Amerikaanse grote steden maken zich op voor deportatie-operatie

President Donald Trump verklapte de grootschalige deportatieplannen door immigratiedienst ICE bijna drie weken geleden voortijdig in een tweet, waarna de operatie werd opgeschort. Nu gaat die alsnog van start, aldus Trump vrijdag. ‘Niets om geheimzinnig over te doen.’

Naar eigen zeggen heeft ICE zo’n tweeduizend immigranten op het oog, waarbij de focus zou liggen op gezinnen. Ambtenaren bij het ministerie van Binnenlandse Veiligheid vertelden The New York Times dat afschrikking een van de doelen van de operatie is. Daarbij helpen dramatische scènes, waarbij ouders van hun kinderen (als die wel Amerikaans staatsburger zijn) worden gescheiden of gezinnen juist in hun geheel worden afgevoerd. 

‘Om de integriteit  van het systeem te bewaken, moeten de consequenties voor iedereen gelden’, zei Mark Morgan, het hoofd van de grenspolitie en hiervoor tijdelijk verantwoordelijk voor ICE, zondag in een interview op tv-zender CBS. Hij wees er daarbij op dat de beoogde doelwitten uitgeprocedeerd zijn en dus geen recht hebben om te blijven. 

Dat bij Trump ook racistische motieven meespelen, bleek zondag weer. Hij twitterde dat vier gekleurde progressieve congresleden ‘terug moeten naar [de landen] waar ze vandaan komen’ - terwijl ze alle vier staatsburger zijn en drie van hen in de VS zijn geboren.  

En hoewel dus alleen immigranten het doelwit zijn die afspraken met de immigratierechter hebben gemist of aan wie al een deportatiebevel is uitgevaardigd, is de onrust in veel Latijns-Amerikaanse en Aziatische gemeenschappen groot.

‘De mensen zijn bang, wij blijven zondag binnen’, zei een 38-jarige moeder zonder verblijfsvergunning met een (Amerikaans) kind van vijf in de New Yorkse immigrantenwijk Queens tegen de Daily News. Andere illegalen hebben hun toevlucht tot kerken gezocht.

In de betrokken steden zijn alarmnummers geopend, wijzen burgemeesters de immigranten op hun rechten en zetten activisten zich schrap. Gouverneur Gavin Newsom van Californië deed een video uitgaan waarin hij migranten in het Spaans adviseerde om de deur niet open te doen voor onbekenden. ‘Wanneer je bang bent voor een klop op de deur, no abras la puerta.’ Het New Yorkse gemeentelijke immigrantenloket twitterde plaatjes van de onrechtmatige huiszoekingsbevelen waarmee agenten van ICE vaak binnen proberen te komen (in plaats van met een gerechtelijk bevel proberen ze het vaak met een papiertje van hun eigen ministerie).

Zaterdag moesten ICE-agenten om die reden onverrichter zake vertrekken bij twee adressen in New York waar ze binnen probeerden te komen. De bewoners deden de deur niet open. Zondagochtend bleef de gevreesde arrestatiegolf uit – maar de sfeer van angst was daarmee niet verdwenen in immigrantenwijken in New York.

Schouder aan schouder

De meeste van de steden die het doelwit zijn noemen zich ‘sanctuary cities’, ofwel schuilsteden. Dat betekent echter niet dat zij de immigratiepolitie de toegang kunnen ontzeggen; het betekent alleen dat ze niet met hen meewerken. Zo wordt ICE niet op de hoogte gesteld als de gemeentelijke politie (om wat voor reden dan ook) een illegaal heeft gearresteerd. Daardoor kan die na de hechtenis weer naar huis zonder dat hij aan ICE wordt overgedragen.

Dat wil niet zeggen dat alle plaatselijke politieagenten achter dat beleid staan. Zaterdag riep de voorzitter van de op één na grootste New Yorkse politiebond SBA zijn leden op om ‘schouder aan schouder’ te gaan staan met ICE-agenten, en hen te helpen waar nodig. Ook voor politiemannen is een hulpnummer in het leven geroepen. ‘Mochten jullie tegenwerking ondervinden van de politieleiding of van de stad New York bij het assisteren van ICE-agenten die hulp nodig hebben, bel dan onmiddellijk dit nummer’, schreef Ed Mullins van de SBA.

In de Verenigde Staten wonen ruim 10 miljoen mensen zonder geldige verblijfsvergunning. Tweederde van hen woont al langer dan tien jaar in het land, aldus schattingen van het Pew Research Center.

Uitzettingen vinden al jaren plaats. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen uitzettingen vanuit het grensgebied (dat zijn meestal verse nieuwkomers) en vanuit het binnenland (dat zijn illegalen die vaak al jaren in het land wonen). Barack Obama deporteerde in zijn eerste jaar als president ruim 230 duizend migranten uit het binnenland, ofwel gemiddeld bijna zeshonderd per dag. Later nam dat door zijn gedoogbeleid af tot 65 duizend per jaar. Trump heeft die dalende trend gekeerd, en zat in 2018 op 95 duizend uitzettingen. Verschil is wel dat Obama zich concentreerde op illegalen met een strafblad, en Trump zich nu ook richt op gezinnen die soms alleen maar een afspraak hebben gemist.

Voor Trump is de eventuele wreedheid geen noodzakelijk kwaad, maar een belangrijk element van zijn anti-immigratiebeleid. Ook de eerdere scheiding van kinderen van hun ouders aan de grens was bedoeld om af te schrikken, en de overvolle detentiecentra aan de grens vormen eveneens onderdeel van dat beleid.

Zaterdag bezocht vicepresident Mike Pence een van die stinkende centra, met te weinig douches en te veel mannen (met wie Pence geen woord wisselde), onder het toeziend oog van camera’s. ‘De crisis is reëel, het systeem kan het niet aan’, twitterde hij. Hij gaf daar vervolgens de Democraten de schuld van, omdat die geen extra geld beschikbaar zouden hebben gesteld (wat niet klopt, het Congres heeft juist 4 miljard dollar vrijgemaakt).