‘Tijd dat er iets aan gedaan werd’: in Hamme is de jacht op Turkse sociale huurders geopend

‘En al die vrumden, die daar al een huis hebben en hier een beetje komen profiteren.’ In Hamme wordt de meest gehoorde kreet van de zure kiezer nu al omgezet in beleid. Een Nederlands bedrijf speurt in Turkije naar verdoken eigendommen van mensen die hier een sociale woning huren. Maar er rijzen vragen.

“Het was hier altijd goed”, zegt René De Vijlder. “Ik had de beste buurvrouw van België. Wat zeg ik? De beste van de wereld. Ze is hier blijven wonen tot ze 88 was, en ze onderhield nog altijd haar voorhof. Uw boterham kon daar op de grond vallen, ge raapte die op en ge at verder. Nu wonen er mensen van in de 30. Mensen van wie ge zoudt denken: die zijn jong, ze hebben tijd.”

René was 45 jaar lang touwslager. In 2015 ging hij met pensioen. Hij bewoont een alleenstaande sociale woning in de Korenbloemlaan in Hamme. Eindeloze rijen identieke bungalowtjes met platte daken, in de vroege jaren 70 gevormd op de tekentafels van optimistische architecten.

René is hier komen wonen toen alles nog nieuw was, toen elk voortuintje een perfecte imitatie was van alle andere. René’s kinderen zijn allang het huis uit, net als de meeste initiële bewoners.

“Ik weet ook dat we oud worden”, zegt René. “Dat mensen vanaf een bepaalde leeftijd kleiner gaan wonen. Ik zeg ook niet dat die nieuwe mensen allemaal bandieten zijn. Maar vroeger hield men het wel proper. Die nieuwe mensen, die werken niet. Ik weet niet wat ze de godganse dag doen.”

Negen eigendommen

Op 6 juni besliste de lokale vrederechter dat sociale huisvestingsmaatschappij (SHM) De Zonnige Woonst in Hamme, Oost-Vlaanderen, geen enkele wetsbepaling heeft overtreden door het Nederlandse BureauBuitenland in te schakelen voor vermogensonderzoeken bij een groep huurders van Turkse afkomst. Met acht families werd het huurcontract opgezegd omdat ze “onterecht en moedwillig te kwader trouw informatie achterhielden”. In een persbericht zegt de SHM: “Hierdoor kon de huurder jarenlang onterecht genieten van een sociaal voordeel waar hij absoluut geen recht op had. De fraude bedraagt systematisch duizenden euro’s per jaar.”

Een van de huurders werd betrapt op het bezit van negen gronden of eigendommen in Turkije.

Etienne De Prijcker, voorzitter van De Zonnige Woonst: “Wie een contract met ons ondertekent, verklaart in eer en geweten dat hij of zij geen woning bezit. Niet in België, en ook niet in het buitenland. Het vonnis van de vrederechter is historisch. Eind vorig jaar probeerde Antwerps OCMW-voorzitter Fons Duchateau een Nederlands bedrijf vermogensonderzoeken te laten uitvoeren om leefloonfraude aan te pakken. Hij kreeg toen tegenwind.”

Minister voor Maatschappelijke Integratie Denis Ducarme (MR) oordeelde dat enkel sociale werkers van het OCMW vermogensonderzoeken mogen voeren en daarbij gebonden zijn aan hun beroepsgeheim. Voor SHM’s bestaat een soortgelijke wetgeving niet.

Etienne De Prijcker: “Wij werken zuiver op klacht, meestal anoniem. De klachten komen soms van huurders die zelf een Turkse achtergrond hebben. Het zijn ook vooral de mensen uit die gemeenschap zelf die nu applaudisseren. Onder de acht families waren er twee die het direct toegaven. Deze acht dossiers zijn een begin, er volgt binnenkort nog een reeks. Sinds het verdict de nationale media haalde, komen er veel nieuwe klachten.”

