Liever vandaag dan morgen een woonoffensief voor betaalbaar wonen

Nederland zit in een wooncrisis. Een greep uit de kranten van deze maand: ‘Aantal daklozen in Nederland naar recordhoogte’, ‘Huizen te duur voor starters’ en ‘Sociale woningbouw krijgt geen lucht meer’. Het kabinet doet voorkomen alsof deze crisis een natuurramp is. Niets is minder waar.

In 2017 klopte toenmalig minister Blok zich trots op de borst: ‘Ik ben de eerste VVD’er die een heel ministerie heeft doen verdwijnen’. Het afschaffen van het ministerie van wonen (VROM) was het sluitstuk na decennia van afbraak. Wonen moest zoveel mogelijk aan de markt worden gelaten. De sociale huursector werd bewust afgebroken. Deze woningen – altijd bestemd voor mensen met een laag en gemiddeld inkomen – zijn nu alleen nog voor mensen met de laagste inkomens.

Doordat inmiddels drie maanden huur per jaar via de verhuurdersheffing in de staatskas belandt, zitten woningcorporaties knel. De wachtlijsten voor een huurhuis zijn er gemiddeld negen jaar. Steeds meer mensen worden de vrije huur- en koopmarkt op gedwongen. Die werkt vooral in het voordeel van beleggers en pandjesbazen. Koopwoningen zijn voor velen onbereikbaar, de huren in de vrije sector zijn torenhoog en de huurdersrechten beperkt.

Rot geschrokken

De reactie van staatssecretaris Blokhuis die zegt zich ‘rot geschrokken’ te zijn van de cijfers over het aantal daklozen, is ronduit gratuit. Deze wooncrisis is het gevolg van politieke keuzes. Andere keuzes zorgen voor een andere uitkomst. Zoals in Wenen. Dat bouwde het afgelopen jaar 10.018 nieuwe sociale huurwoningen en investeerde 151,6 miljoen euro in het verbeteren en energiezuinig maken van bestaande huizen.

Omdat Wenen razendsnel groeit is de stad een woonoffensief gestart en de bouw van een nieuwe wijk Seestadt. Er staat onder andere een door toparchitecten gebouwd, prijswinnend en zeer duurzaam nieuw appartementencomplex. De appartementen zijn te huur voor circa 450 euro per maand. Dit is geen uitzondering maar regel. Wenen heeft, net als Nederland, een lange traditie van trotse volkshuisvesting. Waar Nederland stopte ging Wenen door.

Ruim 60 procent van alle inwoners van de Oostenrijkse hoofdstad woont in een sociale huurwoning. De stad is de grootste huisbaas van Europa. Met een inkomen tot netto 66.610 euro per jaar voor een tweepersoonshuishouden mag je een sociale huurwoning huren, lage inkomens krijgen huurtoeslag. Wenen heeft hierdoor geen getto’s.

De markt moet worden teruggedrongen

De leefbaarheid is zeer belangrijk en daarom wordt er ook geïnvesteerd in voorzieningen. Veel groen, zorg, kinderopvang, goedkoop openbaar vervoer, sport- en speelvoorzieningen zijn de standaard en zelfs zwembaden op daken of inpandige sauna’s komen voor.

Het rotsvaste geloof in de markt van opeenvolgende kabinetten leidde in Nederland naar een ravijn. Onze Grondwet is duidelijk: de overheid moet zorgen voor voldoende woongelegenheid. Deze wooncrisis kan niet opgelost worden met pleisters of doorgaan op de ingeslagen weg. Niet de markt maar de mensen moeten centraal staan. Wat Wenen kan, dat kunnen wij toch ook?

Wij stellen voor om net als daar een woonoffensief te starten. Maak een miljardenfonds en een nationaal plan om de bouw en het verbeteren van betaalbare huur- en koopwoningen aan te jagen. Schaf de verhuurdersheffing af. De miljarden die vrijkomen, kunnen in het woonfonds. Het kabinet moet ook regie nemen en de beste architecten uitdagen weer te bouwen aan trotse volkshuisvesting. De markt moet worden teruggedrongen, allereerst door beleggers en pandjesbazen extra te belasten om koopstarters weer een kans te geven. En zorg dat huurders meer rechten en zeggenschap krijgen over hun huis en buurt. Een goed en betaalbaar huis weer als recht, niet als privilege.

Lees ook:

De economie floreert, maar het aantal daklozen was nog nooit zo hoog in Nederland

Het aantal mensen dat in de openlucht slaapt is sinds 2009 verdubbeld. Vooral jongeren zijn vaker de dupe. Dat komt onder meer door gebrek aan betaalbare woningen

De Randstad wordt duurder en duurder

Huizenprijzen stijgen sneller in de Randstad dan daarbuiten. De grens van wat betaalbaar is, is in zicht.

Denk ook eens aan ons, de jongeren

Het is steeds dezelfde groep die de klos is: als het over flexwerken gaat, als het over toegang tot de woningmarkt gaat: wie denkt er eigenlijk aan ons, vraagt de 28-jarige Tom Tielemans uit Utrecht zich af.

Aanpak scheefwonen is niet meer dan symptoombestrijding

Er zijn ingrijpende politieke besluiten nodig om de woningmarkt weer toegankelijk te maken voor lagere inkomens, aldus Maurits Hortensius, lezer te Rotterdam.