Antirookmaatregelen wekken irritatie: 'Je bent roker, toch geen crimineel?'

De broers Peter en Jan Knollema van Primera Knollema aan het Wielewaalplein in Groningen.
De broers Peter en Jan Knollema van Primera Knollema aan het Wielewaalplein in Groningen. © Merijn Slagter/RTV Noord
Ondernemers van tabaks- en gemakswinkels zijn een petitie gestart tegen de vele en snelle invoering van regels om roken de kop in te drukken. In onze provincie ligt de petitie nog niet overal, maar de ondernemers zijn het allemaal met elkaar eens.
Want om aan de regels te voldoen, zien zij niet alleen hun omzet dalen, ze moeten er ook de nodige investeringen voor doen. En dat kan ondernemers de kop kosten.

Regels, regels en nog eens regels

'We zijn al het land van de regeltjes en daar wordt nu nog maar een schepje bovenop gedaan', vinden de broers Johnny en Marcel de Weijs, eigenaren van Cigo De Weijs in de stad-Groninger wijk De Wijert. 
De overheid pleit voor een rookvrij Nederland in 2040 en dat zorgt ervoor dat tabaks- en gemakswinkels de nodige aanpassingen moeten doen. 'Geen probleem, als we de tijd er maar voor krijgen', gaat Johnny verder. 'Je kunt roken wel proberen uit te bannen, maar hoe jong rokers ook zijn: als ze aan sigaretten willen komen, lukt ze dat toch wel.' 
Johnny en Marcel de Weijs van Cigo De Weijs in De Wijert in Stad. (Foto: Merijn Slagter/RTV Noord)
Hij schetst onder meer het voorbeeld van pubers die volwassenen aanspreken om sigaretten te halen. 'En dat hebben we echt niet altijd in de smiezen. Dat geldt ook voor controleurs die met boetes strooien als er ook maar iets fout is gegaan, dat doen we heus niet met opzet. Als zaken regels aan hun laars lappen, snap ik volledig dat je streng bent. Maar ga eens met ons in gesprek en zeg hoe het óók kan. Daar hebben we veel meer aan.'
Met die Nederlandse regeltjes werk je illegaliteit in de hand
Marcel de Weijs - Cigo De Weijs
Zijn broer Marcel vult aan: 'We gingen laatst naar het WK voetbal voor vrouwen in Frankrijk. Toen we onderweg in Luxemburg bij een tabakszaak stopten, zagen we hoe een paar Nederlanders in nog geen tien minuten voor zo'n duizend euro aan sigaretten kochten. Die klanten missen wij dus. Met die Nederlandse regeltjes werk je illegaliteit in de hand, wij vinden het te ver gaan.'

'Wat is de volgende stap?'

'Een petitie? Die wil ik hier ook wel hebben liggen', zegt Diana ('Liever geen achternaam') van growshop De Tevreden Rookster in de binnenstad. Ze pakt er direct een papiertje bij om de naam van de online petitiepagina op te schrijven.
Het pand van De Tevreden Rookster aan de Herepoortenmolendrift in Stad (Foto: Merijn Slagter/RTV Noord)
Ook zij is van mening dat het een kwestie van tijd is voordat zaken ten onder gaan aan de regels die zij krijgen opgelegd. 'Neem Café Knarie in de Oosterstraat. Die is er gelukkig nog wel, maar daar kon je altijd zonder enig probleem roken of blowen. Tegenwoordig moet je dat buiten doen. Wat is de volgende stap?', vraagt ze zich af. 
Maak het allemaal niet zo ingewikkeld voor de doorsnee ondernemers, denk ik dan
Diana - Growshop De Tevreden Rookster
'Dat de jeugd wordt gestimuleerd om niet met roken in aanraking te komen, vind ik prima. Net als dat roken niet thuishoort in bijvoorbeeld restaurants', vindt Diana. 
'Maar het wordt door die nieuwe regels allemaal zo overtrokken joh. Maak het allemaal niet zo ingewikkeld voor de doorsnee ondernemer, denk ik dan. Ik ben blij dat ik nu van deze petitie af weet, Als het aan mij ligt, komt hier ook eentje op de balie te liggen.'

Beu

In Ten Boer ligt er op de balie van The Read Shop wél een petitie. Gerard Haan, die de winkel met zijn vrouw Gerda runt, is de vele regels waaraan hij moet voldoen, en de termijn waarop, meer dan beu. 'Het is eigenlijk hetzelfde als dat je met ingang van januari in een elektrische auto moet gaan rijden. Bekostig dat maar eens', zegt hij.
The Read Shop in Ten Boer (Foto: Google Street View)
'Wij zijn óók voor een rookvrije generatie', benadrukt Haan. 'Maar we zijn ook kleine ondernemers, hoe moeten we dat zo snel voor elkaar krijgen? Als middenstander met zo'n buurtwinkel moet je het hebben van al die kleine dingetjes bij elkaar. Op deze manier wordt ons de nek omgedraaid.'

