De bloem die spectaculair mooi open klapt als de avond valt

Het grootste genot van een tuin is op zomeravonden buiten zitten, op het magische uur waarop de zwaluwen ophouden met vliegen en de vleermuizen het luchtruim overnemen. En waarop de teunisbloemen opengaan. De teunisbloem is uniek; nachtbloeiers zijn er natuurlijk wel meer, maar de teunisbloem is de enige plant waarvan je de bloemen ‘s avonds met zichtbare schokjes kunt zien opengaan.

Teunisbloemen groeien overal, op spoordijken, op industrieterreinen en in de duinen. Hoe armer de grond, hoe beter teunisbloemen het doen. Van oorsprong komen ze uit Amerika, maar ze zijn bij ons zo ingeburgerd dat ze tot de heemplanten gerekend worden.

Doordat teunisbloemen vaak spontaan muteren, ontstaan vele nieuwe soorten. Deze bloemen brachten de beroemde botanicus Hugo de Vries dan ook op het idee van zijn mutatietheorie. Na vierhonderd jaar in Europa is de plant zo vaak gemuteerd dat we hier nu soorten hebben die in heel Amerika niet te vinden zijn.

De wetenschappelijke naam van de teunisbloem - Oenothera biennis - geeft aan dat de plant tweejarig is, maar die tweejarigheid moet als een gemiddelde worden genomen. Sommige planten bloeien al zes maanden na het zaaien terwijl andere, vooral op arme grond of in grind, er drie of vier jaar over doen om tot bloei te komen.

Tekst gaat door onder video.

Teunisbloemen zaai je niet zelf - ze komen zomaar aanwaaien, of liever gezegd: aanvliegen. Want het zijn vooral vogels die de zaden verspreiden. In hun eerste jaar vormen de planten een grote, glimmend groene rozet waaruit in het tweede seizoen een bloemstengel van één tot anderhalve meter hoogte oprijst. Aan deze stengel verschijnen de grote zwavelgele bloemen die één voor één opengaan.

Doordat de ene plant sneller groeit dan de andere wordt de bloei over het hele seizoen gespreid. De eerste exemplaren kunnen eind mei al in bloei staan, terwijl achterblijvers pas in juli of augustus gaan bloeien, maar tot de eerste nachtvorst doorbloeien. Vorig jaar, toen die eerste nachtvorst maar niet wilde komen, bloeiden sommige teunisbloemen met Kerstmis nog.

Als kind hield ik de uitgebloeide bloemstengels van de teunisbloem altijd in het vuur, waar ze dan in een vuurwerk van vonken onder hevig geknetter verbrandden.

Tweejarige planten gaan na de bloei dood, maar wie eenmaal teunisbloemen in zijn tuin heeft, raakt ze nooit meer kwijt. Ieder jaar duiken er wel weer nieuwe rozetten op, vaak op de meest verrassende plaatsen, zoals in het grind of op plaatsen die zo droog zijn dat je nooit gedacht had dat er überhaupt iets kon groeien.

De teunisbloem is een goede snijbloem voor in een veldboeket en een boeket met teunisbloemen is iedere avond weer spannend om naar te kijken als de nieuwe bloemen binnen een tijdsbestek van tien minuten opengaan.