De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) moet steeds vaker uitrukken omdat magneetvissers mortiergranaten en andere explosieven uit het water halen. Dit jaar staat de teller op 98 meldingen en dat is nu al twintig meer dan in héél 2018. "Levensgevaarlijk", waarschuwt kapitein Peter van de EOD.
De magneetvissers laten een touw in het water zakken met daaraan een sterke magneet. "Het wordt steeds populairder", vertelt Peter. Daardoor worden er ook meer metalen voorwerpen opgehaald. Veel daarvan zijn onschuldig, zoals fietsen of sleutels.
Magneetvissers gaan steeds vaker naar plaatsen waar in de Tweede Wereldoorlog is gevochten. Hierdoor worden er ook vaker granaten opgevist. Afgelopen zaterdag moest de Wilhelminabrug in Maastricht door de politie worden afgezet, nadat magneetvissers een explosief uit de Maas hadden gehaald.
Direct gevaar
"Dit jaar hebben we al 98 meldingen ontvangen waarbij een explosief door een magneetvisser is gevonden", zegt Peter. Ruim vijftig keer moest de dienst komen vanwege een direct gevaar voor de omgeving of economische schade als gevolg van bijvoorbeeld wegafsluitingen, zoals in Maastricht.
In 2018 kreeg de EOD in totaal 78 meldingen van magneetvissers, waarvan 44 spoedmeldingen.
In de eerste maanden van het jaar kreeg de EOD negentien meldingen binnen. "In april, mei en juni rukten we 53 keer uit, waarvan twintig een spoedmelding was. Vergeleken met vorig jaar is dat een flinke stijging."
Niet te blussen
Magneetvissen is relatief simpel. Peter denkt dat de hobby vooral populair is geworden door verschillende YouTube-kanalen. "Sommige vloggers hebben 80.000 abonnees. Ze laten bijvoorbeeld zien hoe je Duitse helmen kan vinden, voor veel jongens een droom."
Maar niet helemaal ongevaarlijk. Begin juni waren twee jonge jongens zonder toezicht aan het magneetvissen en vonden munitie. Dat hadden ze op de loungebank in de tuin gelegd om te drogen. "Er ontstond enorme rookontwikkeling. Blussen lukte niet, het vuur begon steeds weer te branden. Het bleek fosfor. Dat brandt niet, tenzij er zuurstof bij komt."
Wat moet je doen als je een explosief vindt?
- Bel de politie, die komt kijken wat je hebt gevonden. Zij schatten in of de EOD ingeschakeld moet worden. Afhankelijk van wat er is gevonden, komt de EOD diezelfde dag nog langs of op een later tijdstip.
- Haal het gevonden object niet van je magneet af. Hang het terug in het water. Verroest metaal kan breken. Op moderne handgranaten of wapens kan dna zitten, dat blijft het beste bewaard in water.
- Laat het gevonden object niet achter op straat en neem het niet meer naar huis. Blijf bij je object tot de politie er is.
Bron: Explosieve Opruimingsdienst Defensie
Verroeste granaten
Het gevaar zit volgens Peter in de kwetsbaarheid van de objecten die lang onder water liggen. "IJzer roest. Een granaat heeft een zichtbare ontsteker, maar aan de binnenkant zitten allerlei metalen delen en de ijzeren slagpen."
Als er door de roest en de magneet een stukje ijzer afbreekt, kunnen de gevolgen groot zijn. "Het is levensgevaarlijk. Je kunt er zware brandwonden van krijgen, of erger."
Magneetvisser Danny vond al eens een mortier
Verbod kan averechts werken
Mensen onderschatten volgens Peter het gevaar van kleine munitie. "In een granaatje van 2 bij 10 centimeter zien weinig mensen gevaar. Maar juist omdat zo'n granaat klein is, is er weinig ruimte om veiligheden in te bouwen. Juist dan gebeuren er ongelukken mee."
Toch denkt Peter dat een verbod averechts kan gaan werken. "Dan durven mensen niet meer te bellen als ze toch wat vinden. Als ze dat niet doen, krijg je juist gevaarlijke situaties. Vroeg of laat komen die granaten of wapens toch wel naar boven."
Magneetvissen niet altijd legaal
Er is geen landelijke regelgeving over magneetvissen. Elke gemeente heeft eigen regels. In de binnenstad van de gemeente Haarlem, Groningen en Delft mag niet met een magneet worden gevist. De gemeente Amersfoort werkt aan een verbod op magneetvissen nadat jonge magneetvissers twee granaten uit het water haalden. Ook op een privéterrein van boeren of bedrijven mag niet zonder toestemming gevist worden.