Persona non grata

'Verpakkingen van sigaretten mogen niet opvallen, reclame voor rookwaren moet ook uit de winkel verdwijnen. Alles wat ook maar een beetje met roken te maken heeft, moet uit het zicht', somt Haan op. En dat steekt. 'Want het is niet zo van: boem, dat doe je even. Door toelages van sigarettenmerken verdienen we nog enigszins een boterham, maar die vervalt straks. Mensen denken soms dat we alleen een PostNL-punt zijn, maar dat is net even te makkelijk gedacht.' 
We slaan echt door, je ben toch geen crimineel als je rookt?
Gerard Haan - The Read Shop
Desondanks zetten klanten van The Read Shop gretig hun handtekening onder de petitie. '98 procent van de klanten heeft vandaag al getekend', weet Haan. Volgens hem vinden ze het allemaal te gek voor woorden waar de ondernemer aan moet voldoen.
'Als roker ben je haast persona non grata. We slaan echt door, je bent toch geen crimineel als je rookt?', gaat hij verder. 'Ik wil liever ook niet dat mijn kinderen of kleinkinderen roken, maar je moet ze de keuze bieden. De politiek wil mensen met deze maatregelen opnieuw opvoeden en dat vind ik een betutteling van jewelste.'

Sigaretten achter deurtjes

Aan het Wielewaalplein in Stad zorgt onder meer Primera Knollema ervoor dat je in de Oosterparkwijk aan sigaretten kunt komen. De broers Jan en Peter Knollema hebben de touwtjes van de zaak in handen en noemen de petitie 'een goede zaak'. In hun winkel is weliswaar geen mogelijkheid om je krabbel onder de petitie te zetten, 'maar daar hebben we zeker oren naar', zegt Jan. 
Als drie klanten bij de Primera in nog geen vijf minuten diverse pakjes sigaretten afrekenen, wordt snel duidelijk welk product in de winkel het meest vaak over de toonbank gaat. 'Maar straks moeten alle sigaretten achter deurtjes, ze mogen niet meer zichtbaar zijn.'
Weerhouden afschrikkende teksten en plaatjes rokers ervan om peuken te kopen? Nee, natuurlijk niet
Jan Knollema - Primera Knollema
Of de petitie helpt? Jan: 'Het is wel fijn als we al die regels op ons eigen tempo kunnen doorvoeren. Maar dat gaan we ook financieel merken. Sigarettenmerken betalen ons per jaar een bedrag zodat we hun merk prominent laten zien achter de balie. Achter deurtjes kan dat niet, dus valt die toelage weg. Net als lichtreclame op de gevel van ons pand. Die moet ook weg, dus vervalt ook die toelage.
'En menthol sigaretten mogen we vanaf mei 2020 ook niet meer verkopen. Is te verslavend voor de jeugd, werd ons verteld. Die menthol sigaretten zorgen alleen al voor vijftien procent van onze omzet', klinkt het.
Jan en Peter Knollema van Primera Knollema aan het Wielewaalplein in Stad (Foto: Merijn Slagter/RTV Noord)

Toelage valt weg

Niettemin houdt ook Primera Knollema zich keurig aan de regels die de Voedsel- en Warenautoriteit oplegt. 'Je wilt er natuurlijk geen potje van maken', zegt Peter. 'Maar steeds weer nieuwe regels, het gaat allemaal wel erg ver.'
'Eerst had je afschrikkende teksten op pakjes sigaretten staan en daarna kwamen die plaatjes van bijvoorbeeld zwarte longen. Maar weerhoudt dat roker ervan om peuken te kopen? Nee, natuurlijk niet. Niemand roept hier in de zaak: 'Nou Knollema, ik schrik me een ongeluk door die plaatjes, ik steek vanaf nu nooit meer één op!' Echt niemand.'
Al die regels maken het er hoe dan ook niet makkelijker op. 'Knollema is een familiebedrijf dat al meer dan vijftig jaar bestaat. Een opvolger in de familie zit er niet in', zegt Peter. 'Maar we moeten onze kinderen toch ook niet willen opzadelen met al deze regels?', besluit hij met een knipoog. 

Petitie tekenen

De petitie kan al in ruim duizend tabaks- en gemakswinkels in ons land getekend worden. In september worden de handtekeningen aangeboden aan de Tweede Kamer.