Bij een Jumbofiliaal in het Brabantse Vlijmen moet je niet gek opkijken als je even staat te wachten bij de kassa omdat ouderen eens even flink de tijd nemen. Een speciale kletskassa moet ervoor zorgen dat mensen even terloops iets kwijt kunnen. "Het is ook iemands moeder of oma."
De kletskassa is niet het enige initiatief van de supermarkt om eenzame ouderen te helpen, vertelt filiaalmanager Dick de Fijter. Ook de inmiddels bekende koffiehoek, die je in bijna iedere supermarkt ziet, heeft een belangrijkere rol gekregen.
De bedoeling van de koffiehoek is om eenzame of hulpbehoevende ouderen te vinden, in samenwerking met een lokale stichting die zich voor deze mensen inzet. "Geen betere plek daarvoor dan in de supermarkt", zegt De Fijter. "Je komt er laagdrempelig binnen, drinkt gezellig een kopje koffie en eventueel kun je een formulier met hulpvraag invullen."
Samenwerking met hulpverleners
Daarop kunnen ouderen bijvoorbeeld aangeven dat er een lampje vervangen moet worden in huis, of dat ze gewoon graag eens met iemand zouden praten. De stichting gaat daar dan vervolgens werk van maken. Bovendien zit er een dag of drie per week, een paar uur per dag, een medewerker van de organisatie in de koffiehoek om met de ouderen te praten of hen verder te helpen.
Als er niemand zit, hangt de supermarkt bordjes op zoals je die kent van hoteldeuren. Maar in plaats van 'niet storen' staat er dan 'wel storen' op, in de hoop dat iemand een gesprek aanknoopt met een oudere die daar zit.
Rustig aan bij de kletskassa
Aan de kletskassa is het allemaal nog iets laagdrempeliger. Bezoekers met wat meer tijd, die om een praatje verlegen zitten, kunnen er aanschuiven. Klanten met haast weten meteen dat ze beter een andere kassa kunnen kiezen.
"Daar zitten dan medewerkers die heel sociaal zijn en het leuk vinden om te doen. Bekende gezichten, geen meisjes van zestien die te bleu zijn om iets te zeggen", vertelt De Fijter. "Dat duurt echt geen kwartier of zo, maar er is iets meer aandacht dan de klant in het jachtige leven tegenwoordig krijgt."
De Jumbo in Vlijmen fungeert nu als een testlocatie. Als het aanslaat is de kans groot dat het verder wordt uitgerold over andere winkels, zegt de trotse filiaalmanager.
"Je redt natuurlijk niemand uit de eenzaamheid door een keer een gesprek te voeren, maar het helpt."
Trend onder supermarkten
Daarmee is Jumbo trouwens zeker niet uniek. Het helpen van ouderen is een brede trend onder supermarkten. Zo hebben Haagse Albert Heijn-filialen een 'luisterend-oor-medewerker' en wordt onder meer bij Dirk van de Broek zo nu en dan de statiegeldopbrengst gedoneerd aan het Ouderenfonds.
Tamara Bok van het Ouderenfonds ziet een echte 'cultuurwijziging in het beleid' van de supermarkten. Die steeds meer hun plek in de samenleving, met dagelijks direct contact met klant, inzetten om iets voor de samenleving te betekenen. Bovendien helpt het ouderen ook echt, hoe klein het initiatief ook is, vertelt ze.
Tijd nemen voor een ander
"Je redt natuurlijk niemand uit de eenzaamheid door een keer een gesprek te voeren", aldus Bok, 'maar het helpt'. "Wat wij zien is dat de tijd nemen voor een ander altijd functioneel is."
En juist supermarkten zijn de ideale plek om iets voor ouderen te betekenen. Hoewel het personeel het misschien niet altijd merkt, zijn het juist de ouderen die het personeel wel herkennen en dan is het fijn als jij – als oudere - ook herkend wordt, als daar wat meer aandacht voor is.
'Wat kunnen wij doen?'
Ook de Bredase Albert Heijn-manager André Boersma vond zijn supermarkt de uitgelezen plek om iets te doen voor eenzame ouderen. "Wat zouden wij nou kunnen doen voor die ouderen die toch al een kopje koffie pakken en aan tafel komen zitten bij ons?", vroeg hij zich af.
Na een televisieprogramma over eenzaamheid bij ouderen, besloot hij contact op te nemen met het Ouderenfonds, om te kijken wat zij konden betekenen. Daarop begonnen ook de twintig vestigingen van de Zaanse grootgrutter in Breda met emballageacties voor het Ouderenfonds, maar Boersma wilde ook tastbaarder dingen doen.
Grote en kleine ideeën
Inmiddels is iedere supermarkt van de keten in de stad gekoppeld aan een zorginstelling. De winkel en de instelling stellen allebei een coördinator aan en die drinken eens in de twee maanden een kop koffie om nieuwe ideeën te bedenken, vertelt Boersma.
Soms pakt dat heel groot uit, zoals een paasbrunch voor zo'n 200 ouderen in de Grote Kerk in Breda, maar soms zijn het ook kleine dingen. Dan stelt Boersma bijvoorbeeld zijn mobiele keuken in de winkel soms beschikbaar voor ouderen die daar dan taarten kunnen bakken.
Ook tuigde een groepje jonge medewerkers, tussen de 16 en de 20, eens een breimiddag op voor ouderen. "Dat is toch fantastisch?", zegt Boersma.
Waarom?
Beide supermarktmanagers zeggen dat de belangrijkste reden om een steentje bij te dragen aan de maatschappij is dat ze het gewoonweg belangrijk vinden om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. "Niet uit commercieel oogpunt", zegt De Fijter, 'maar wij willen ons verzorgingsgebied verzorgen'. "Eigenlijk vreemd in een commercieel bedrijf, maar als je steeds groter wordt, wordt dat ook belangrijker."
Daar voegt hij wel aan toe dat 'als de klant zich wel voelt, kan hij comfortabel boodschappen doen', en dat is natuurlijk voor de supermarkt weer een voordeel.
"Als je het in resultaten gaat bekijken, levert het niets op", zegt Boersma. "Maar als je serieus bezig bent met de maatschappij, dan herkennen andere klanten dat ook. Het is ook iemands moeder of oma", zegt hij over de ouderen voor wie hij iets wil betekenen.