‘Beetje serieus’

In de Leeuwerikenlaan zitten twee buurvrouwen op een bankje schaduw te vangen in niet zo perfecte voortuintjes. De ene woont hier al zes jaar, de andere elf.

“Natuurlijk is dat algemeen geweten. Daar, de Selim (naam gewijzigd, DDC), aan de overkant, die komt daar voor uit. Hij heeft geërfd. Hij huurt hier spotgoedkoop en intussen verhuurt hij zijn huis in Turkije.”

“Bij ons zouden ze het direct zien in hun computers. Zij komen overal mee weg. Het zijn wij, Belgen, die de lomperiken zijn. Het is toch waar?”

“Dan schermen ze op de rechtbank met hun recht op privacy. Ge wordt betrapt of fraude, en dan roept ge: ‘Privacy!’ Hey, komaan. Beetje serieus.”

Smeergeld

De privacywet was het eerste middel waarmee advocaten Özgür Balci en Ali Acer, allebei namens twee huurders, voor de vrederechter in Hamme de verbrekingen contesteerden. Ze bereiden nu een beroepsprocedure voor voor de rechtbank in Dendermonde.

Ali Acer: “Het gaat niet alleen om de privacy. Mijn cliënten betwisten dat ze een huis of bouwgrond bezitten in Turkije. Dat Nederlandse bureau werkt in Turkije met duistere figuren. Het is een advocatenkantoor waarvan ik na wat googelen en rondvragen vaststel dat het niet bestaat. De brief waarin dat kantoor meldt dat mijn cliënten in Turkije een eigendom bezitten, is ondertekend met de initialen van een anonieme advocaat van een fictief advocatenkantoor. Toen ik daar op de rechtbank een opmerking over maakte, zei men: ‘Dat is omdat die mensen vrezen voor represailles.’ Ja, zo wordt het wel heel makkelijk.

“Als er in de dagelijkse praktijk van het recht een indicatie is dat je als advocaat het hof hebt trachten te misleiden met een vals document, dan stelt het parket een onderzoek in. Dit passeert gewoon. Normaal dient in rechtszaken een eigendomsakte als enig bewijs van bezit van een eigendom. Bij de zes huurders is op geen enkel moment een akte getoond. Enkel een dossiertje van een onbestaand advocatenbureau.

“Ik ben zelf van Turkse afkomst. Er is maar één manier om toegang te krijgen tot het kadaster daar, en dat is smeergeld betalen. Dat Nederlandse bureau rekent 4.000 tot 5.000 euro aan per dossier. Daarvan gaat 1.000 euro naar het omkopen van een Turkse ambtenaar. Doordat het in zo’n dubieuze sfeer zit, ‘ontdekt’ men ook eigendommen die er niet zijn. Het doel van dit bedrijf is de klant terwille te zijn. Zo kom je in situaties waarbij mensen zonder bewijs uit hun woningen worden gezet en aan het eind ook nog de procedurekosten aangerekend krijgen. Inclusief het in Turkije betaalde smeergeld.”

Op 26 mei viel CD&V, decennialang marktleider, bij de Vlaamse verkiezingen in Hamme van 22 terug op 17,44 procent. N-VA ging van 35,06 naar 25,15 procent. Vlaams Belang steeg van 7,12 naar 23,41 procent.

Mustafa Tokgoz, gemeenteraadslid voor Groen, kan zich niet herinneren dat de kwestie ooit een thema is geweest op de gemeenteraad: “Laat mij stellen dat wij het er allemaal over eens zijn dat fraude niet kan. Nooit, op geen enkele manier.”

Een ouder koppel in de Strijderslaan vindt dat het lang heeft geduurd voor de SHM iets ondernam.

Hij: “Iedereen gelijk voor de wet, punt. Ge komt naar hier. Wel, spreek dan de taal en respecteer de regels. Als ge dat niet kunt, ga dan terug naar uw land. Simpel. Als Belg moogt gij ook geen eigendom achterhouden.”

