12,5 jaar cel en 74 zweepslagen voor het maken van metalmuziek

Het is acht uur ’s ochtends als de Revolutionaire Garde met tien man sterk het huis van Nikan Khosravi in de Iraanse hoofdstad Teheran binnendringt. Ze lichten hem van zijn bed, nemen zijn tijdschriften, boeken, Amerikaanse films, metal-T-shirts en zijn notitieboekje in beslag en brengen hem naar de beruchte Evin-gevangenis.

„Ik werd ondervraagd en geïntimideerd, en daarna hebben ze me drie maanden lang in eenzame opsluiting gehouden”, vertelt Khosravi per mail over zijn aanhouding in november 2015. Vorige week werd Khosravi (nu 25) in hoger beroep bij verstek veroordeeld tot 12,5 jaar celstraf, plus 74 zweepslagen. Bij verstek, want hij woont inmiddels 160 kilometer boven de poolcirkel, in de Noorse stad Harstad. Zijn misdaad: muziek maken. Khosravi zingt en speelt gitaar in tweemans-metalband Confess, zijn teksten – geschreven in dat in beslag genomen notitieboekje – zijn kritisch over religie en de Iraanse regering.

Wat zijn de beschuldigingen precies? Khosravi: „Blasfemie, propaganda tegen het systeem, belediging van de president en opperste leider, verstoring van de orde, poging tot illegaal reizen als politiek veroordeelde, het produceren en uitbrengen van satanistische content, het runnen van een ondergronds muzieklabel en het praten met verboden, buitenlandse radiostations en websites.”

Khosravi noemt zijn teksten een vorm van protest, tegen de dictatuur en georganiseerde religie in het land. „Maar ik schrijf ook wel over mijn persoonlijke gevoelens en waar ik zelf mee worstel.” Hij en bandmaat Arash Ilkhani – die net als Khosravi werd opgepakt, maar een lagere straf kreeg – maken stuiterende ‘groove metal’, denk aan Slipknot, Pantera en Sepultura. In 2012 nam de tweemansband op Khosravi’s slaapkamer debuutalbum Beginning of Dominion op. In oktober 2015 volgde het in een studio in Teheran opgenomen In Pursuit of Dreams, met een ingehuurde drummer. Het zijn de teksten op dat album die de aandacht trokken van de autoriteiten, zoals in het nummer ‘Thorn Within’: ‘I washed my brain before they wash mine’, ‘Axe of death has laid down on your mind, suffering under the name of God’.

Luister hier het album ‘In Pursuit of Dreams’.

Hij zou natuurlijk het antireligieuze en politieke kunnen laten varen, en over andere dingen kunnen zingen. Toch? „Ga jij maar over andere dingen zingen! Ik schrijf liever een song die de aandacht op de vrijheid van expressie vestigt om er zo wat mee te veranderen. Wie weet hoe ver we daarmee komen. We hebben nooit toestemming gehad van het ministerie van Islamitische Cultuur en dat willen we ook niet, ze vermoorden er kunst mee. Kunst heeft nooit toestemming nodig, van niemand.” Z’n familie steunt hem daarin volledig. „They love it! Mijn moeder is lerares en zingt in een koor, en mijn vader, kledingontwerper, is groot fan van Pink Floyd en jaren 60-rockmuziek. Ik kom uit een hoog opgeleid, seculier gezin waar we elkaar steunen. Dat is het grootste geschenk dat ik kon krijgen.”

Zijn familie hoestte ook de borgsom op waarmee hij in 2016 vrijkwam – omgerekend ruim 26.000 euro – om hun berechting buiten de cel af te wachten, maar dat is niet wat Khosravi en Ilkhani van plan waren. In november 2017 werden ze het land uitgesmokkeld, naar Turkije. „Mijn paspoort hadden ze afgenomen, ik ben te voet de grens overgestoken.”

Veilig was hij daar niet, en zijn familie in Iran ook niet. „Toen ik vanuit Turkije met media begon te praten, werd mijn familie gebeld door de Revolutionaire Garde dat ze mij ervan moesten overtuigen om mijn mond te houden. Want dat zou beter zijn voor m’n familie. Nogal bedreigend. Maar mijn vader zei: Nik is geen kind, wij hebben geen controle over wat hij doet. En als dat wel zo was zouden we alsnog niks doen.”

