Verdachten belastingfraude zonder medeweten onderwerp van documentaire
Een documentairemaker heeft maandenlang van dichtbij meegekeken bij een lopend, vertrouwelijk strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie, terwijl de verdachten daarvan niet op de hoogte waren. Toen NRC bekendmaakte hierover te gaan publiceren, leidde dat gisteren tot een escalatie tussen de advocaten van de verdachten en het OM.
Onderwerp van onderzoek is de landelijke sushiketen Sumo, die wordt verdacht van grootschalige belastingfraude. Uit onderzoek van NRC blijkt dat regisseur René Roelofs en productiehuis Selfmade Films in 2014 met toestemming onder meer getuigenverhoren hebben gefilmd en de zoektocht naar een Chinese tolk.
Voor de invallen bij vijf vestigingen van de keten, in december van dat jaar, liepen er zelfs cameraploegen achter de rechercheurs aan mee naar binnen. Ook kreeg de regisseur beeldmateriaal van de FIOD tot zijn beschikking.
Steeds meer eisen
Tot op het hoogste niveau is bij het ministerie van Financiën, het OM en de FIOD toestemming voor en medewerking aan de film verleend, schrijft NRC. Maar er ontstonden problemen toen het OM in het voorjaar van 2015 de eerste versie van de documentaire zag.
Volgens de krant stelde het OM na verschillende viewings steeds meer eisen aan de producent: scènes moesten worden aangepast of geschrapt en het OM zou zijn teruggekomen van de afspraak dat de film mocht worden uitgezonden direct na de uitspraak in eerste aanleg (komende donderdag). Omroep KRO-NCRV heeft uitzending ervan inmiddels verplaatst naar eind dit jaar.
Het OM ontkent in een verklaring dat er sprake is geweest van nieuwe eisen ten opzichte van het oorspronkelijke contract en spreekt van "voorwaarden die al voor het starten van de opnames bekend waren". Het OM zegt de documentaire te toetsen aan die voorwaarden.
De omstandigheden zijn sinds 2014 ook veranderd. Het OM staat onder druk door een aantal schandalen en mensen die toestemming gaven voor de film werken er niet meer. De oprichter van de sushiketen heeft een boete van 15 miljoen euro betaald aan de Belastingdienst. Door een uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is het volgens de krant "juridisch kwetsbaar" geworden om een verdachte én een boete te laten betalen én strafrechtelijk te vervolgen.
Niet op de hoogte
Opmerkelijk is verder vooral dat al die jaren de verdachten in de zaak niet op de hoogte waren van de filmopnamen en de documentaire. Afgesproken was dat het OM hen dat zou vertellen, en dat is gistermorgen gebeurd toen duidelijk werd dat NRC over de zaak zou gaan berichten.
Volgens het OM was aanvankelijk de bedoeling dat de verdachten, die in de film onherkenbaar zijn gemaakt, na de uitspraak geïnformeerd worden, "ruim voor de uitzenddatum". Het argument daarvoor is dat het onderzoek en de rechtszaak niet belemmerd mochten worden.
In de krant zegt KRO-NCRV dat er tot nu toe nog geen enkele scène is geschrapt. Wel zijn er aanpassingen gedaan en vindt over één scène nog overleg plaats. Het OM zegt in een reactie dat "de documentaire niet wordt uitgezonden zolang OM en FIOD niet akkoord zijn met de inhoud".