Rechters leggen weer ‘volop’ levenslang op, hoe kan dat?
Voor de vierde keer in één maand is een crimineel veroordeeld tot levenslange celstraf: Naoufal ‘Noffel’ F. voor de ‘gewetenloze’ liquidatie van Ali Motamed. De maximale straf die Nederland kent, wordt weer ‘volop’ opgelegd nu levenslang niet echt levenslang meer hoeft te zijn.
Noffel F. komt met zijn veroordeling in hetzelfde rijtje als Willem Holleeder, die twee weken terug levenslang kreeg voor zes liquidaties, en Amsterdammers Omar L. en Hicham M., die eind juni veroordeeld werden voor meerdere moordaanslagen, waaronder die op een camping in Kerkdriel. Het lijkt alsof er elke week wel iemand voor de rest van zijn leven achter tralies verdwijnt.
Dat is wel eens anders geweest. Hoewel vier in een maand wel uitzonderlijk is, leggen rechters in Nederland de laatste jaren ‘makkelijker‘ levenslang op. Dat houdt volgens strafrechtdeskundige Wiene van Hattum (expert in levenslange celstraffen) duidelijk verband met het feit dat Nederland sinds 2017 - onder druk van het Europese Hof tot bescherming van de Rechten van de Mens - het beleid heeft aangepast: levenslanggestraften hebben na 25 jaar uitzicht op vrijheid. Levenslang is niet per definitie écht levenslang.
Op papier is dat trouwens nooit zo geweest. Eigenlijk is er sinds 1870, toen de doodstraf werd afgeschaft en levenslange celstraf ervoor in de plaats kwam, nooit veel veranderd. Omdat levenslang als inhumaan werd gezien, werd de situatie van levenslang gestraften na een aantal jaren opnieuw beoordeeld. De periode waarna dat gebeurde wisselde door de jaren heen nogal eens: 15 jaar, 12,5 jaar en sinds 1957 na 10 jaar al. Dat leidde, in tegenstelling tot wat je zou verwachten, niet tot ophef. ,,Men wist het niet,” zegt Van Hattum. ,,De maatschappelijke dynamiek was toen natuurlijk totaal anders.”
Simpel gezegd: als gedetineerden geen gevaar meer vormden, hoefden ze niet meer vast te zitten. Dat veranderde gaandeweg. Van alle misdadigers die ná 1970 tot levenslang werden veroordeeld, kreeg er nooit één gratie. In 2004 liet toenmalig minister van Justitie Donner tijdens een debat over strafverzwaringen blijken dat levenslang in Nederland ook echt levenslang betekent: tot je dood in de cel. In 2006 werd onder meer de op-één-na-zwaarste vrijheidsstraf van 20 jaar naar 30 jaar verhoogd, om het verschil met de zwaarste straf (echt levenslang) te verkleinen.
Dat leidde ertoe dat het aantal gevallen van levenslang begon af te nemen. Sterker: nadat het Europese Hof in 2013 zei dat er altijd uitzicht moet zijn op invrijheidstelling omdat de straf anders marteling is, kwamen de rechters in Nederland in verzet. Als levenslang in strijd is met de regels, dan maar niet. ,,Het beste voorbeeld daarvan zijn de geadopteerde Drentse broers Marcos en Admilson die allebei 30 jaar kregen omdat de rechter géén levenslang wilde opleggen vanwege de uitspraak van het Europese Hof,” zegt Van Hattum.
Sinds 2017 probeert Nederland met het Adviescollege Levenslanggestraften gedetineerden weer perspectief te bieden. Het college adviseert de minister over re-integratie. Het college legt een gedetineerde na 25 jaar langs de volgende meetlat: is er recidivegevaar? Of kans op het plegen van een ander delict? Hoe ontwikkelt de persoon zich? En hoe groot is de impact bij vrijlating op slachtoffers en nabestaanden? Dat laatste geeft de minister in de praktijk nogal wat ruimte zich te verzetten.
