Ga naar de inhoud

Miljardairs uit VS financieren extreemrechtse kultuurstrijd in Europa

In Brussel neemt het aantal conservatieve EU-lobbyisten met een geloofsovertuiging toe en de rooms-katholieke kerk is zelf een grote geldschieter. Maar Amerikaanse miljardairs, van wie sommigen bevriend zijn met de Amerikaanse president Donald Trump, betalen in Europa ook tientallen miljoenen dollars aan anti-abortusgroepen om het beleid en het wetsstelsel te beïnvloeden.

12 min leestijd

(Door Michael Bird en Blaz Zgaga Bron: EUobserver, oorspronkelijk verschenen in het Kroatische weekblad Nacional, vertaling door globalinfo.nl die graag meer donateurs heeft heeft, zie ook eerder bericht over financiering van extreemrechts Europa)

De Amerikaanse groepen hebben nog geen grote overwinningen binnengehaald. Maar ze handelen in overleg en zijn nog maar net begonnen, hebben Europese parlementsleden gewaarschuwd, die werken aan beleid op het gebeid van seksuele en reproductieve gezondheid. En de cultuuroorlog is breder, waarbij vrouwenrechten, LGBTI-rechten, embryonaal onderzoek en euthanasie ook betrokken zijn bij de botsing der waarden.

Brusselse bubble

Volgens het transparantieregister van de EU besteden 21 religieuze denktanks, ngo’s en andere organisaties momenteel tussen 2,1 en 3,1 miljoen euro per jaar aan lobbyen bij het Europees Parlement en de Europese Commissie op deze fronten.

De meeste van hen komen uit Oostenrijk, België, Frankrijk, Polen, Spanje of Zwitserland.
Maar het Vaticaan is de grootste individuele geldschieter.
De ambassadeur van de rooms-katholieke kerk, of nuntius, in België heeft zoms bijeenkomsten met EU-ambtenaren.

Haar andere eenheid, de Commissie van de bisschoppen van de Europese Unie (Comece), die in 1980 in Brussel werd opgericht, besteedt eveneens 1,25 miljoen euro per jaar aan het beïnvloeden van de EU-instellingen.
Comece is van mening dat “ieder mens moet worden beschermd vanaf de conceptie tot de natuurlijke dood”.
Haar taak was “niet lobbyen”, maar veeleer “het bepleiten” van een katholiek standpunt over EU-aangelegenheden, zei woordvoerder, Alessandro Di Maio.

Er is niet gewerkt aan abortus of euthanasie op EU-niveau, omdat dit zaken van nationaal recht zijn die buiten de bevoegdheid van de EU vallen, zei hij.
“Aangezien abortus en euthanasie onder de bevoegdheid van de EU-lidstaten vallen, vallen ze niet onder de dialoog tussen Comece en de Europese instellingen”, aldus Di Maio.
Maar Comece heeft de laatste tijd in de hoofdstad van de EU een juridisch seminar georganiseerd onder de titel “Abortus voorkomen in Europa”.

Zij heeft gesteld dat de EU-steun voor ontwikkelingslanden niet mag worden gebruikt om abortussen te financieren. En de Europese Commissie zou een verbod moeten overwegen op EU-fondsen voor wetenschappelijke projecten die gepaard gaan met de vernietiging van embryo’s.

De in Zwitserland gevestigde International Organisation for Education and Liberty in Education (internationale organisatie voor onderwijs en vrijheid in het onderwijs), een andere grote geldschieter in de EU-van 200.000 tot 300.000 euro per jaar, noemt zichzelf een voorstander van “vrijheid van onderwijs”.
Maar ondanks haar liberale naam heeft zij nauwe banden met agressieve Europese en Amerikaanse anti-abortusgroepen.

One of Us, een overkoepelende anti-abortusgroep met 48 leden uit 19 EU-landen, geeft jaarlijks 100.000 tot 200.000 euro uit in Brussel.
Haar taak is “de verdediging van het leven vanaf de conceptie tot de natuurlijke dood”, aldus Ana del Pino, de uitvoerend directeur.

“Ons doel is om een echt alternatief voor Europa te blijven presenteren, trouw aan de menselijke waardigheid en de bescherming van het menselijk leven, zoals een ontwikkelde samenleving zou moeten doen,” zei ze.
De Federatie van Katholieke Gezinsverenigingen in Europa (FAFCE) besteedt 50.000 tot 100.000 euro aan het belobbyen van de EU.

