Kabinet beteugelt zelfverrijking in de zorg: strengere eisen rond winstuitkering, salarisplafond onderaannemers

Dit schrijven de drie bewindslieden De Jonge, Bruins en Blokhuis van Volksgezondheid aan de Tweede Kamer. Voor ziekenhuizen en zorginstellingen geldt nu een verbod op winstuitkering. Via omwegen, met gebruik van onderaannemers, gebeurt het toch. Het kabinet wil excessen voorkomen door strengere eisen te stellen om zelfverrijking te voorkomen. De balkenendenorm voor topsalarissen in de publieke sector wordt daarom ook van kracht voor onderaannemers. Ook komen er regels voor integer bestuur. Het hele pakket maatregelen moet in 2021 in de wet zijn vastgelegd.

Minister Hugo de Jonge heeft vooral ‘excessen in de wijkverpleging en de psychiatrie’ op het oog waar nieuwe zorgverleners de regels ontwijken. ‘We hebben de afgelopen tijd excessen zien opduiken als het gaat om belangenverstrengeling waarbij een zorgbestuurder een eigen bedrijf inhuurt dat fors declareert. Er zitten rotte appels in de mand wat betreft omgang met winst, dat past niet in de zorg. Die constructies gaan we aanpakken’, zegt De Jonge. 

Winst maken in de zorg is een heikel politiek thema. Dan gaat het niet zozeer om zorgverleners  zoals huisartsen, tandartsen en de kraamzorg die in hun eigen praktijk winst mogen maken en zichzelf dividend mogen uitkeren. Wel gaat het om de grotere zorginstellingen waarin veel geld omgaat en om nieuwe zorgverleners in bijvoorbeeld de thuiszorg en de wijkverpleging. In de afgelopen jaren kwam een reeks schandalen aan het licht waarbij bestuurders zichzelf via creatieve constructies verrijkten. Zo greep de inspectie in bij de Friese zorggroep Alliade omdat directeuren er met zorggeld vandoor gingen door voor miljoenen opdrachten te gunnen aan bedrijven waar zij ook directeur waren. ‘De inspectie kan nu pas ingrijpen als de kwaliteit van zorg in het geding is’, aldus minister De Jonge. ‘Dat gaan we veranderen.’

Alle sectoren

De maatregelen die het kabinet nu aankondigt, gaan gelden voor alle terreinen van zorg, van de medisch specialistische zorg, de thuiszorg, verpleeghuizen, instellingen voor gehandicapten en de wijkverpleging tot aan de jeugdzorg. Ziekenhuizen, verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten zijn in Nederland meestal van stichtingen die geen winstdoelstelling hebben en ook geen winst mogen uitkeren. Bedrijven die diensten verlenen aan een ziekenhuis mogen wel winst maken en dividend uitkeren.

Het kabinet wil dit zo laten, maar wel optreden tegen ‘ondoelmatige besteding’ van zorggeld die kan voorkomen bij het uitbesteden van bijvoorbeeld het ‘vastgoedbeheer, facilitaire diensten, ict of van (delen van) de zorgverlening’ aan bedrijven. Ook moeten dergelijke ‘onderaannemers’ die zorg verlenen zich voortaan melden en verantwoorden als zorgverlener. Aan de vergunning worden strengere eisen gesteld dan tot nu toe. Die gelden ook voor bedrijven die zelf zorg gaan verlenen. Zo moet de top van zo’n bedrijf een verklaring omtrent gedrag, een VOG, kunnen tonen. ‘Als deze niet kan worden verstrekt, kan de vergunning worden geweigerd of ingetrokken’, kondigen de bewindslieden in hun brief aan. Het Informatie Knooppunt Zorgfraude melde onlangs dat veel frauderende zorgbestuurders al een strafblad hadden.

Excessen

Nu gelden weinig voorwaarden voor de zorgverleners die al winst mogen uitkeren. Dat gaat veranderen. De maatregelen kunnen verschillen per deelsector in de zorg. Als eerste deelsectoren waar maatregelen nodig zijn heeft De Jonge de wijkverpleging en de psychiatrie op het oog. Maatregelen zijn volgens de brief afhankelijk van ‘het zich voordoen van excessen en de noodzaak die tegen te gaan, respectievelijk te voorkomen’. Bij de voorwaarden denken de bewindslieden aan de financiële gezondheid, de kwaliteit van de zorg, het toezicht op het bedrijf – ofwel ‘governance’. Ook willen zij kijken of er een norm geformuleerd kan worden voor een ‘maatschappelijk maximaal aanvaardbare dividenduitkering’.