En hogere verplichtingen betekenen lagere dekkingsgraden op dit moment.
"De rente is ook in dit kwartaal weer flink gedaald, en dat is slecht nieuws voor pensioenfondsen", zei Corien Wortmann-Kool, bestuursvoorzitter bij ABP, deze week bij de presentatie van de cijfers. Het fonds moet daardoor meer geld in kas houden om aan de verplichtingen te voldoen.
"We hebben mooie rendementen geboekt, maar de rente heeft een veel grotere invloed op onze dekkingsgraad", aldus Wortmann-Kool. Ook de andere fondsen hebben hier veel last van.
Het liefst zou je een glazen bol hebben met het rendement van de toekomst.
"De huidige onevenredige verplichtingen zorgen ervoor dat oplossingen ver weg zijn", zegt Peter Borgdorff, directeur bij Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW). Hij vreest dat er een onmogelijke puzzel ontstaat. "Dit heeft naar verwachting gevolgen voor het vertrouwen in het pensioenakkoord en daarmee het vertrouwen in de toekomst van ons pensioen."
Risicovrij rendement voor pensioenfondsen
Die rekenrente staat los van het pensioenakkoord, legt Marike Knoef, hoogleraar economie aan de Universiteit Leiden, uit. De rekenrente is simpelweg het rendement dat pensioenfondsen risicovrij kunnen verdienen en komt tot stand op financiële markten. De laatste jaren is die flink gedaald.
Die rekenrente is nodig omdat de toekomstige rendementen van pensioenfondsen onzeker zijn. "Het liefst zou je een glazen bol hebben met het rendement van de toekomst", aldus Knoef. "Helaas weten we niet wat het rendement van de toekomst zal zijn. Daarom hebben we een rekenrente vastgesteld, die fondsen risicoloos kunnen krijgen."
De pensioenfondsen zijn ook niet opeens armer geworden, vertelt Knoef. Ze hebben nog evenveel geld in kas. Maar om met een lagere rekenrente dezelfde pensioenen te kunnen uitbetalen, moet er nu meer in kas worden gehouden. Dat komt naar voren in de lage dekkingsgraden.
Veel effect op je verplichtingen
"Als er dus een hele lage rente is en je dus weinig rendement op je premies maakt, dan heeft dat heel veel effect op je verplichtingen", vertelt Herman Kappele, hoogleraar fiscaal pensioenrecht aan de Vrije Universiteit. "Hoe lager de rente, hoe hoger de waarden van de verplichtingen zijn. Het heeft echt enorm veel effect."
Het pensioenakkoord kan hier weinig aan doen, maar volgens Knoef zorgt het akkoord er wel voor dat de kans op korting afneemt en dat de kortingen ook minder groot zullen zijn. Zo is in het akkoord afgesproken dat pas onder een dekkingsgraad van 100 procent gekort hoeft te worden.
Dit ziet Herman Kapelle ook. Het pensioenakkoord heeft het stelsel een beetje beter gemaakt. Het pensioenakkoord bevat ook allerlei elementen waardoor het stelsel minder afhankelijk is van de rekenrente, zegt hij. "Maar goed, dan komt die rentedaling eroverheen."
Afdekken van risico
Hij merkt op dat sommige fondsen er ook voor gekozen hebben om het risico op de huidige lage rentes af te dekken. "Dat kost wel geld, maar die hebben nu geen last van die dalende rente. De besturen die besloten hebben dat niet te doen omdat ze het te duur vonden, hebben nu wel last van de dalende rente."
Onduidelijk is hoeveel deelnemers gekort gaan worden, maar Kapelle benadrukt dat de uitkeringen van het pensioenfonds maar een deel van het inkomen van een gepensioneerde zijn. De AOW blijft bijvoorbeeld hetzelfde. "En gemiddeld heeft iemand die met pensioen is, ongeveer net zo veel AOW als dat hij pensioen heeft bij het pensioenfonds."
"Het is natuurlijk heel vervelend als je als deelnemer gekort wordt hoor, begrijp me niet verkeerd. En ik kan mij heel goed voorstellen dat die deelnemers zeggen: 'ja maar mij is jarenlang door het pensioen voorgehouden dat ik zo veel pensioen kreeg op mijn pensioneringsdatum'."