Het nazi-vrije alternatief voor Twitter is een extreemrechts bolwerk geworden

Mastodon begon als een progressiever en meer sociaal rechtvaardig alternatief voor Twitter. Een platform zonder nazi’s of intimiderend gedrag. Het is nu twee jaar later, en de grootste groep op Mastodon is Gab – een extreemrechts netwerk dat bekend staat als een verzamelplek voor white supremacists.

Hoewel Mastodon eerst veel aandacht kreeg als een gezonder alternatief voor Twitter zijn veel zogeheten ‘federaties’ op de service klein gebleven. Mastodon is gedecentraliseerd, wat betekent dat iedereen zijn eigen federatie, of server, kan beginnen, maar dat deze servers ook met elkaar kunnen communiceren. In de praktijk fungeert het als een soort open source versie van Twitter.

Gab, de organisatie die wordt verbonden aan de verdachte die verantwoordelijk is voor de aanval op een synagoge in Pittsburgh waarbij elf mensen om het leven kwamen, kondigde op 4 juli aan dat hun back-end volledig over zou gaan op de software van Mastodon. Dit zou ze per direct de grootste gebruiker van de service maken, met dubbel zoveel gebruikers als de op een na grootste federatie.

Omdat Gab gewoon de open source code van Mastodon toepast, is er niks wat Mastodon kan doen om Gab te sluiten. En dat was natuurlijk ook een van de redenen waarom Gab überhaupt bij Mastodon was uitgekomen. In het verleden zijn ze namelijk al hun webhost, GoDaddy, kwijtgeraakt, en het was ze ook al verboden om donaties te ontvangen via PayPal.

“Gab is nu niet meer te stoppen, en kan nooit meer in z’n geheel uit de lucht worden gehaald,” vertelt een woordvoerder ons via e-mail.

Mastodon heeft een verklaring uitgegeven waarin ze zich negatief uitlaten over dat Gab gebruikmaakt van hun tools. Ook zeggen ze alles in hun macht te zullen doen om Gab te isoleren van de rest van het netwerk. Ze gaven ook aan dat sommige servers in het zogeheten ‘Fediverse’ Gab-domeinen blokkeren, wat betekent dat Gab niet met hen kan communiceren.

“Mastodon is het totaal oneens met Gab en hun filosofie. Gab probeert geld te verdienen door racistische content een platform te bieden, terwijl ze zich verschuilen achter hun recht op vrijheid van meningsuiting,” was in een verklaring op de website van Mastodon te lezen. “De Mastodongemeenschap keurt hun poging om onze infrastructuur te kapen niet goed, en we hebben stappen gezet om Gab te isoleren en hate speech van het Fediverse te weren.”

“Hoewel het feit dat een licentie gratis is betekent dat iedereen onze code kan gebruiken, zijn wij als ontwikkelaars van Mastodon niet verplicht om projecten te ondersteunen die onze code gebruiken op een manier die in strijd met onze waarden,” laat Mastodon weten in een verklaring aan Motherboard. “Hoewel we geloven in vrijheid van meningsuiting geloven we ook dat menselijke waardigheid boven alles staat.”

Grotere social mediabedrijven als Twitter en Facebook hebben neonazi- en extreemrechtse content verbannen van hun platformen, maar Gab heeft daar weinig onder geleden. Het heeft er alleen maar voor gezorgd dat militante neonazi’s nu op Gab en andere social media-sites, zoals Minds, terechtkomen. Hoewel Gab zelf zegt dat ze een strenge contentwetgeving handhaven, en extremisme en haatdragende taal niet toestaan, hebben neonazi-terreurgroepen maandenlange perioden genoten waar ze geen strobreed in de weg werd gelegd terwijl ze hun haatdragende boodschappen met een groot publiek konden delen.

In het afgelopen jaar hebben er posts op Gab gestaan waarin werd opgeroepen tot het plegen van terroristische aanslagen of het vermoorden van minderheden. Ook verschenen er advertenties voor offline rekrutering en gewapende training, naast algemenere white supremacy-propaganda.

In een post riep een Gabgebruiker en lid van een militant netwerk op tot aanvallen op het elektriciteitsnetwerk. Er waren ooit honderden Gab-profielen lid van dit netwerk, verdeeld over vijf groepen, met leden in Canada, de VS, Zuid-Afrika en Europa. Deze groepen zijn op hun beurt allemaal weer verbonden aan Atomwaffen Division en het bijbehorende netwerk, een bekende Amerikaanse haatgroep die wordt verbonden aan vijf moorden in de VS. Verschillende posts van leden van datzelfde netwerk waren nog explicieter, en riepen volgers op zich aan te sluiten bij plaatselijke neonazi-groepen, en om geweld te plegen tegen joodse en islamitische gemeenschappen.