“Wij zijn van mening dat de zorg voor het gezin een centraal thema van het EU-beleid moet zijn en dat de huidige individualistische benadering in feite in tegenspraak is met de aspiraties van de mensen en de realiteit van hun dagelijks leven”, aldus een verklaring van de FAFCE.

Ordo Iuris, een Poolse denktank, geeft 25.000 tot 50.000 euro uit. Haar missie wordt omschreven als “bescherming van het menselijk leven vanaf de conceptie tot aan de natuurlijke dood” en “bescherming van de identiteit van het huwelijk en het gezin”.
Jeden Z Nas, een andere Poolse NGO die hetzelfde bedrag uitgeeft, zei dat ze probeerde te voorkomen dat Europa “een anti-leven, anti-gezinwet oplegt aan de lidstaten”.
De meeste in de EU geregistreerde lobbyisten weigerden vragen over de aard van hun activiteiten te beantwoorden.

Tot de zwijgende lobbyisten behoorden Alliance Vita, Asociacion Enraizados, Europe for Family, European Dignity Watch, European Institute of Bioethics, Femina Europa, Fondation Jerome Lejeune, Open Doors International, Professionals for Ethics, de Transatlantic Christian Council en YouthProAktiv.
Sommige van hen, zoals de Franse Fondation Jérôme Lejeune, hebben een budget van slechts 10.000 euro opgegeven.

Andere, zoals het Europees Instituut voor Bio-ethiek in Brussel, hebben vorig jaar ook meer dan 100.000 euro uit de mouw geschud.

euobsfund1

(Illustratie: Estimated costs of EU spending by conservative groups (Photo: Interrobang/Razvan Zamfira)

Stromen uit de VS

Het transparantieregister van de EU toont echter slechts het topje van de ijsberg in heel Europa.
Uit een analyse van honderden belastingaangiften in de VS blijkt ook dat zes in de VS gevestigde conservatieve groepen tussen 2012 en 2017 ten minste 19,4 miljoen dollar (17,2 miljoen euro) hebben uitgegeven aan breder Europees lobbyen.

De groepen zamelden in dezelfde periode 429 miljoen dollar in bij Amerikaanse donoren, waarvan een deel bij conservatieve miljardairs met nauwe banden met Trump.

Het gaat om: de World Youth Alliance (WYA); de Alliance Defending Freedom (ADF); het Acton Institute; het American Centre for Law and Justice (ACLJ); Human Life International; en Heartbeat International.
De in New York gevestigde WYA heeft tussen 2012 en 2017 644.000 dollar overgemaakt aan haar EU-filialen.
In dezelfde periode kreeg het 1,86 miljoen dollar van de Chiaroscuro Foundation van Sean Fieler, een katholieke miljardair die Trump adviseerde over zijn verkiezingscampagne in 2016. Het kreeg ook $571.000 van een andere conservatieve groep, de John Templeton Foundation.

Het WYA-kantoor in Brussel heeft drie geaccrediteerde lobbyisten die vorig jaar 45.000 euro hebben uitgegeven en die in juli van dit jaar in het EU-parlement een conferentie over “Good Governance” hebben georganiseerd.
Ze heeft ook vestigingen in Oostenrijk en Kroatië.

Wereldwijd zijn er naar eigen zeggen 300.000 gewone leden. Om lid te worden, moeten mensen een online handvest ondertekenen waarin staat: “Wij zijn ervan overtuigd dat de intrinsieke waardigheid van ieder mens, vanaf de conceptie tot de natuurlijke dood, de basis is van ieders recht op leven”.

Dat is geen EU-beleid.

Maar het weerhield de EU er de afgelopen jaren niet van om de WJA 63.000 euro aan subsidies te geven in het kader van het zogenaamde ‘Erasmus’-onderwijsprogramma.
De in Arizona gevestigde ADF heeft de afgelopen vijf jaar 8,4 miljoen dollar naar haar Europese filialen gesluisd.
Het kreeg zijn financiering, zowat $228m, gedeeltelijk van de Richard en Helen DeVos Foundation en de Edgar en Elsa Prince Foundation.

De familie DeVos heeft nauwe banden met Trump – Betsy DeVos is Trump’s minister van Onderwijs.
De familie Prince heeft ook troefbanden en een controversieel verleden.
Erik Prince, de voorzitter van de stichting, is de broer van Betsy DeVos. Hij is ook de oprichter van het voormalige Amerikaanse beveiligingsbedrijf Blackwater, dat in 2007 37 Iraakse burgers neerschoot.

