De uit zee opgepikte migranten moeten wel ergens van boord kunnen, waarschuwen Nederlandse reders
Er ontstaan onveilige situaties aan boord als bootvluchtelingen nergens kunnen worden afgezet. De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR) voorziet grote problemen.
Kapiteins zijn volgens zeerechtverdragen verplicht om mensen die in nood verkeren te redden, maar eenmaal aan boord is het lastig migranten weer van het schip te krijgen, nu Europese landen hun havens gesloten houden en Libië onveilig is. Nederlandse reders uitten hun zorgen bij de belangenorganisatie voor zeescheepvaart. Die roept Europese regeringen op voor voldoende veilige havens in het Middellandse Zeegebied te zorgen.
Koopvaardijschepen werden vorig jaar vaker gevraagd reddingsacties uit te voeren op de Middellandse Zee, blijkt uit cijfers van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Dertien procent, 1579 van de 12.179 opgepikte bootvluchtelingen werden tussen juni en november gered door een commercieel schip, tegen drie procent in diezelfde periode een jaar eerder. Hoeveel Nederlandse schepen reddingsacties hebben moeten uitvoeren is niet bekend. Nederlandse reders beheren 2009 schepen die volgens de KVNR bijna allemaal wel eens de Middellandse Zee aandoen.
De stijging valt te verklaren door beperkingen voor reddingsschepen van hulporganisaties (ngo’s). Zij worden niet toegelaten tot veilige havens in bijvoorbeeld Italië en Malta en riskeren hoge boetes als ze toch aanmeren. Eind juni negeerde kapitein Carola Rackete van reddingsschip Sea-Watch 3 bevelen vanuit Italië en bracht 53 migranten na vijftien dagen dobberen naar een haven op Lampedusa. Ze werd opgepakt, maar door een Italiaanse rechter weer vrijgesproken.
Spanningen aan boord
Nu zijn nog maar enkele van de reddingsschepen van ngo’s actief in de Middellandse Zee. Hierdoor neemt de druk op koopvaardijschepen toe. Het redden van vluchtelingen op zee is volgens directeur Annet Koster van de KVNR niet zonder risico. “De drenkelingen zijn vaak uitgeput en onzeker over hun toekomst, en hebben al lange tijd geen eten en drinken gehad. Hierdoor kunnen aan boord van een koopvaardijschip spanningen ontstaan”, zegt ze.
Dat werd volgens Koster pijnlijk zichtbaar toen in maart een Turkse tanker werd gekaapt door geredde drenkelingen die bang waren dat ze werden teruggebracht naar Libië. Later enterde de Maltese marine de tanker en begeleidde die naar de eilandstaat.
De kwestie laat volgens Koster zien dat het voor de veiligheid van de bemanningsleden belangrijk is dat vluchtelingen zo snel mogelijk van boord kunnen. Want ook zorg dragen voor het welzijn van de bemanning is een verplichting voor de reder en de kapitein.
Niet opgeleid om de veiligheid van migranten te garanderen
De Nederlandse rederij Vroon raakte vorig jaar ongewild betrokken bij de migratieproblematiek. Een schip dat vaart voor een olieplatform in het zuiden van de Middellandse Zee, kreeg een noodoproep en moest 67 migranten aan boord nemen op last van het maritieme reddingscentrum in Rome.
Vanuit datzelfde land kreeg het vervolgens de opdracht de migranten over te dragen aan de Libische kustwacht. Daarop ontstond een dreigende situatie aan boord, zegt Christopher Savoye, hoofd juridische zaken bij Vroon. “De dertien bemanningsleden voelden zich dusdanig onveilig dat de koers weer werd verlegd. Onze mensen zijn niet opgeleid om de veiligheid van zo’n groep migranten te garanderen. Aan boord zijn onvoldoende wc’s en met 35 graden in de schaduw zijn de omstandigheden voor die mensen vreselijk.” Na twaalf uur ving een schip van de Italiaanse kustwacht de migranten toch op.
Koopvaardijschepen wordt vaker opgedragen migranten over te dragen aan Libië. Hoewel EU-lidstaten wel investeren in de kustwacht, is dat volgens de EU geen veilig land. Reders vrezen in strijd met het VN-vluchtelingenverdrag te handelen als ze migranten terugsturen naar Libië. Koster: “Het is daarom noodzakelijk dat er in het Middellandse Zeegebied voldoende veilige havens zijn om reddingsacties van de koopvaardij tot een goed einde te brengen.”
Lees ook:
Wie is kapitein Carola, die toch met haar vluchtelingenboot de haven van Lampedusa invoer?
Kapitein Carola Rackete van het reddingsschip Sea-Watch 3 is in Italië geliefd en gehaat omdat ze tegen het Italiaanse verbod in toch aanmeerde in de haven van Lampedusa.