Veelgehoorde economische argumenten voor de groei van de luchtvaart snijden geen hout. Dat concludeert onderzoeksbureau CE Delft. In eerdere onderzoeken over de baten van de luchtvaartsector worden de voordelen vaak overschat en nadelen niet meegewogen.
CE Delft onderzocht vijf populaire argumenten voor de groei van de luchtvaart in opdracht van Natuur en Milieu en liet er weinig van heel.
'Luchtvaart levert een grote economische toegevoegde waarde voor Nederland'
Volgens CE Delft worden de voordelige economische effecten van de luchtvaart in onderzoeken structureel overschat. Het onderzoeksbureau concludeert dat er 'weinig tot geen bewijs is dat meer luchtvaart leidt tot meer economische groei'.
Een van de problemen bij de bestaande onderzoeken die onder de loep zijn genomen: negatieve effecten van luchtvaart worden genegeerd en niet meegewogen, denk daarbij bijvoorbeeld aan geluidsoverlast en klimaatschade. Daaraan hangt ook een prijskaartje, maar die kosten worden niet meegerekend.
Ook zou de berekening van het aantal banen dat wordt geschapen door de luchtvaart worden overdreven. Een van de aannames in veel studies is volgens CE Delft dat mensen met een baan door de luchtvaartsector anders geen baan zouden hebben, en dat is niet per se waar.
'Het netwerk van Schiphol is bepalend voor het vestigingsklimaat'
Omdat je vanaf Schiphol zo makkelijk naar iedere uithoek van de wereld kan vliegen zouden multinationals zich in Nederland willen vestigen. Ook minister van Nieuwenhuizen zei eerder dat als Schiphol niet mag groeien het aantal bestemmingen zal afnemen, waardoor andere landen aantrekkelijk zouden worden voor bedrijven.
Voor die stelling is geen wetenschappelijk bewijs te vinden, zeggen de onderzoekers. Bereikbaarheid is van belang, maar hoe die factor zich verhoudt tot andere factoren zoals opleidingsniveau, aanbod op de arbeidsmarkt, investeringen is niet duidelijk. Bovendien is niet iedere bestemming van belang voor het bedrijfsleven. Weinig zakenreizen rullen richting Kreta of Kos gaan, bijvoorbeeld.
'Capaciteitsrestricties Schiphol betekenen het einde voor de hub-functie'
Schiphol zou moeten blijven groeien om een belangrijke overstapluchthaven te blijven en het bestemmingennetwerk in stand te houden. De onderzoekers concluderen echter dat in bijna alle bekende gevallen van de-hubbing, het fenomeen dat een luchthaven zijn spilfunctie verliest, dit niet het gevolg was van capaciteitsrestricties, maar van 'ernstige problemen of strategische beslissingen van de grootste luchtvaartmaatschappij' die daar actief was.
Wel zou het kunnen zijn dat het netwerk verandert en er meer ingezet wordt op winstgevende bestemmingen. Maar dat zal dan juist ten koste gaan van vakantiebestemmingen en niet van de zakelijke bestemmingen.
'Vliegbelasting schaadt de sector en levert het milieu niets op'
Volgens de onderzoekers is dat onzin. Anders dan bij veel andere vervuilende sectoren worden de maatschappelijke kosten niet of nauwelijks doorgerekend aan de luchtvaart. De kosten van de CO2-uitstoot worden slechts deels in de prijs verwerkt, andere kosten als schade aan de gezondheid in het geheel niet.
Volgens CE Delft is er juist door het feit dat de maatschappelijke kosten van luchtvaart niet inbegrepen zijn in de prijs een 'te hoge' vraag naar luchtvaart, en draait de maatschappij voor die kosten op. Een extra belasting zou dat deels op kunnen lossen, hoewel de in Nederland voorgestelde 7 euro per vlucht nog steeds te weinig is. Toch zouden de maatschappelijke baten daarvan positief zijn en levert het dus wel degelijk wat op.
'Als de Nederlandse luchtvaart niet kan groeien, doen andere, minder duurzame luchtvaartlanden dat wel'
Hier gaat het op twee fronten mis. Ten eerste kan een deel van de verwachte groei in het aantal luchtvaartpassagiers opgevangen worden zonder dat daar meer vluchten voor nodig zijn. Vliegtuigen zitten immers niet altijd vol: een beter gebruik van de capaciteit kan een deel van de groei opvangen.
Maar mocht het zo zijn dat de groei zich naar andere landen verplaatst, dan ondervindt het klimaat daar geen extra schade van. "De luchtvaartsector opereert internationaal, de kerosine die wordt verkocht is overal hetzelfde en ook vliegen alle luchtvaartmaatschappijen met dezelfde toestellen", schrijven de onderzoekers. "Het idee dat er minder duurzame luchtvaartlanden zijn, is achterhaald."
Mocht het zo zijn dat de luchtvaart zich verplaatst is dat dus alleen maar goed voor het milieu in Nederland en voor het klimaat maakt het geen verschil, luidt de conclusie.