ADF heeft haar Europese hoofdkantoor in Wenen en lokale afdelingen in Brussel, Londen, Straatsburg en Genève.

Alleen al in Brussel besteedt de eenheid van het ADF 200.000 tot 300.000 euro per jaar.
In haar publicaties staat vermeld dat ze “pleit voor het recht op leven van de ongeborenen bij de machtigste instellingen ter wereld”.

“In de afgelopen 24 jaar heeft een sterke stijging van de pro-life beweging de sluiting van 75 procent van de chirurgische abortusbedrijven in Amerika afgedwongen … maar er bestaan nog steeds meer dan 500 abortusfaciliteiten. Er is nog meer werk aan de winkel”, staat er ook, een inzicht in haar Europese agenda.
Het in Michigan gevestigde Acton Institute heeft 1,1 miljoen dollar overgemaakt naar zijn Europese netwerk en kreeg 58 miljoen dollar aan Amerikaanse donaties in de periode 2012-2017.

Het kreeg ook fondsen van de Edgar en Elsa Prince Foundation en van een andere conservatieve miljardair, Charles G. Koch.

De ACLJ, gevestigd in Washington, maakte 7,5 miljoen dollar over naar Europa, het grootste deel daarvan naar het Europees Centrum voor Recht en Rechtvaardigheid (ECLJ) in Rome, dat zaken over de “waardigheid van het individu” aanhangig maakt bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg en andere tribunalen.

De ACJL kreeg tussen 2012 en 2017 111 miljoen dollar aan donaties in de VS. Het werd opgericht door een TV-evangelist, Pat Robertson, in 1990, terwijl de Europese tak van de ACJL mede werd opgericht door Jay Sekulow, een voormalig advocaat van Trump.
Human Life International, gevestigd in Virginia, is een grassroots zendingsorganisatie met meer dan 100 filialen over de hele wereld.

Zij zamelde 17,1 miljoen dollar in bij Amerikaanse donoren en besteedde 1,5 miljoen dollar in 15 Europese landen in de vijf jaar in kwestie.

Het in Ohio gevestigde Heartbeat International wil “abortus vandaag de dag ongewenst en ondenkbaar maken voor toekomstige generaties”.
Het zamelde 15,2 miljoen dollar in de VS in en gaf 190.000 dollar uit in Europa.

euobsfund2

(Illustratie: Flows of US funds to European activities (Photo: Interrobang/Razvan Zamfira)

Samen optreden

De groepen zijn niet alleen door hun standpunten en hun miljardairs-donoren met elkaar verbonden, maar treden soms ook in overleg op het podium van de EU.

Sommigen hebben deelgenomen aan evenementen die door Agenda Europa worden georganiseerd, dat zichzelf “een informeel netwerk” van “personen, NGO’s en deskundigen” noemt en dat jaarlijks topontmoetingen organiseert.

Het was een “veilig, gesloten netwerk van pro-familie, pro-leven, pro-vrijheid bondgenoten”, zei Sophia Kuby, een van de lobbyisten van de ADF en de dochter van een rechtse Duitse schrijfster, in haar presentatie op het evenement van 2014.

Een andere manier om Agenda Europa te beschrijven is “een los netwerk van voornamelijk maatschappelijke organisaties, vertegenwoordigers van de katholieke kerk, andere kerken, katholieke academici en politici, die netwerken, discussiëren en strategieën uitstippelen voor het bevorderen van een religieus wereldbeeld binnen Europa, op nationaal niveau en in Europese instellingen”.

Dat was volgens Neil Datta, de secretaris van het Europees Parlementair Forum voor Bevolking & Ontwikkeling (EPFPD), een in Brussel gevestigde non-profit organisatie die parlementsleden uit heel Europa vertegenwoordigt die werken aan seksuele en reproductieve gezondheid.

Agenda Europa was tegen abortus, sommige vormen van anticonceptie, liberale seksuele voorlichting, en was voorstander van heteroseksuele en patriarchale families, aldus Datta.
“Voor hen zijn hun rechten als religieuze individuen hoger dan de nationale seculiere wetten,” zei hij.
Andere voorbeelden van het werk van de aan de VS verbonden groepen zijn onder andere de recente tussenkomst van het ECLJ in een Franse zaak over euthanasie.

De ouders van de Fransman Vincent Lambert, een 42-jarige  coma-patient die met machines in leven werd gehouden, wilden dat artsen hem in leven zouden houden en een van hun advocaten was verbonden aan het ECLJ, dat in veel rechtbanken als amicus curiae optreedt.
Bij een andere gelegenheid steunde de ADF een Zweedse verloskundige die weigerde om abortussen uit te voeren.

