Miljoeneninvestering voor onderzoek naar ethisch verantwoorde innovatie

Wetenschappers van onder meer de Technische Universiteit Eindhoven gaan de komende jaren nieuwe methoden ontwikkelen om baanbrekende technologieën als kunstmatige intelligentie moreel te evalueren. De ethici, filosofen en technisch wetenschappers ontvangen daarvoor een bijdrage van 17,9 miljoen euro van het Ministerie van OCW.

Nieuwe technologieën schieten als paddenstoelen uit de grond. Naast kunstmatige intelligentie valt daarbij te denken aan virtual reality, nanogeneeskunde, moleculaire biologie, neurotechnologie en klimaattechnologie. Maar ze roepen ook morele vragen op die nopen tot ethische reflectie. Waarden als privacy, vrijheid en gelijkheid, de grens tussen natuurlijk en kunstmatig en de perceptie van vrijheid en verantwoordelijkheid komen onder druk te staan.

De onderzoekers spreken daarom van een ‘heroriëntatie op het gebied van de ethiek van technologie’. Ze gaan binnen het programma nieuwe methoden ontwikkelen die noodzakelijk zijn om de nieuwe disruptieve technologieën te begrijpen, moreel te evalueren, en zo nodig in te grijpen in de wijze waarop de technologie zich ontwikkelt.

Bijkomend doel is om de ethiek en filosofie in brede zin te vernieuwen door te onderzoeken hoe klassieke ethische waarden en filosofische begrippen een andere betekenis krijgen door moderne technologie.

Het onderzoek moet leiden tot meer grip op de grote veranderingen die ‘disruptieve’ innovaties teweegbrengen in onze samenleving.

Het onderzoek van de TU/e zal zich vooral richten op de invloed van biomedische en digitale technologieën op het zelfbeeld en zelfbegrip van de mens. De TU Delft neemt deel aan drie van de zes nieuwe programma’s. Een onderzoek spitst zich toe op Hybrid Intelligence (HI), die menselijke en kunstmatige intelligentie (AI) combineert. In dit programma ontwikkelt men theorie en methoden voor intelligente systemen die samenwerken met mensen, die zich aan kunnen passen aan veranderende omstandigheden en die hun acties kunnen uitleggen. Ethische en juridische waarden, zoals transparantie, verantwoording en vertrouwen, worden bij de ontwikkelen van deze HI-systemen nadrukkelijk meegenomen. Toepassingen richten zich onder meer op gezondheidszorg, onderwijs en wetenschap.

Het tienjarige programma is een samenwerking van de Universiteit Twente, TU Delft, Universiteit Utrecht en TU/e, waarin ook Wageningen University & Research, Universiteit Leiden en Universitair Medisch Centrum Utrecht deelnemen.