Opinie op Zondag: ‘Groenste kabinet ooit’ dreigt als lafste kabinet de boeken in te gaan

En, heeft u nog last gehad van vliegschaamte deze zomer? Of bent u de afgelopen weken al voor de vierde keer dit jaar via Schiphol in een ver oord beland? Jarenlang had u daarvoor de zegen van de VVD – als altijd zeer met de financieel minderbedeelden begaan, wil deze partij bij monde van haar grootste lawaaiminister Cora van Nieuwenhuizen immers niemand zijn zonnebank in Antalya ontzeggen – en mogelijk bent u nog vertrokken in de gelukzalige wetenschap dat Schiphol, als altijd, gewoon verder mag groeien.

Van 500 duizend naar 540 duizend vluchten, zo had het kabinet beslist, mits die groei verdiend wordt met aantoonbare vermindering van de overlast voor omwonenden. En u weet: dat lukt bij Schiphol altijd, gewoon door de meetapparatuur wat anders in te stellen, of middels een andere truc. Zo kon u het in juli als beleidsplan van Rutte-III in de krant lezen, tenminste dat eerste, van die door het kabinet gestelde voorwaarden, niet dat tweede, van die straks met de zegen van het kabinet bedachte trucs.

Helaas: als u inderdaad in die blijde verwachting een maand geleden per vliegtuig was vertrokken, en sindsdien geen krant meer hebt ingezien, heb ik een schokkende mededeling voor u: dat feest gaat niet door. En er gaan ook veel andere VVD-feesten straks niet door.

Vervuilend Nederland

Tien dagen nadat ons aller Cora het ei van Columbus meende te hebben gevonden, zette de Raad van State een grote streep door het Haagse stikstofbeleid, en daarmee door alle win-win-beleidsillusies waaraan Vervuilend Nederland zich dankzij het steevaste gedogen van VVD en CDA jarenlang met succes heeft vastgeklampt. Grote infrastructurele projecten, zoals de verbreding van de Utrechtse rondweg ten koste van Amelisweerd: er moet een streep door. En vliegveld Lelystad kan men helemaal vergeten.

Paniek in Den Haag! Terwijl u met Cora’s zegen de afgelopen weken lui op het strand lag bruin te bakken, hebben haar ambtenaren overuren moeten maken, om te voorkomen dat ‘Nederland op slot gaat’, zoals dat dan heet. Dus dat u niet denkt dat ze lui zijn, daarginds. Tot nu toe alleen met weinig resultaat. Althans: sindsdien heerst er radiostilte in Den Haag.

‘We moeten een list verzinnen’, aldus de minister nog. Maar Cora en een list verzinnen: dan kun je net zo goed een labrador als minister nemen, daar heb je dan evenveel list-plezier van, om in de geest van collega-columnist Sylvia Witteman te spreken. Want én de economie op volle toeren én de natuur beschermen: dat gaat gewoon niet eindeloos samen (zoals iedereen met een IQ groter dan dat van een labrador al veel langer wist).

Groenste kabinet

Het is net als met het Urgenda-vonnis, waardoor het kabinet zich ook al liet verrassen. Wil het ‘groenste kabinet ooit’ niet als het lafste kabinet ooit de geschiedenis ingaan, dan zullen er nu harde keuzes gemaakt moeten worden. En dat betekent een streep door een hele reeks Telegraaf-hobby’s van onze nationale vroem-vroem-partij. Kool en geit sparen gaat niet langer. Door steeds voor uitstel te kiezen heeft men inmiddels niet veel meer te kiezen. Alle taboes zullen op de helling moeten, om aan de bepalingen van de rechter te voldoen. En niet in een volgende kabinetsperiode, maar nu.

Het taboe op een lagere maximumsnelheid. Het taboe op rekeningrijden. Het taboe op een niet-expanderend Schiphol. Het taboe op hogere milieubelastingen voor de industrie zodat de vervuiler echt betaalt. Het taboe op een kleinere veestapel – ja, ook het CDA, die andere partij van groot-ontkenners op milieugebied, zal over haar eigen lange schaduw heen moeten stappen. We hoeven niet de hele wereld in haar vleesbehoefte te voorzien.

Prijskaartje

Het wordt hoog tijd dat de vervuiler inderdaad betaalt, en aan goederen het echte prijskaartje komt te hangen. Natuurlijk: die extra kosten worden uiteindelijk ook doorberekend naar de consument. Wat dat betreft is bij klimaatbeleid de keuze tussen bedrijven belasten of burgers belasten deels een schijnkeuze. Alleen zijn het dan slechts de gebruikers onder de burgers – en niet ook de niet-gebruikers onder hen – die voor die vervuilende goederen meer zullen betalen. Die prijsprikkels kunnen meehelpen de consument in de goede richting te sturen als er door hem keuzes moeten worden gemaakt.

Is de kiloknaller verdwenen, dan gaan velen misschien eens overwegen om wat minder vlees te eten – wat ook om gezondheidsredenen zeer raadzaam is. En zijn, mede dankzij het eindelijk eens fatsoenlijk belasten van kerosine, de soms absurd lage vliegtarieven van de baan, dan zal menigeen zich wel tweemaal bedenken, alvorens hij voor een weekendje winkelen in Wenen het vliegtuig neemt. Dan is het niet meer mogelijk om, zoals de Volkskrant op 16 juli uit de doeken deed, voor 47 euro zes vluchten door Europa te nemen.

Reizen voor een habbekrats: het is natuurlijk individueel heel aantrekkelijk, legt een wereld voor je open, en verbreedt potentieel enorm de eigen geestelijke horizon. Vrijheid van reizen vormt een van de meest elementaire vrijheden – niet toevallig is het een van de eerste zaken die in dictaturen aan banden wordt gelegd. Maar massaliteit maakt van elke individuele zegen snel een collectieve ramp, en daarom zal een écht groen kabinet er niet aan ontkomen daar toch paal en perk aan te stellen. Of Cora nu listig is of niet.

_{Thomas von der Dunk is cultuurhistoricus.}