Het succes van Skuumkoppe: vakantiegevoel in een bierglas

Bachelor of Life Science and Technology, TU Delft, master of Biochemical Engineering: het CV van brouwmanager Janneke van Renterghem (32) roept wellicht beelden op van steriel gekoelde reageerbuisjes in glanzende laboratoria – niet zozeer van stomende ketels in een ambachtelijke bierbrouwerij. 

Toegegeven, antwoordt Van Renterghem – inmiddels ook gediplomeerd bierbrouwer – desgevraagd: een biertje brouwen is inderdaad geen academische discipline. ‘Ik had gewoon geen zin om na mijn studie tien jaar lang een eiwitsoort te bestuderen. Bier brouwen is veel leuker, en je ziet direct resultaat. Mijn achtergrond is atypisch.’

Maar wel tekenend voor de snelle ontwikkeling van de Texelse Bierbrouwerij. Tussen de mout, gist, stoom, klaringskuipen en fermentatieketels in het Texelse Oudeschild zijn in recente jaren steeds meer hoogopgeleide specialisten ‘van het vasteland’ neergestreken. Waar vroeger al dan niet besnorde Texelaren alleen aan de brouwketel stonden, delen zij hun plek nu zelfs met een Vlaming en een Luxemburger die het vak geleerd hebben aan internationaal erkende brouwopleidingen.

Want de brouwerij groeit. En groeit, en groeit. Dit jaar gaat er maar liefst 4 miljoen liter aan Skuumkoppe, Vuurbaak of Noorderwiend in de fles of fust, op de vrachtwagen en vervolgens – meestal – met de veerboot naar ‘het vaste land’. Skuumkoppe is veruit het populairst van de twaalf speciaalbieren: goed voor tweederde van de omzet, winnaar van een International Beer Award in 2018, en niet meer weg te denken van terrasjes. Het speciaalbier is zelfs in Limburgse horeca verkrijgbaar. Texelse is geen kleintje, allang niet meer.

Toen mede-eigenaar Marten van der Loeff (56) de bierbrouwerij in 2004 kocht, samen met twee andere investeerders, produceerde die 90 duizend liter bier per jaar. ‘Destijds was het nog drie man aan de keukentafel met als doel: Texel veroveren', zegt medewerker kwaliteitsbewaking en veiligheid Ron Dijker (47), die met achttien dienstjaren het langste op de brouwerij rondloopt. ‘Toen kwam Van der Loeff erbij, vanaf het vaste land –  en dan weet je het wel. Nu willen ze zelfs naar het buitenland.’

De drie man van toen zijn nu 83 mannen en vrouwen. De omzet ging van enkele tonnen naar bijna 11 miljoen euro. Lang genereerde de Texelse Bierbrouwerij meer dan 20 procent groei per jaar. Daarmee kregen de brouwers voor elkaar wat Nederlandse startups relatief weinig lukt, volgens onderzoek van onder meer Stichting Maatschappij en Onderneming: uit de kinderschoenen stappen en snel doorstomen naar volwassen middenbedrijf.

28 duizend ambassadeurs

Wanneer het rookalarm gilt, trekt brouwer Thibaud Szymczak (28) met een snelle beweging het luik van de koperen kookketel open. De hete dampen van de wort maken prompt plaats voor frisse lucht. Het koken van de wort, gedroogd en ontkiemd graan, met water moet op precies de gewenste temperatuur gebeuren om de juiste basis voor licht, donker, zwaar of vol bier te creëren.

Dagelijks komt er 18 duizend liter speciaalbier uit de brouwerij, in zes cycli. Een deel daarvan stroomt vrijwel direct in de kelen van bezoekers in het proeflokaal, een deurtje verderop. ‘28 duizend ambassadeurs’, omschrijft Jan-Joost Galesloot, directeur van de brouwerij, het jaarlijkse bezoekersaantal. ‘Veel mensen drinken ons bier voor het eerst op Texel. De smaak van bijvoorbeeld een Skuumkoppe roept bij hen voor altijd een vakantiegevoel op, zoals anderen bij een glas Chablis denken aan die ene zomeravond bij ondergaande zon in Frankrijk. Die beleving, dat is onze kracht.’