Ze heeft ook gelobbyd bij de leden van het Europees Parlement om de christenen in het Midden-Oosten te steunen en verwelkomde later het besluit van de EU om in 2016 een “speciale vertegenwoordiger voor de vrijheid van godsdienst” in het leven te roepen, een functie die werd vervuld door de conservatieve Slowaakse politicus Jan Figel.

“Deze nieuwe gezant zal …. een nieuw hoofdstuk beginnen waarin de EU haar mensenrechtenverplichtingen serieuzer neemt”, aldus Kuby van de ADF toentertijd.
De lokale EU-groepen werken aan soortgelijke kwesties als hun Amerikaanse stamgenoten.
De Brusselse FAFCE, bijvoorbeeld, probeerde ooit ophef op te wekken over het feit dat Zweedse artsen geen abortussen mochten weigeren.

In de EU gevestigde groepen hielpen om een niet-bindend rapport van een centrum-links Portugees parlementslid, Edite Estrela, te vernietigen, dat stelde dat elke EU-burger “het recht” had om “hun eigen geïnformeerde en verantwoordelijke keuzes te maken over hun seksuele en reproductieve leven”.
De Poolse Ordo Iuris hielp ook bij het opstellen van een nationale wet die volledige mensenrechten toekent aan de foetus en abortus verbiedt, behalve wanneer het leven van de moeder in gevaar was.

Groeiende kracht

De wet werd uiteindelijk niet aangenomen.
De hoofdstad van de EU is ook gastheer voor meer progressieve groepen, die aan de andere kant van de ideologische barricades lobbyen.

De EPFPD van Datta, die kritische recensies van het werk van Agenda Europa publiceert, besteedt jaarlijks € 200.000 tot € 300.000 per jaar in Brussel.

De International Planned Parenthood Federation European Network, een progressieve groep die Amerikaanse subsidies ontvangt, besteedde in 2017 ook een flinke € 100.000 tot € 199.999.
Wat Datta betreft hebben de op religie gebaseerde organisaties uit de EU en die met de VS verbonden zijn, maar beperkt succes geboekt in Brussel op sommige van hun kernthema’s.

“Op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid zijn ze niet effectief geweest en dat komt omdat progressieve groepen en politici ze hebben kunnen neutraliseren,” zei hij.

Maar het aantal conservatieve lobbyisten in de hoofdstad van de EU was groeiend, voegde hij eraan toe.
20 jaar geleden waren er nog maar twee of drie van dergelijke organisatities, zei Datta.
De op geloofsovertuiging gebaseerde lobbyisten werden nu ,,behandeld met geloofwaardigheid” door Leden van het Europees Parlement en de medewerkers van de EU en konden ,,bepaalde verhalen en berichten” beïnvloeden”, zei hij.

Zij hebben misschien nog geen grote overwinningen kunnen boeken, maar sommigen van hen proberen eerst om een basis in Europa te bouwen, om later over de hele breedte in het offesnsief te kunnen gaan, waarschuwde hij ook.

“Een aantal groepen is nieuw in de EU en ze hebben dus nog geen successen of vooruitgang geboekt op het gebied van beleid,” zei hij.

“Ze zijn hier nog pas drie of vier jaar. Eerst komen ze aan, richten ze een kantoor op in Brussel, beginnen ze contacten op te bouwen, bevorderen ze hun eigen standpunten en bouwen die geleidelijk op. Ze hebben nog niet veel beleidssuccessen geboekt, omdat ze het nog niet geprobeerd hebben”, aldus Datta.

———————-

Gegevens over de auteurs

Michael Bird schrijft voor The Black Sea nieuwe website en is de co-auteur van eerdere stukken in deze serie, zoals “Waarom 60 Roemeense ziekenhuizen abortussen weigeren“.

Blaz Zgaga is een Sloveense onderzoeksjournalist en co-auteur van het boek “In the Name of the State”, over wapensmokkel in de Balkan in de jaren negentig. Hij werkt nu samen met Nacional, een weekblad in Kroatië, en aan Europese projecten voor onderzoekssamenwerking.
Met bijkomende reportages van Manuel Rico en Angel Munarriz (Infolibre) en Roeland Termote en Stijn Cools (De Standaard).

Dit verhaal werd mogelijk gemaakt met steun van het Fonds voor de Journalistiek.