In juni arresteerde de Britse politie twee mannen voor het plaatsen van propaganda op Gab waarmee ze volgers aanmoedigden om aanvallen te plegen, en waarin ze dreigden prins Harry te vermoorden. In Florida in de VS is eerder deze maand een man gearresteerd voor het plaatsen van racistische en beangstigende foto’s op Gab, waarop hij te zien was met een wapen en opriep tot de massamoord van mensen van kleur in de VS.

De FBI kon niet veel details loslaten, maar liet het volgende weten in een statement aan Motherboard: “Hoewel de FBI geen commentaar kan leveren op specifieke websites of groepen op social media, gebeurt het wel dat individuen geradicaliseerd worden door op dit soort sites propaganda te zien. In sommige gevallen kan dit tot geweldpleging leiden. De FBI onderzoekt alleen zaken waarbij er een potentiële dreiging voor de nationale veiligheid ontstaat, of een mogelijke overtreding van federale wetgeving. In zulke gevallen gebruiken we al onze toegewezen autoriteit om grondig onderzoek uit te voeren.”

De FBI heeft ons toen ook gewezen op een getuigenverklaring van het Amerikaans Congres, door Michael McGarrity, adjunct-directeur van de afdeling terrorismebestrijding, die eerder al de aandacht vestigde op de internationalisering van wit nationalistisch terrorisme en hoe het gebruik van social media kan leiden tot radicalisering en geweld.

Amarnath Amarasingam, een terrorismedeskundige en universitair hoofddocent aan Queen’s University in Canada, zegt dat het feit dat Gab in de buurt komt van de mainstream – het is geen obscure plek op het dark web, maar het is ook niet superpopulair – ervoor gezorgd heeft dat de extremistische harde kern op het platform heeft kunnen groeien, en toegang heeft gekregen tot een online publiek. Dit publiek hadden ze op grotere social media-platformen nooit kunnen bereiken, omdat ze daar verboden werden, of verboden zouden zijn.

“Vroeger moesten deze individuen kiezen tussen mainstream plekken als Twitter of Facebook, of een bestaan in de diepe krochten van het internet, waar ze minder vaak nieuwe mensen konden rekruteren of het grote publiek konden aanspreken,” schreef Amarasingam in een e-mail aan Motherboard. “Gab is niet echt mainstream, maar het staat er ook niet zo heel ver vanaf. En daarom is het gevaarlijk.”

Gab’s platform heeft leden van binnenlandse terreurgroepen in de VS in staat gesteld om te groeien in een gemeenschap van extreemrechtse gebruikers. En daarom hebben groepen de site gebruikt om campagnes te starten die lijken op de rekruteringscampagnes op social media van ISIS: gewelddadige propaganda en het creëren van geheime communicatiekanalen tussen de groep en potentiële leden.

“ISIS was in 2013 en 2014 zo effectief omdat ze veel content uitbrachten en daaromheen een online gemeenschap wisten op te zetten. Deze gemeenschap vertaalde hun berichten, verspreidde hun content, en gaf mensen die mijlenver uit elkaar waren toch een gemeenschappelijk doel,” aldus Amarasingam.

Gab ontkent dat er terroristische neonazi-groepen actief zijn op hun site, en zegt dat ze snel alle militante activiteit die ze tegenkomen weer verbannen. Een aantal posts die wij aan ze hebben doorgegeven zijn inmiddels verwijderd.

“We ontkennen met kracht jullie bewering dat terreurgroepen “gedijen” op onze site. We willen ze hier niet, we raden ze ten strengste af om gebruik te maken van Gab, en we verwijderen ze wanneer ze de grens overgaan, wat vaak gebeurt,” stond in een verklaring die we per e-mail van Gab kregen.

“Gab is altijd aantrekkelijk geweest voor fascisten en neonazi-groepen die voor geweld pleiten,” zegt Joshua Fisher-Birch van het Counter Extremism Project. “In het verleden heeft Gab zichzelf gepromoot als een social media-alternatief toen Twitter actief bezig was met het verbannen van extreemrechtse groepen en individuen.”

Het bedrijf zegt dat ze een klein team aan moderators hebben en dat het ze niet ontgaan is dat mensen die verbonden zijn aan het Atomwaffen-netwerk herhaaldelijk de fout ingaan.

“Nu Gab bijna 1 miljoen accounts heeft vertrouwt ons kleine team op onafhankelijke rapporten om overtreders [van de servicevoorwaarden] onder onze aandacht te brengen.”