Direct naar artikelinhoud
NieuwsUrsula von der Leyen

Von der Leyen zet alles op alles voor steun als Commissievoorzitter, bij nee-stem dreigt ‘oorlog’

In een race tegen de klok probeerde beoogd voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen maandag voldoende steun te vergaren in het Europees Parlement voor haar kandidatuur. De Duitse christendemocraat deed talloze en soms verreikende handreikingen naar vooral liberalen en sociaaldemocraten. Ze heeft dinsdagavond een absolute meerderheid in het parlement nodig tijdens een geheime stemming.

De Duitse minister Ursula von der Leyen van Defensie in een helikopter. Ze is de beoogde nieuwe voorzitter van de Europese Commissie.Beeld EPA

Europarlementariërs voorspelden maandag dat het een dubbeltje op zijn kant zou worden. Betrokken EU-ambtenaren en diplomaten gaan ervan uit dat Von der Leyen het haalt. Veel hangt af van haar speech dinsdagochtend in het parlement waarin ze de hoofdlijnen van haar beleid zal neerzetten.

Von der Leyen kan rekenen de steun van de meeste christendemocraten, met 182 parlementariërs de grootste fractie. De sociaaldemocraten (154 zetels) zijn verdeeld, een deel is nog steeds verbolgen dat ‘hun’ Spitzenkandidat Frans Timmermans (PvdA) werd gepasseerd door de Europese regeringsleiders. Die droegen Von der Leyen voor na een uitputtende EU-top twee weken geleden.

Von der Leyen is evenmin verzekerd van volledige liberale steun (108 zetels). De Groenen (74 zetels) en Verenigd Links (41 zetels) verklaarden vorige week al dat zij tegen Von der Leyen zullen stemmen. Daarmee is de kandidaat-voorzitter voor de absolute meerderheid (minimaal 374 stemmen) mogelijk aangewezen op de steun van eurosceptische en anti-Europese parlementariërs. Volgens GroenLinks-eurofractieleider Bas Eickhout zou dat ‘een heel verkeerde start van de nieuwe Commissie zijn’.

Eickhout meent dat Von der Leyen er goed aan doet de stemming uit te stellen in een poging een pro-Europese meerderheid in het parlement te vergaren. De kandidaat-voorzitter is dat vooralsnog niet van plan. Ook Sophie in ’t Veld (D66) en Paul Tang (PvdA) voorzien dat Von der Leyen afhankelijk is van de eurosceptici. De toezeggingen die Von der Leyen maandag per brief aan de liberalen en sociaaldemocraten deed, hebben de D66-politica niet overtuigd. ‘Er moet komende uren nog het nodige gebeuren wil ik haar steunen’, aldus In ’t Veld.

‘Oorlog’

Als Von der Leyen wordt weggestemd, dreigt een institutionele ‘oorlog’ tussen het parlement en de regeringsleiders. Niet eerder stuurde het parlement de kandidaat van de leiders terug. Bij een nee-stem moeten premier Rutte en zijn EU-collega’s een nieuwe gegadigde vinden. De leiders voelen niets voor een herhaling van de vorige EU-top – de langste uit de geschiedenis – over de verdeling van de Europese topbanen. Vermoedelijk zullen ze een andere christendemocraat zoeken om het politieke evenwicht in de rest van het banenpakket – de Belgische liberaal Charles Michel als nieuwe EU-president, de Spaanse socialist Josep Borrell als EU-buitenlandchef, de Française Christine Lagarde als ECB-voorzitter – niet te verstoren.

In een handreiking aan de parlementariërs beloofde Von der Leyen binnen honderd dagen met een wetsvoorstel te komen dat de EU vanaf 2050 klimaatneutraal maakt. Als tussenstap moeten de lidstaten in 2030 55 procent minder CO2 uitstoten. Een nieuwe Europese klimaatbank moet helpen bij de financiering van de benodigde investeringen.

Stabiliteitspact 

De kandidaat-voorzitter belooft verder altijd met een wetsvoorstel te komen als het parlement daarom vraagt. Daarmee krijgen de parlementariërs feitelijk het initiatiefrecht om wetten te lanceren, een stevige uitbreiding van hun macht.

Von der Leyen wil een eind maken aan het vetorecht van de lidstaten bij voorstellen over belastingen, klimaat-, energie-, sociaal en buitenlands beleid. Dat zullen de leiders haar niet in dank afnemen. Ook haar voornemen het Stabiliteitspact met maximale souplesse toe te passen, valt bij premiers als Rutte niet in goede aarde. Datzelfde geldt voor haar voorstel voor een Europese garantie op WW-uitkeringen.

Von der Leyen stelt tevens een jaarlijkse evaluatie voor van de rechtsstaat in alle lidstaten. Daarmee hoopt ze de onvrede bij Polen en Hongarije weg te nemen die menen dat Brussel het vooral op hun gemunt heeft. 

Een ster in de Duitse politiek die wat glans verloor

Wie is Von der Leyen, die haar vastgelopen carrière reanimeert met een van de machtigste functies van Brussel?

De wake-upcall kwam van Trump, zegt de Duitse minister van Defensie Von der Leyen. Haar toenmalige Nederlandse collega Hennis hoorde al vele wekkers. In München spraken ze in 2017 over de toekomst van de krijgsmacht.