Ouderen kruipen bij elkaar om zorg te delen

Het is een nieuwe trend: vijftigplussers zoeken leeftijdsgenoten als buren, met de bedoeling elkaar zorg te bieden zodat ze lang zelfstandig kunnen blijven wonen. Daarvoor nemen ze zelf het initiatief voor nieuwe woonvormen.

Nu zijn die vaak nog onbekend, zegt Yvonne Witter van het Kenniscentrum Wonen-Zorg. "Maar over een jaar of tien vinden we zulke woonvormen met zorg waarschijnlijk doodnormaal."

Ouderen hebben meer aan buren die naar elkaar omkijken dan aan mantelzorgers verder weg. Dat is het uitgangspunt van bijvoorbeeld de stichting Knarrenhof, die in april in Zwolle een hofje gaat bouwen voor ouderen. Het moet het eerste in een reeks worden: in dertien andere plaatsen werkt de stichting aan zulke hofjes. Vergelijkbare initiatieven duiken ook elders op.

Door bij elkaar te gaan wonen, vullen ouderen de leemte die ontstaat nu de overheid aanstuurt op langer zelfstandig wonen en verzorgingshuizen worden gesloten. Volgens het Kenniscentrum Wonen en Zorg (opgezet door de gezamenlijke woningcorporaties en zorginstellingen) zijn vooral jongere senioren bezig met de vraag hoe en waar zij oud willen worden."

Het aantal van dit soort initiatieven groeit", zegt Yvonne Witter. "Mensen vinden in het bestaande woningaanbod niet wat ze zoeken." 

Groen licht voor de bouw van de Zwolse Knarrenhof kwam er op de valreep van 2016. Het gaat om 48 woningen voor senioren (vanaf 45 jaar), een mix van sociale huur- en koopwoningen. De stichting wil een soort begijnenhof 2.0, met huizen aan een afgesloten hofje, geschikt voor zelfstandig wonen én zo nodig het bieden van zorg, met een gezamenlijke tuin en een hobbyruimte.

Billen wassen

En bovenal: de bewoners kiezen er bewust voor om voor elkaar te zorgen."Mantelzorg door de kinderen klinkt leuk, maar is in de praktijk niet altijd mogelijk", zegt initiatiefnemer Peter Prak. "Daarom zochten wij aardige buren die graag iets voor een ander willen doen. Je hoeft geen billen te wassen, maar je moet wel aandacht hebben voor elkaar."

Bij de Knarrenhof hebben zich tot nu toe zo'n drieduizend geïnteresseerden gemeld, verspreid over heel Nederland. In acht andere plaatsen dan Zwolle is al vergevorderd overleg over locaties. En de Knarrenhof is lang niet de enige op dit terrein. Kleinschaliger is Erfdelen in Deventer, een project om zelfstandig maar toch samen te wonen in leegkomende boerderijen.

En in Lent werd afgelopen jaar Eikpunt opgeleverd, een woongemeenschap voor 'meergeneratiewonen'. Elders in het land wordt aan tientallen soortgelijke plannen gewerkt.Die vergen vaak een lange adem. Prak van de Knarrenhof is al ruim vijf jaar bezig. "Zonder welwillende gemeente en woningcorporatie kom je al helemaal nergens."

Maar dit soort woonvormen levert gemeenten en ook zorgverzekeraars veel geld op, vervolgt hij. "Want mensen voelen zich minder eenzaam en hebben minder zorg nodig."Onder druk van de vergrijzing en de stijgende zorgkosten neemt die welwillendheid toe, ziet Witter van het Kenniscentrum Wonen-Zorg. "Gemeenten zien dat ze iets moeten bieden aan de groeiende groep ouderen die haar woonwensen op tafel legt. Er komt meer maatwerk, de regels worden soepeler."