Direct naar artikelinhoud
Uitzetting

Kansloze asielzoeker moet snel weg, maar hoe?

Asielzoeker gaat de poort van het azc in Weert binnen

Asielzoekers die geen enkele kans hebben om in Nederland te blijven en hier voor overlast zorgen, moeten snel het land uit, daarvan is staatssecretaris Klaas Dijkhoff overtuigd. Maar ze het recht ontnemen die beslissing voor de rechter aan te vechten, dat gaat hem te ver. Europese regels staan dat in de weg.

De suggestie om de procedure te versnellen, komt van burgemeester Jos Wienen van Haarlem, namens de Nederlandse gemeenten woordvoerder over asielvraagstukken. Veel asielzoekers hebben al eens een aanvraag in een ander land gedaan en moeten daarom volgens Europese afspraken naar dat land worden teruggestuurd.

Dat vertrek kunnen ze een week of vier uitstellen door naar de rechter te stappen, wat voor hen bijna altijd een kansloze onderneming is. Schrap die stap, opperde Wienen in 'Nieuwsuur', zeker als het om landen gaat met een zorgvuldige asielprocedure.

Dat kan niet, zegt Dijkhoff desgevraagd. Hij wil wel met asieladvocaten in gesprek over de vraag of die hun cliënten die zinloze gang naar de rechter niet moeten ontraden. Zonder medewerking van de advocatuur blijft het uitzetten van kansloze asielzoekers nog altijd een week of tien duren, langer dan Dijkhoff én de gemeenten wenselijk vinden.

Het probleem waarmee Dijkhoff zit, ontstond het afgelopen najaar. Toen meldde zich opeens een groeiend aantal asielzoekers uit Marokko en Algerije. Die landen gelden als veilig en daarom zijn hun aanvragen meestal bij voorbaat kansloos. Zij dreigden wel het hele asielsysteem te verstoppen.

De problemen met deze kanslozen werden extra urgent omdat een klein aantal van hen voor overlast zorgt. Veelzeggend is de situatie in Ter Apel. Het aanmeldcentrum dat daar al jaren gevestigd is, zorgde zelden voor problemen, tót die groep kanslozen zich meldde, met winkeldiefstallen en zakkenrollerij als gevolg.

Het aanmeldcentrum zorgde in Ter Apel zelden voor problemen, tot de groep kanslozen zich meldde.

Vooral het naderen van Oud en Nieuw baarde burgemeesters zorgen, met de vorige jaarwisseling in Keulen nog in het geheugen. Enkele tientallen asielzoekers zaten toen al vast; via snelrecht waren celstraffen tot 28 weken opgelegd. Her en der zijn overlastgevers ook gebiedsverboden opgelegd. Burgemeester Jos Heijmans van Weert ging nog verder: hij legde een aantal van hen huisarrest op, iets waartoe hij strikt genomen niet de bevoegdheid had. Dat heeft gewerkt: onrust met asielzoekers bleef uit.

Daarmee is het probleem niet opgelost, weet ook Dijkhoff. Maar deze groep snel het land uit krijgen, blijkt lastig. Van de Marokkanen en Algerijen die voor overlast zorgen, komt twee derde uit Duitsland, waar ze eerder een asielverzoek hebben ingediend. Volgens Europese afspraken moet Duitsland hen terugnemen. Maar niet zelden verdwijnen asielzoekers van de radar als hun uitzetting nadert. Vaak trekken ze al een paar jaar door Europa, hopend dat ze ooit ergens geluk hebben. Treffen ze het niet, dan duiken ze de illegaliteit in of proberen het elders in Europa nog eens.

Hen terugsturen naar hun eigen land is vaak nog ingewikkelder. Veel asielzoekers zijn hun paspoort kwijt, al dan niet met opzet. En in hun landen van herkomst zijn ze nauwelijks welkom.

De ambassadeur van Algerije liet al doorschemeren dat zijn land best wil meewerken, maar alleen als daar bijvoorbeeld economische samenwerking tegenover staat. Ook Marokko werkt niet soepel mee. Binnenkort gaat Dijkhoff op bezoek in Rabat, in een poging een betere samenwerking tot stand te brengen.

Belgische rechter ligt dwars

Zijn asielzoekers kansloos als ze voor de rechter aanvechten dat ze worden teruggestuurd naar het land waar ze eerder een asielaanvraag indienden? In België niet. Daar blokkeerde de rechter de uitzetting van een Afghaans gezin. Dat gezin had in Duitsland al een aanvraag gedaan en volgens Europese regels moest het daarom naar dat land terug. Maar de rechter oordeelde dat Duitsland met zijn overvolle asielzoekerscentra geen menswaardige opvang kon garanderen. Duitsland was er misschien niet rouwig om, maar de Belgische staatssecretaris Theo Francken sprak van 'het failliet van het Europese asielsysteem'.