Er ligt een pensioenakkoord, de dividendbelasting is niet afgeschaft en de bezuiniging op de arbeidsgehandicapten zijn van tafel. Dit moet een kabinet zijn naar uw hart.
[Lacht] "Nou, nee. Dat echt niet. Maar wel heel blij met de resultaten die jullie noemen. Die zijn ook allemaal bevochten."
"De bezuinigingen op de arbeidsgehandicapten leverden enorm veel maatschappelijk verzet op, net als de afschaffing van de dividendbelasting. Maar daar zag je ook dat het een sms'je van Paul Polman (toenmalig CEO van Unilever, red.) was waardoor het niet doorging, terwijl de premier tot in het irrationele de maatregel verdedigde."
"Het pensioenakkoord vind ik een ander verhaal. Daar heeft de PvdA zelf bewust bij geholpen. Nadat 't het kabinet in november niet lukte om een deal te sluiten met werkgevers en werknemers, ben ik naar premier Rutte en minister Koolmees toegegaan en heb ik gezegd dat er geld bij moest."
Wat was dit voor politiek jaar voor u en de PvdA?
"Het belangrijkste waren toch de Statenverkiezingen waarbij de coalitiepartijen hun meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakten. Zij moeten nu samenwerken met de oppositie en dat is bepalend voor de koers van dit kabinet."
Forum voor Democratie lijkt zich met hun eisen buitenspel te hebben gezet. Dan heb je nog GroenLinks, maar die partij staat er niet goed op bij de coalitie, dus dan blijft de PvdA als enige over?
"Je kunt ook gaan shoppen met SGP en 50PLUS, maar ik denk dat de PvdA in ieder geval een relevante partij is om naar te kijken. We kunnen nu juist goed met GroenLinks samenwerken door te voorkomen dat we tegen elkaar worden uitgespeeld. De coalitie weet waar het aan toe is."
Na Prinsjesdag in september beginnen de begrotingsbehandelingen. Aangezien de coalitie geen meerderheid meer heeft in de senaat, kan uw partij een sleutelrol vervullen. Wat zijn uw eisen?
"Allereerst moet er meer geld naar onderwijs om het lerarentekort op te lossen. Ik heb niet het gevoel dat deze coalitie snapt hoe hoog de nood is."
"Ik was verbijsterd om te zien dat het kabinet in het voorjaar extra geld voor zorg en defensie vrijmaakte, maar niets voor de leraren."
Hoeveel moet erbij?
"Ik ga de onderhandelingen niet via dit interview voeren door een concreet bedrag te noemen. Maar er zullen honderden miljoenen bij moeten. Dat moet onder meer gaan naar de salarissen."
Betekent dat dat als de coalitie niet tegemoetkomt aan uw eisen, u de onderwijsbegroting niet zal steunen?
"Het kabinet kan er niet zomaar van uitgaan dat wij de begroting zullen steunen."
"Ook op het gebied van de woningmarkt moeten er stappen worden genomen. Ik ben de afgelopen tijd heel veel op pad geweest en daar kwam steeds weer een onderwerp naar boven: betaalbaar wonen. Dat zit mensen heel erg hoog, maar op de politieke agenda in Den Haag is het niet het meest sexy onderwerp."
"Dit is een van de belangrijkste onderwerpen van deze tijd. Er zijn mensen die een fulltimebaan hebben, maar geen woning kunnen vinden. Dit zijn dertigers die noodgedwongen moeten terugkeren naar de zolderkamer van hun ouders."
"Er moet veel meer worden bijgebouwd. Beleggers die hele woonblokken opkopen om vervolgens de huren te verhogen of er Airbnb’s van maken, moeten we agressief bestrijden. Wij willen deze sprinkhanen een hogere overdrachtsbelasting laten betalen van niet 2, maar 10 procent. Voor starters moet die naar 0 procent."
"Daarnaast moet de woningmarkt verder worden gereguleerd zodat je met een hoger inkomen toch in aanmerking komt voor een huurwoning. Wij hebben een jaarinkomen van 45.000 euro vastgesteld, maar ik heb ook geen bezwaar tegen 55.000 euro."
Is de PvdA niet mede verantwoordelijk voor deze situatie op de woningmarkt?
"Je erft als kabinet altijd de bestaande problemen en ik zal nooit ontkennen dat wij daar soms aan hebben bijgedragen. Als ze nu alles deden wat in hun vermogen was, zou ik ze niet verwijten dat het niet genoeg was."
"Een perfect kabinet bestaat niet. Maar als je een kabinet hebt dat voor het eerst sinds de jaren zeventig zo'n dikke portemonnee heeft en er zo weinig mee doet om de grootste maatschappelijke problemen aan te pakken, dan moet ik doen wat ik kan om deze achteloosheid tegen te gaan."
