‘Leer je kinderen wat hun rechten zijn als ze staande worden gehouden’

‘In de Verenigde Staten is  het begrip ‘The Talk’, een bekend fenomeen: het gesprek dat zwarte ouders met hun kinderen voeren over hoe je kunt voorkomen slachtoffer te worden van politiegeweld wanneer je staande wordt gehouden. Ouders leggen in dat gesprek bijvoorbeeld uit dat je handen bij een staandehouding altijd zichtbaar moeten zijn.

‘Ik heb vier kinderen. De jongste is 19, de oudste 36. Met hen heb ik het geregeld over zaken als racisme en discriminatie, en dus ook over hoe je omgaat met de politie.

‘De eerste keer dat ik met hen sprak over etnisch profileren, ging het over de arbeidsmarkt. Ik wilde hen vooral weerbaar maken voor wat ze zouden gaan tegenkomen bij het solliciteren. Daarom vertelde ik hen dat afgewezen worden op basis van je huidskleur geen reden is om verslagen te zijn. Racisme is inherent aan de samenleving. Het is nu eenmaal zo dat je daarmee te maken gaat krijgen. Wil je slagen in de samenleving, dan moet je altijd doorgaan.

‘Ook in Nederland is etnisch profileren door de politie een probleem. Eén waar veel mensen nog niet van doordrongen zijn. Nederlanders van kleur worden wel drie tot zeven keer vaker gecontroleerd door de politie dan witte Nederlanders. Dat is een feit. Soms probeert men etnisch profileren goed te praten door te zeggen dat mensen met een andere etnische achtergrond oververtegenwoordigd zijn in de criminaliteit. Maar wanneer – hypothetisch – één op tien jongeren met een Surinaamse achtergrond verdacht wordt van criminele praktijken, legitimeert dat het niet om die andere negen staande te houden, alleen op basis van hun huidskleur. Bovendien is er geen enkel causaal verband tussen kleur en criminaliteit.

Respect afdwingen

‘Mijn allereerste advies aan mijn kinderen over etnisch profileren door de politie is geweest: kennis is macht. Zorg dat je weet wat je rechten zijn. Ik heb ze gevraagd de app van de organisatie Controle Alt Delete te downloaden. Op die app kun je al je rechten en plichten als burger vinden, maar ook een klacht indienen bij de politie wanneer je denkt dat er sprake is van etnisch profileren door een agent. Daarnaast heb ik hun op het hart gedrukt zich altijd correct te gedragen. Je hoeft niet emotioneel te raken omdat je gediscrimineerd wordt. Ga op een rustige manier het gesprek aan, ook al denk je dat je staande wordt gehouden vanwege je kleur. Je kunt respect afdwingen door respect te tonen. En boven alles: wees duidelijk. Vraag áltijd naar de reden waarom een agent dit doet.

‘Uiteindelijk heeft etnisch profileren te maken met vooroordelen. Dat een agent een persoon van kleur in een dure auto ziet rijden en denkt: ‘Hoe kan het dat een zwarte man in zo’n dure auto rijdt?’ Beeldvorming heeft ervoor gezorgd dat zwarte mensen op een bepaalde manier worden gezien. Men denkt dat zwarte mensen geen materialistische producten van waarde kunnen hebben. Zwarte mensen kunnen namelijk – zo luidt het vooroordeel althans – geen goede baan hebben. En als je geen hoge functie hebt met het bijbehorende salaris, dan moet je dus wel een crimineel zijn om een dure auto te kunnen rijden.

‘Ik rijd niet eens in een dure auto, maar ook ik heb in tal van situaties gezeten waarbij ik de agent in kwestie moest vragen waarom hij me aanhield. Deed ik iets fout? Reed ik verkeerd? En dat de agent zijn schouders ophaalde en zei: dit doe ik gewoon. Inmiddels hoeft dat gelukkig niet meer te gebeuren, er zijn nu ook binnen het politiekorps duidelijke afspraken over hoe een agent met staandehoudingen om dient te gaan. Wanneer de agent gevraagd wordt waarom hij je staande houdt, moet hij daar netjes antwoord op geven. Er is dus vooruitgang. Agenten zijn in feite dienstverleners, dus dat is fijn.

‘Wat mij betreft zou er een grote campagne opgezet moeten worden om mensen bewuster te maken van dit probleem. Maar ook van de gevolgen van etnisch profileren: in sommige gemeenschappen heerst er groot wantrouwen in de politie. Zolang men zich hier niet van bewust is, blijft het bestaan.’