Direct naar artikelinhoud
NieuwsBrexit

Brits parlement kan no-deal-brexit amper nog stoppen

Anti-brexit demonstranten demonstreren tegen de brexit.Beeld AP

Een invloedrijke Britse politieke denktank ziet nauwelijks een andere route: het Verenigd Koninkrijk is op 1 november pardoes geen lid meer van de EU, zonder akkoord.

Het woord ‘onvermijdelijk’ staat er nog net niet, maar daar komt het wel op neer. Als Boris Johnson blijft weigeren de brexit-datum opnieuw uit te stellen, dan zal het Verenigd Koninkrijk op 1 november de Europese Unie pardoes hebben verlaten, zonder akkoord. Het Britse parlement, dat eigenlijk tegen dit scenario is, kan er amper meer iets tegen doen. Er is gewoon te weinig tijd. Over een kleine drie weken komt het Britse Lagerhuis terug van vakantie en dan resten nog twee maanden tot brexit-dag op 31 oktober.

Het invloedrijke Britse ‘Institute for Government’, een politieke denktank, beschrijft in een rapport de mogelijkheden die het Britse parlement, het Lagerhuis, nog resten om een harde brexit te voorkomen. “Ook al is er in het parlement een meerderheid tegen een no-deal-scenario, er zijn maar heel weinig mogelijkheden om er iets tegen te doen en de tijd dringt”, stelt het rapport.

Merkwaardige positie

Het parlement zit in een merkwaardige positie. De meerderheid, zo bleek al drie keer, is zowel tegen een uittreding zonder verdrag met de EU, als tegen het akkoord dat de vorige premier Theresa May, met de EU sloot. Twee keer werd een Brits vertrek uit de EU uitgesteld. Dat gebeurde voor het laatst in april, toen de datum verschoof naar de laatste dag van oktober van dit jaar. Intussen trad May af en nam Boris Johnson haar plaats in. Ook Johnson zegt het liefst met een akkoord de EU uit te gaan, maar hij ziet niets in het akkoord dat zijn voorganger sloot. Tegelijk blijft hij erbij dat de uittreding 31 oktober een feit zal zijn.

Volgens het Institute for Goverment zijn die twee standpunten praktisch niet met elkaar te verenigen. Ook al zou Johnson erin slagen om nog in augustus met de EU – die tot nu toe niet beweegt – een nieuwe overeenkomst te sluiten, dan nog zou het Britse parlement meer tijd nodig hebben dan de 22 effectieve zittingsdagen die er tussen nu en 31 oktober nog resten op de parlementaire agenda.

Ter vergelijking: voor het aannemen van het Verdrag van Lissabon, in 2008, waren 26 dagen nodig: er zijn verschillende vergaderingen nodig voor verschillende delen van zo’n akkoord.

Op eigen gezag

Boris Johnson kan daarentegen wel op 31 oktober op eigen gezag de EU verlaten. Daar had May nog parlementaire toestemming voor nodig, maar die mogelijkheid is bij het laatste uitstel verdwenen. “Voor Johnson geldt geen wettelijk bindend vereiste om het parlement te raadplegen of te informeren, laat staan om toestemming te vragen”, stelt het Institute for Government. Die verandering maakt dat de tactieken die de oppositie afgelopen voorjaar nog inzette om uitstel te bedingen, dit keer niet zullen helpen. Het is daarbij ook nog eens onduidelijk of het de oppositie de komende tijd überhaupt zal lukken om eigen moties in te dienen, omdat de regering de agenda bepaalt.

Ook de hoop van menig Labour-parlementariër, dat Boris Johnson nog tijdig via een motie van wantrouwen kan worden afgezet, lijkt ijdel. Zelfs wanneer daar een meerderheid voor te vinden is, is het niet zeker dat de regering dan meteen aftreedt. Wel zou in dat geval voor het Lagerhuis meer ruimte ontstaan om zelf de agenda te bepalen. Toch blijft de oppositie zoeken naar mogelijkheden. Volgens de Britse krant The Times zet de oppositie haar kaarten op een tweetrapsraket. Die bestaat eruit dat eerst Johnson via een motie van wantrouwen aan gezag verliest, waarna het Lagerhuis hem vervolgens kan dwingen tot uitstel van brexit tot na het moment dat er nieuwe verkiezingen zijn gehouden. 

Lees ook:

Dit is de man die het blijf-kamp meer angst inboezemt dan Johnson

De Britten, Schotten en Ieren die ‘remain’ stemden, houden hun hart vast. De sluwe adviseur van Boris Johnson stuurt aan op een keiharde no-deal-brexit.

De Britse regering is haar meerderheid bijna kwijt. Maar voor brexit lijkt dat weinig verschil te maken

Een gevoelige nederlaag, dat is het zeker. Per vandaag is de parlementaire meerderheid voor de partij van Boris Johnson gereduceerd tot 1. Maar of deze minimale meerderheid de Britse uittreding uit de EU moeilijker maakt, valt nog te bezien.