Na de historische verkiezingsnederlaag van 2017 en een desastreus verlopen lijsttrekkersstrijd kon de PvdA in de oppositie de wonden likken. De partij is inmiddels bezig met een herstel en kwam bij de Europese verkiezingen als grootste partij uit de stembus. Trends in de peilingen laten zien dat de PvdA weer groeit.
Wat zijn voor u de belangrijkste lessen geweest na de verkiezingsnederlaag in 2017?
"Het leven is te kort om in een hoekje te zitten treuren. Je moet proberen een nederlaag te accepteren en te begrijpen, dan kun je daarna weer opstaan en je best doen. Dat is hartstikke leuk."
In uw boek Opstaan in het Lloyd Hotel beschrijft u hoe dat proces is verlopen. U schrijft over het opbouwen van een nieuw profiel van de partij. U haalt genadeloos uit naar de vrije markt en pleit voor een recht op een sociaal leven.
"Op veel gebieden zie je dat de markt als oplossing aan zijn einde komt. We zijn superlang meegegaan met het idee dat economische prikkels de maatschappelijke problemen kunnen oplossen. De sociaaldemocratie ontstond om de mens te beschermen tegen de vrije markt."
"Gaandeweg is dat veranderd en heeft het geloof dat de markt in alle behoeften van de burger kan voorzien de overhand gekregen: de Derde Weg. Dat werkt op veel punten niet meer, maar we hebben nog geen goed alternatief."
"Tijdens mijn boektour heb ik veel mensen gevraagd waar zij van wakker liggen. Dan gaat het niet over het structurele saldotekort of de staatsschuld, maar wel over zorgen of er nog genoeg tijd is voor de kinderen, of er tijd is voor een sociaal leven. Deze oerbehoeftes spelen in de politiek geen rol in de beleidskeuzes."
Wat vindt u ervan dat Rutte zich nu opwerpt als de grote bestrijder van het grote bedrijfsleven en de multinationals oproept de lonen te verhogen?
"Als de VVD op dit punt de koers wijzigt, dan is er echt wat aan de hand. Dat die koerswijziging komt, valt niet zomaar uit de lucht. Bij de VVD onderzoeken ze altijd alles voordat ze iets zeggen. Ook zij zien dat de tijd verandert. Dat vind ik heel gunstig."
Gelooft u de oprechtheid van die koerswijziging?
"Het is niet aan mij om de oprechtheid van andere politieke partijen te beoordelen."
Natuurlijk wel. Dat doen politici constant. Dat is politiek. Jullie doen niet anders dan elkaars oprechtheid beoordelen.
"Is dat zo?"
Als de premier tot oktober vorig jaar de dividendmaatregel vurig verdedigt en een paar maanden later op een VVD-congres dreigt de verlaging van de winstbelasting in te trekken als de lonen niet omhooggaan, dan vindt u daar toch iets van?
[Lachend]: "Dat is opmerkelijk."
"Tot nog toe geloof ik niet dat het echt zo is. Je hoort een speech, maar de daden zijn anders. We hebben Rutte te vuur en te zwaard de dividendmaatregel zien verdedigen. Tot op het irrationele af."
"Kijk naar de feiten: de winstbelasting gaat met 4 miljard euro omlaag terwijl die bedrijven het heel goed hebben. Dat geld gebruiken ze om eigen aandelen in te kopen. Daar profiteren alleen aandeelhouders van. Dat vind ik heel cynisch."
Kijkt u al vooruit naar de volgende Tweede Kamerverkiezingen in 2021?
"Ja, nou ja… Je bent altijd ook bezig met wat er bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen gaat gebeuren. In het begin van dit politieke jaar leek het erop dat deze coalitie 2019 niet zou halen, nu ziet het er anders uit en lijkt het erop dat ze de rit uitzitten."
Bent u de volgende verkiezingen opnieuw de lijsttrekker van de PvdA?
"Ja."
Nodigt u andere PvdA'ers uit om u uit te dagen?
"Nee."
Zou het een goed idee zijn als de partij een lijsttrekkersverkiezing organiseert?
"Dat betwijfel ik, ik weet het niet."
Wat u betreft dus niet opnieuw een lijsttrekkersverkiezing?
"Dat gaat niet op mijn uitnodiging. Mensen die dat willen, kunnen zich melden, wij zijn een democratische partij."
U bent eigenlijk geen fan van lijsttrekkersverkiezingen.
"Uhm, ben ik er fan van? Ik vind het een raar iets om fan van te zijn. Ik vind het fijn om bij een democratische partij te zitten."
"Ik kan mijzelf redelijk goed relativeren. Zolang ik het gevoel heb dat ik voor de partij van waarde ben en ik het leuk vind, ben ik bereid partijleider te zijn. Als er iemand is die zegt: ik kan het beter dan Lodewijk, dan is de PvdA een democratische partij waar dat kan."
NUjij: Uitgelichte reacties