Teh-hell-ran

„Een paar maanden later kreeg ik een brief van ICORN dat ze me wilden helpen.” ICORN, de International Cities of Refuge Network, is een organisatie van 60 steden die asiel bieden aan schrijvers en artiesten die worden vervolgd om wat ze maken of doen. „Na een paar weken kreeg ik een uitnodiging van de Noorse regering om daarnaartoe te komen en mijn muziek te blijven maken. Die heb ik geaccepteerd en op 4 december 2018 ben ik in Noorwegen aangekomen.”

Daar, in toch een van de metallanden bij uitstek, zit hij voorlopig goed, zegt hij. „Ik vind het hier prachtig en de mensen zijn aardig. En gelukkig is Arash hier ook. Alles ziet er zoveel beter voor me uit.”

„Je kunt in Iran ook best metalhead zijn”, vertelt hij. „Het is best makkelijk om er op internet aan te komen, zo hebben wij het ook jarenlang gedaan. Soms nam een vriend uit het buitenland fysieke exemplaren van albums mee. De bands die in Iran werken, bieden hun muziek meestal gratis online aan. Openlijk optreden zit er doorgaans niet in, dat gebeurt ondergronds en daar zitten risico’s aan. Je kan ook best shirts van bands dragen, alleen als er tekens op staan die als satanisch kunnen worden gezien krijg je moeilijke vragen van de zedenpolitie.”

Lees ook Het Iraanse volk is klaar om de ayatollahs te verdrijven

Op die manier belandde hij toen hij negentien was al eens in de cel in ‘Teh-hell-ran’, zoals hij zijn geboortestad steevast noemt. Hij had een verkeerd shirt aan op het verkeerde moment, en werd vrijgelaten toen z’n ouders andere kleding kwamen brengen. „Maar dat gebeurt echt niet elke dag hoor.”

Onderdrukking en marteling

De straf die het regime hem nu heeft opgelegd is wel erg hoog, vindt hij. „Ik had in eerste instantie zes jaar gekregen, en verwachtte dat mijn beroep zou worden afgewezen en de straf op zes jaar bleef staan. Maar ze verzonnen er drie aanklachten bij van dingen die ik gedaan zou hebben sinds mijn borgtocht.” Hij lacht om de 74 zweepslagen die hij erbij heeft gekregen. „Zo ontzettend islamitisch, haha!”

De mensenrechtensituatie in Iran is de laatste jaren verslechterd, schrijft Amnesty International op haar website. De autoriteiten onderdrukken de vrijheid van expressie en religie, en hebben op die gronden duizenden Iraniërs opgesloten. Velen worden gemarteld, sommigen wacht publiekelijke executie. Alleen door de regering goedgekeurde muziek is er toegestaan.

Het nummer ‘I’m Your God Now’ van Confess.

Dat metal er überhaupt bestaat is dus een klein wonder, maar volgens naslagwebsite Encyclopaedia Metallum zijn er toch nog rond de zestig actieve metalbands in het land bekend. Akvan, een eenmansband van de in Amerika geboren maar naar Teheran verhuisde muzikant ‘Vizaresa’, is in het genre het best bekend. Daarnaast zijn er flink wat Iraanse bands net als Confess actief vanuit het buitenland, zoals Garhelenth en Master of Persia in Armenië, Beaten Victoriouses, Zurvan en Cold Cry in Duitsland, Trivax in Engeland en Aliaj in Maleisië.

Lees ook ‘Nederland is gewoon een kloteland qua muziek’

Confess werkt in Noorwegen aan een volgend album, dat de veelzeggende titel Revenge At All Costs krijgt, vertelt Khosravi. „We zoeken nog een label dat bij ons past, maar los daarvan verwacht ik dat we het de komende maanden rondkrijgen. Het album komt dan ergens tussen eind dit jaar en volgend jaar zomer uit.”

En daarna? „We hopen natuurlijk net als alle muzikanten dat we doorbreken en in grote arena’s mogen spelen, awards winnen en bovenaan de hitlijsten komen. Daarnaast hoop ik dat onze muziek mensen helpt hun eigen donkere periodes door te komen.”