Rijke oudere hoeft geen hogere AOW, dus sleutel liever aan het toeslagenstelsel

Als de pensioenen omlaaggaan, moet de overheid dan ter compensatie de AOW verhogen? Ja, zegt de FNV: op die manier kan de overheid niet alleen de koopkracht van de huidige pensioengerechtigden overeind houden, maar ook die van de komende generaties.

Ongetwijfeld, maar zo’n generieke maatregel is geen goed idee. Daarvan zou iedereen profiteren, ongeacht of zijn pensioenfonds wel of niet moet korten, en in welke mate. En ongeacht of zo’n korting wel of niet een probleem is. Voor mensen met een heel laag pensioen kan het er flink inhakken, maar er zijn ook heel veel welgestelde of zelfs vermogende senioren die een eventuele korting makkelijk zelf kunnen opvangen.

Goedkope hypotheken

Juist die rijkere ouderen hebben bovendien niet alleen last van de lage rente. Die lage rente betekent dat een pensioenfonds meer geld in kas moet houden om de komende decennia maandelijks de pensioenen te kunnen overboeken. Omdat de rente waarschijnlijk laag blijft, zit er voor veel fondsen vermoedelijk niets anders op dan eind dit jaar te besluiten om te gaan korten.

Maar die aanhoudend lage rente heeft ook gezorgd voor goedkope hypotheken, en daarmee voor de flinke stijging van de woningprijzen in de afgelopen jaren. Dat zorgt ervoor dat veel oudere huizenbezitters mogelijk minder pensioen krijgen, maar tegelijkertijd een enorme overwaarde op hun huis hebben. Als je al vindt dat de overheid de gevolgen van de lage rente moet opvangen, dan graag selectief voor degenen die daar echt door worden getroffen. Dus niet via de AOW, maar door te sleutelen aan het belasting- of toeslagenstelsel zodat juist arme ouderen daarvan profiteren.

Brexit

Maar het begint met de vraag hoe ver de verantwoordelijkheid van de overheid reikt. Het pensioenakkoord van dit voorjaar zorgt er al voor dat pensioenfondsen minder snel hoeven te korten. Daarmee worden de effecten van de lage rente deels gedempt. Het is niet zo gek om van huidige en vooral ook van toekomstige pensioengerechtigden te verlangen dat ze ook zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun financiën.

Want zo langzamerhand moet toch wel duidelijk zijn dat de hoogte van het pensioen geen vaststaand gegeven is. Pensioenfondsen zijn voor hun beleggingen afhankelijk van de wereldeconomie: van handelsconflicten, van de brexit. Daarop hebben zij geen invloed en pensioenspaarders- en gerechtigden natuurlijk ook niet. Maar van de laatsten mag je wel verwachten dat ze bij hun financiële planning rekening houden met mee- en tegenvallers, en eventueel extra geld opzijzetten of andere manieren bedenken om buffers op te bouwen. Zodat een lager pensioen niet meteen een grote ramp is.