Een leger niet-Texelse vertegenwoordigers – ruim een kwart van het personeelsbestand – loopt in de rest van Nederland cafés, restaurants en supermarkten af om bier van Texelse daar op de tap en in de schappen te krijgen. Zo kunnen terugkerende vakantiegangers ‘de beleving’ thuis voorzetten. Texelse Bierbrouwerij adverteert nauwelijks; ze moeten nu al alle zeilen bijzetten.

Ooit brouwden ze hier één dag per week bier. Tegenwoordig vloeit het bier-in-wording zes dagen per week middels twee ploegendiensten van vijf uur ’s ochtends tot tien uur in de avond door de ketels. De brouwerij in de voormalige kaasfabriek barst uit haar voegen, en Texelse verhuist over enkele jaren naar een fonkelnieuwe fabriek aan de rand van het dorp.

Spagaat

Als je in een koperen pannetje kookt, zegt technicus Michael Kieft (36), met 15 jaar het op één na langst zittende personeelslid en naar eigen zeggen ‘praktijk-opgeleid’, wordt je saus veel egaler warm dan in een roestvrijstalen pannetje. Dan klontert het nog weleens. Dus een brouwketel van koper, zoals de ketel waaraan zijn collega Szymczak nu nog staat te werken, is gevoelsmatig toch wel het beste, denkt Kieft.

Szymczak, voorzien van een mastergraad in de Brouwwetenschap van de Britse University of Nottingham en beste van zijn afstudeerjaar, knippert geen seconde met zijn ogen: hetzelfde bier, efficiënter proces. De nieuwe brouwerij wordt voorzien van glanzende rvs-brouwketels, net als in de brouwerijen van Heineken – al is ‘pils’ hier een vies woord; ook uit de nieuwe brouwerij komt Texels speciaalbier.

Het tekent de spagaat waarin Texelse Bierbrouwerij zich bevindt, en die ieder snel groeiend bedrijf op een gegeven moment pijn in de ruggengraat kan bezorgen. De vraag groeit omdat het – in dit geval – ambachtelijke product beelden oproept van dampende ketels, bebaarde brouwers en zomerse stranden. Om die vraag bij te benen moet de fabrikant vervolgens processen professionaliseren. Automatiseren. Robotiseren.

Op het waddeneiland lopen bovendien geen drommen gekwalificeerde bierbrouwers rond. Texelse zit al anderhalf jaar zonder meesterbrouwer, onder andere doordat de voormalige technisch directeur in 2017 een concurrerende brouwerij begon (wat prompt leidde tot een rechtszaak die inmiddels in der minne is geschikt, red.). Mensen lokken van de vaste wal blijft strikte noodzaak. Om die aan te trekken en langer vast te houden, moet je als werkgever ook op technologisch vlak bij de tijd blijven.

Laten we duidelijk zijn, zeggen de managers afkomstig van de vaste wal, zegt de Luxemburgse brouwer Szymczak, en zeggen óók de Texelse oudgedienden Dijker en Kieft: het bier wordt er beter op. De kwaliteit wordt constanter, de productie efficiënter, en met een capaciteit van 10 miljoen liter – ruim het dubbele van de huidige brouwerij – is Texelse Bierbrouwerij klaar voor de volgende groeifase. Voorzichtig beginnen zich plannen te vormen voor de eerste structurele stapjes buiten de grenzen, mogelijk te beginnen met Noordrijn-Westfalen. 

En de koperen klaringskuipen? Die krijgen een mooi ereplekje in de nieuwe brouwerij, om de ambachtelijke geschiedenis niet uit het oog te verliezen.

_{Waar interessante en spraakmakende verhalen online en in de krant ophouden, gaat het Volkskrantgeluid verder. Wat is een zwart gat precies? En hoe gaat het eraan toe in tbs-klinieken? Onze verhalenmakers leggen het uit.}