal maakt onze industrie, onze handel en onze landbouw kapot.''

Er is voldoende steun in het Lagerhuis om het nooddebat te voeren. Het debat gaat dus door en duurt tot tot 23.00 uur. 

Het behandelen van SO24, de motie om een nooddebat over de brexit aan te vragen, is begonnen. Het Conservatieve parlementslid die de motie heeft ingediend, Oliver Letwin, krijgt 3 minuten de tijd om zijn verhaal te doen.