Maar toch: er is hoop voor levenslang gestraften en dus duikt de veroordeling weer geregeld op in de rechtbank. Ook de broers Marcos en Admilson kregen in 2018 in hoger beroep alsnog die straf. De eerste gratieverlening van deze eeuw laat echter nog op zich wachten, al is Cevdet Yilmaz (schoot in 1983 zes mensen dood in een café) er dichtbij. Maar mocht Nederland in de praktijk blijven tegenwerken, dan kan het opleggen van ‘levenslang’ bij rechters ook weer uit de gratie raken.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Piek is voorbij: minder gevallen van kinkhoest onder kleine kinderen
-
Wederom Russische propaganda op BabyTV, Ziggo zet kinderzender voorlopig op zwart
Televisieprovider Ziggo zet BabyTV ‘tot nader order’ op zwart nadat woensdag voor de tweede keer in korte tijd Russische propaganda was verschenen op de kinderzender. -
PREMIUM
Hoe bang moeten we zijn om ernstig ziek te worden? ‘Een deel van onze gezondheid hebben we zelf in de hand’
Het lijkt wel alsof we steeds zieker worden. Bijna zestig procent van de Nederlanders kampt met een chronische aandoening. Toch is er ook goed nieuws: steeds meer aandoeningen zijn beter te behandelen of zelfs te voorkomen. Daarnaast is er ook veel wat we zelf kunnen doen om het risico op ernstige ziektes te verkleinen. Een huisarts, kankeronderzoeker en immunoloog over hoe reëel het is om angstig te zijn. -
PREMIUMBlijdorp
Vijf geredde schildpadden vinden tragische dood in dierentuin: ‘Zwartste dag uit carrière’
De dood van vijf dikkopschildpadden in diergaarde Blijdorp, door een op hol geslagen watersensor, stemt de verzorgers van de dierentuin intens verdrietig. ,,Ze hadden nog een heel leven voor zich.”Rotterdam -
PREMIUM
UWV-dossier van Hellen is na half jaar nog altijd ongeopend: ‘Voel me niet gehoord’
Het UWV betaalde vorig jaar een recordbedrag van bijna 14 miljoen euro aan dwangsommen vanwege de lange wachttijden. Hellen Fahner is een van de mensen die al maanden in onzekerheid zitten. Heeft ze wel of niet recht op een uitkering? ,,Ik voel me niet gehoord.”
-
Openbaar vervoer in drie grote steden zaterdag ook stil om mishandeling conducteur
Den Haag -
-
-
PREMIUM
Martines dochter Celine (21) heeft een licht verstandelijke beperking en valt buiten veel regelingen
Celine (21) heeft net als 1,1 miljoen Nederlanders een licht verstandelijke beperking en valt buiten veel regelingen. Na speciaal onderwijs kan ze bijna niet verder studeren. Ze is ‘niet slecht genoeg’ voor een dagbesteding, maar een goede baan is er ook niet. Ze blijkt niet de enige: ouders maken zich ernstige zorgen. ,,Het lijkt of niemand weet wat ze ermee moeten.”De Lier -
PREMIUM
Deze inkomsten moet je opgeven bij de belastingaangifte: ‘Risico op boetes’
Het is weer zover: sinds 1 maart kun je de aangifte inkomstenbelasting doen over het jaar 2023. Wij helpen je op weg bij je belastingaangifte. Vandaag: welke inkomsten moet je opgeven?
-
‘Weglopen uit de fomatie? Ach, het hoort erbij’
-
eigen tuin eerst
Met deze vergeten planten kun je ook zonder tuin tuinieren
Niet iedereen beschikt over een grote tuin. Wil je toch met je groene vingers aan de slag, denk dan eens aan deze vergeten plant die ooit zo populair was en veel geschilderd werd in de 17de eeuw. -
-
‘Noffel’ krijgt levenslang voor aansturen liquidatie Ali Motamed