Terug naar de krant

De tweets van Trump: hoe de krant het zichzelf te ingewikkeld kan maken

Leeslijst

Het zal ouderwets zijn, nu we in het eeuwige Nu van internet leven, maar soms wil je toch nog steeds eerst het nieuws in een krant, en dan de duiding. Niet eerst crème brûlée en dan pas steak.

Dat menu werd deze week in mijn ogen achterstevoren opgediend uit de VS, waar orkaan Barry het een beetje liet afweten, maar tornado-Trump weer eens snoeihard aan land kwam.

Correspondent Bas Blokker schreef voor de krant van donderdag (woensdag online) een puike analyse over de politieke rel die Washington op zijn grondvesten doet schudden: de hatelijke, racistische aanvallen van Trump op vier Democratische afgevaardigden. In dat stuk legt Blokker uit wat Trumps opzet is: electorale winst halen door de Democraten te vereenzelvigen met „on-Amerikaans” socialisme. Hoe dat voor hem uitpakt, of dat het in zijn gezicht ontploft, staat natuurlijk te bezien.

Maar twee dagen eerder had de online- en nrc.next-lezer dat al kunnen opmaken uit een persoonlijk getint stuk van Blokker, in de rubriek ‘De correspondent’, dat niet werd geplaatst in de middagkrant (daarover straks meer). In dat stuk legde Blokker uit waarom de tweets van Trump („Ga terug naar je eigen land”) niet op maandag al de krant hadden gehaald: aarzeling bij hemzelf en bij de redactie over deze zoveelste trumpiaanse oprisping.

Dat is opvallend: de krant vond het kennelijk nodig om bij de lezers (en zichzelf) rekenschap af te leggen van het feit dat over die tweets alleen kort was bericht in het ‘Trumpblog’ op nrc.nl en niet in de krant. Maar waarom dat dan niet gewoon alsnog gedaan, in plaats van in een rubriek? Een stuk op dinsdag was een dag later geweest ja – al kreeg ik van lezers geen klachten – maar had de ‘schade’ prima kunnen inhalen.

Crux: in de nieuwsvergadering van maandagochtend was discussie ontstaan over de omissie en werd geworsteld met de invalshoek: de tweets zelf of de reacties erop? De president van de VS stuurt onverholen racistische tweets, en gaan we dat niet benoemen? (Ballast voor elke correspondent in de VS: Nederland telt zeventien miljoen Amerika-kenners die allemaal weten hoe het wél moet).

Uitkomst: het blog werd aangepast en de correspondent zou een „persoonlijk” stuk schrijven, zoals dat vaker gebeurt in de rubriek ‘De correspondent’, over de afwegingen die een rol speelden bij de ‘omgang’ met dit nieuws.

En dus kwam er zo’n stuk, voor driekwart een prima nieuwsanalyse, maar gebracht in een rubriek en opgeschreven als een eigen reflectie. De kop: Hoe om te gaan met Trumps racisme. Daarmee verschoof het accent dus nog voordat het nieuws gebracht was al naar het meta-niveau.

Inmiddels was de vraag in die kop door journalisten in de VS al lang en breed beantwoord – en hoe. Verslaggevers en columnisten buitelden over elkaar heen om het racisme van de president aan te klagen; in The Washington Post betichtte oud-ombudsvrouw Margaret Sullivan journalisten die voor de term terugdeinsden van plichtsverzuim. Medestanders van Trump bij Fox veroordeelden zijn tweets als „xenofoob”, maar deinsden terug voor het etiket „racistisch”.

Wat je daar ook van vindt, zulke verbale exegese lijkt me in de eerste plaats onderdeel van berichtgeving over een daverende politieke rel. In de voortreffelijke ‘gewone’ analyse die Blokker vervolgens schreef voor donderdag werd de lezer goed en compleet bijgepraat. Dáár had dan zijn reflectie van twee dagen eerder trouwens best bij kunnen staan, als persoonlijke aanvulling.

Maar het worstelen was toen nog even doorgegaan, want zijn eerste stuk stond dus dinsdag wel in nrc.next en online, maar haalde niet de middagkrant. Waarom niet? Bij nader inzien vond de hoofdredactie het niet geslaagd, vooral door die passage over interne aarzelingen. Dat leek te veel op een stuk van de ombudsman, was het oordeel. Met het oog op het tijdverschil (nacht in Washington) werd ervan afgezien een herschreven versie te vragen.

Nu had ik, zelf ombudsman zijnde, geen last van die passage, zij het dat ik het wel merkwaardig vond dat de krant eerst voor dit accent koos – zie boven. Maar het punt is: als je dan die ‘insteek’ kiest, zoals het heet – een eigen reflectie op de omgang met nieuws – krijg je zo’n stuk en is het vreemd, en pijnlijk voor de correspondent, om het wegens nieuwe meta-twijfel niet te plaatsen in één van de kranten.

Is de lezer nu gedupeerd door deze rare hink-stap-sprong?

Dat lijkt me niet, al zal de volgorde op het menu voor de next-lezer verwarrend zijn geweest, en kreeg de lezer van de middagkrant dus maar één gerecht, en dat is ook weer jammer, want het eerste voegde achteraf wel degelijk iets toe – vooraf dan.

Leerzaam vind ik de gang van zaken vooral omdat die laat zien hoe een krant het zichzelf te ingewikkeld kan maken. Verslaggeving werd hier onnodig gecompliceerd door het zoeken naar een ‘insteek’ en bespiegelingen op de eigen ‘omgang’ met het nieuws. De vaststelling van de correspondent over aarzelingen ter redactie werden ironisch genoeg bevestigd door die over zijn stuk, én door de presentatie ervan: in nrc.next staat het als een rubriek, maar wie het op nrc.nl zoekt, krijgt het als ‘opinie’.

Verklaarbaar is het wel, want ook in Nederland leidt het onderwerp racisme tot heftige emoties en polemiek. Maar als de „Bigot-in-Chief” in het Witte Huis (aldus een krant in de VS) de lont in het kruitvat steekt, lijkt het nieuws voor een Nederlandse krant me toch echt de explosie – niet de echo ervan aan het Rokin.

Zó ingewikkeld hoeft journalistiek nu toch ook weer niet te zijn?

Reacties: ombudsman@nrc.nl

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 20 juli 2019.

Reageren

Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement. Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in