Zij: “Af en toe haal ik de kleindochter van school. Dan vormen al die Turkse vrouwen met hun kopdoeken een apart groepje. Die spreken alleen met elkaar. In het Turks.”

Hij: “Er zijn er hier die met een nieuwe BMW rondrijden, één keer zag ik een Jaguar. En dat woont in een sociale woning.”

Pilootproject

De projectleider van BureauBuitenland wil niet met zijn naam in de krant. Hij zegt te vrezen voor represailles.

Projectleider: “In Nederland doen wij al jaren vermogensonderzoeken. Dat is maatschappelijk aanvaard, omdat dit het rechtvaardigheidsgevoel van de mensen raakt.”

“Onze eerste gesprekken met de mensen in Hamme dateren van 2016. Wij zagen het als een pilot voor België en hebben de huisvestingsmaatschappij een verlaagd tarief aangeboden. Wij zijn een bedrijf en willen graag groeien.”

“Onze Turkse partner en het advocatenbureau bestaan. In die eerste jaren is die man werkelijk bedreigd. Niet alleen hij, ook z’n echtgenote en z’n kinderen. In Nederland wordt het geaccepteerd dat we zijn naam en dat van zijn kantoor anonimiseren. Als dat van een Belgische rechter moet, zullen wij hen identificeren. Enkel voor de rechter, niet voor de tegenpartij.”

Renault 12TL

Het kan aan het moment liggen, maar de BMW noch de Jaguar vertonen zich op woensdagnamiddag in de grootste sociale woonwijk van Hamme. Er is wel de zorgzaam opgekalefaterde Renault 12TL van Osman Balta (23), met een knalrood kussentje met Turkse vlag achter de voorruit. 

Osmans familie komt uit de stad Denizli.

Osman: “Ik ken een aantal van de mensen die uit hun huizen dreigen te worden gezet. Ik ga niet zeggen dat er geen misbruiken zijn, maar van één familie weet ik dat ze zijn betrapt op het bezit van een huisje, ergens op het platteland, dat ze hebben geërfd. Eén kamer, één wc, en dat is het. Niet eens water of riolering. Het is in Turkije zoals overal: niemand wil nog in die uitstervende dorpjes wonen. Zo’n huisje is bij wijze van spreken 300 euro waard.”

De zegsman bij BureauBuitenland betwist dat er tarieven van 4.000 tot 5.000 euro per dossier worden aangerekend.

Projectleider: “Laat ons zeggen dat het doorgaans minder is dan 2.000 euro. Soms kan het gebeuren dat we een taxatie moeten doen. Dat zo’n huurder bijvoorbeeld in Turkije drie huizen en vijf bouwgronden bezit. Dan moeten al die eigendommen worden geschat, moet er een schatter komen. Moeten er foto’s worden gemaakt. Dan kom je weleens aan 4.000 tot 5.000 euro.”

“Wij zouden ons werkgebied graag uitbreiden naar Marokko. Dat ligt nu nog wat moeilijk, want in Marokko moet je voor elk particulier vermogensonderzoek eerst toestemming krijgen van een lokale rechter.”

‘Historisch vonnis’

Ook BureauBuitenland ziet het vonnis van de vrederechter als historisch. Het bedrijf zegt sinds deze week in onderhandeling te zijn met twee andere Belgische huisvestingsmaatschappijen en een OCMW-bestuur.

Projectleider: “We hebben een brief gestuurd naar alle huisvestingsmaatschappijen om hen te attenderen op de diensten die wij aanbieden. Wij waren eerder ook kandidaat om in Antwerpen voor het OCMW vermogensonderzoeken te doen, en grepen naast het contract. Dat staat daar nu on hold. Wat niet hetzelfde is als stopgezet.”

Een directeur van De Zonnige Woonst gaat binnenkort presentaties organiseren voor andere Vlaamse SHM’s. Om te laten zien dat wat in Hamme kon, ook elders kan.

Projectleider: “Ik verwacht dat er voor ons drukke tijden zitten aan te komen in België. Dat hopen wij in elk geval.”