Commentaar: 'Overheid moet geen hindermacht zijn in participatiesamenleving'
De in 2013 afgekondigde 'participatiesamenleving' vergt meer dan een doorsnee bezuinigingsronde.
Ruim drie jaar geleden kondigde het kabinet de participatiesamenleving aan. In het kabinet-Rutte I, met het CDA en de PVV, sprak premier Rutte nog over de 'geluksmachine' die uit ging. Met de PvdA erbij werd dat te kaal bevonden en kwam er een nieuwe kapstok. 'Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving', sprak de koning in de Troonrede.
Het kabinet verkocht het als een principiële omkering: ouderen en zieken moeten niet meer meteen bij de overheid aankloppen, maar hun zorg voortaan zo veel mogelijk zelf organiseren, met behulp van hun sociale netwerk en hun eigen geld. Met dat streven op zichzelf is niets mis, maar toch kwam de participatiesamenleving al snel in een kwaad daglicht te staan. Vooral omdat die gepaard ging met miljardenbezuinigingen op de collectieve regelingen. Was het niet gewoon een politiek verkooppraatje om de sociale werkplaatsen, de verzorgingshuizen, de bijstand, de AWBZ, de AOW en de thuishulp af te breken?
De participatiesamenleving werd vooral een financiële operatie, in plaats van een stimulans voor iedereen die er serieus werk van maakt. Het relaas van verslaggever Robert Giebels, vandaag in de Volkskrant, toont dat eens te meer aan: neem je moeder in huis en je moet door een woud van belemmerende regels. Als je er al zonder grote schade uit komt met de Belastingdienst, mag de intrekkende AOW'er straks eenderde van haar uitkering inleveren. Niet vaak is beleid zo met zichzelf in tegenspraak.
Neem je moeder in huis en je moet door een woud van belemmerende regels
De bezuinigingen op zichzelf waren vaak onontkoombaar. Regelingen als de AOW en de volksverzekering AWBZ dreigden onbetaalbaar te worden. Maar daarbij heeft het kabinet heeft zich onvoldoende gerealiseerd dat een cultuuromslag meer vergt dan een gewone bezuiniging.
Zeker nu de acute noodzaak tot saneren is verdwenen, ligt hier een grote opdracht voor de nieuwe ministersploeg dit dit jaar aantreedt. Een kabinet dat 'zorgen voor elkaar' serieus neemt, dient ervoor te zorgen dat het belastingstelsel, het zorgstelsel en de sociale verzekeringen gewenst gedrag stimuleren of, op zijn minst, niet in de weg staan. De overheid mag hier geen hindermacht zijn.
Het kabinet heeft zich onvoldoende gerealiseerd dat een cultuuromslag meer vergt dan een gewone bezuiniging